Che giấu, hay không tố giác tội phạm?

ANTD.VN - Ngày 21-7, chị Hoàng Thị Vân (SN 1981), nghe tiếng chó sủa đi ra cổng thì nhìn thấy Đỗ Ngọc Quỳnh và Đặng Văn Thắng (cùng SN 1990) đỗ xe máy ở ven đường gần cổng. 

Nội dung vụ việc

Do Quỳnh và Thắng gây tiếng động khiến chó sủa nên chị đã bảo Quỳnh và Thắng tránh cổng ra nhưng cả hai không đi. Sau đó giữa chị Vân và Quỳnh đã cãi nhau dẫn đến xô xát. Chị Vân đã gọi thêm anh Đoàn Công Quốc (SN 1979) cùng 2 thanh niên khác đuổi Quỳnh và Thắng đi. Lập tức Đỗ Ngọc Quỳnh đã rút  con dao gấp đuổi theo đâm anh Quốc nhiều nhát khiến anh Quốc tử vong trên đường đi cấp cứu.

Tại thời điểm này, Đặng Văn Thắng đuổi theo Quỳnh với mục đích can ngăn nhưng bị một nam thanh niên đá vào người nên Thắng đã quay lại đuổi đánh thì bị một số người ném gạch chặn lại, lập tức Thắng cũng cầm gạch ném lại những người trên. Sau khi đâm anh Quốc, Quỳnh cầm dao quay lại và được Thắng chở về nhà.

Khi về đến nhà, Quỳnh kể cho Thắng về việc đâm anh Quốc và nói không biết anh Quốc có chết không. Thắng nói với Quỳnh: “Chắc không chết đâu”. Tối hôm đó, sau khi ăn cơm ở nhà Thắng, Quỳnh gọi điện cho bạn là Phan Văn Tuấn đi xe máy đến đèo đi. Khoảng 30 phút sau, Quỳnh về nói với Thắng: “Thằng kia chết rồi”.

Thấy vậy, Thắng đã cầm chiếc áo khoác mà mình đã mặc khi đi với Quỳnh đem đốt và cạo hết râu, vứt con dao của gia đình có đặc điểm tương tự con dao mà Quỳnh dùng đâm chết anh Quốc.

Khi biết Phan Văn Tuấn bị cơ quan công an triệu tập lấy lời khai, Thắng đã kể lại cho gia đình sự việc đi cùng Quỳnh và việc Quỳnh đâm chết người. Ngày 22-7, cơ quan điều tra đã ra lệnh bắt khẩn cấp đối với Đỗ Ngọc Quỳnh và Đặng Văn Thắng.

Vấn đề đặt ra là trong vụ việc này Đặng Văn Thắng đã phạm tội gì?

 Ý kiến bạn đọc 

Phạm tội che giấu tội phạm

Trong vụ việc này, khi Đặng Văn Thắng chở Đỗ Ngọc Quỳnh về nhà, Thắng đã được Quỳnh kể việc đâm anh Đoàn Công Quốc. Tiếp đó, sau khi được Quỳnh kể về việc anh Quốc đã tử vong, do sợ bị cơ quan công an phát hiện nên Thắng đã đi đốt áo khoác mà mình mặc khi đi cùng Quỳnh, cạo râu để công an không phát hiện ra. Hành động này của Thắng với mục đích là nhằm che giấu hành vi giết người của Quỳnh.

Theo quy định của pháp luật, sau khi biết tội phạm được thực hiện, đã che giấu người phạm tội, các dấu vết, tang vật của tội phạm hoặc có hành vi khác cản trở việc phát hiện, điều tra xử lý người phạm tội thì phải chịu trách nhiệm về tội che giấu tội phạm. Do đó cần phải xử lý Đặng Văn Thắng về tội che giấu tội phạm được quy định tại Điều 313, Bộ luật Hình sự.

Nguyễn Thị Liễu (Lê Chân - Hải Phòng)

Có dấu hiệu của tội không tố giác tội phạm

Sau khi Đỗ Ngọc Quỳnh đâm anh Đoàn Công Quốc, khi quay lại thì Đặng Văn Thắng có nhìn thấy Quỳnh cầm dao, khi về đến nhà Thắng lại nghe Quỳnh kể về việc dùng dao đâm khiến anh Quốc tử vong.

Như vậy, Thắng có mặt tại hiện trường, nhìn thấy Quỳnh cầm dao, biết việc Quỳnh phạm tội nhưng đã không tố giác với cơ quan công an.

Trong trường hợp này, pháp luật quy định người nào biết rõ tội phạm đang đựơc chuẩn bị, đang được thực hiện hoặc đã được thực hiện mà không tố giác, thì phải chịu trách nhiệm hình sự về tội không tố giác tội phạm. Do đó, trong vụ việc này, Đặng Văn Thắng đã có dấu hiệu của tội không tố giác tội phạm quy định tại Điều 314, Bộ luật Hình sự.  

Hoàng Kim Tuấn (Vũ Thư - Thái Bình)

Phạm tội gây rối trật tự công cộng

Khi Đỗ Ngọc Quỳnh cầm dao đuổi đâm anh Quốc thì Đặng Văn Thắng đã chạy theo với mục đích để can ngăn nhưng bị một nam thanh niên đá vào người nên Thắng đã quay lại đuổi theo người này…

Sau khi Quỳnh đâm anh Quốc đã chạy đến chỗ Thắng và cả hai cùng đi về nhà. Như vậy, Thắng cùng một số đối tượng đã có hành vi gây mất trật tự nơi công cộng dẫn đến hậu quả anh Quốc đã bị chết.

Mặc dù Thắng có nhìn thấy Quỳnh cầm dao, nghe Quỳnh kể chuyện đâm anh Quốc bị chết nhưng Thắng không trực tiếp chứng kiến hành vi phạm tội Quỳnh. Sau khi Quỳnh đâm anh Quốc, đến ngày hôm sau cơ quan điều tra đã bắt khẩn cấp đối với Thắng và Quỳnh. Vì vậy, Thắng chỉ phạm tội gây rối trật tự công cộng.

Hoàng Đình Anh (Liên Chiểu - Đà Nẵng)

 Bình luận của luật sư 

Qua các diễn biến tình tiết của vụ án, có nhiều ý kiến cho rằng hành vi của Đặng Văn Thắng đồng thời có những dấu hiệu pháp lý của 3 tội được quy định trong Bộ luật Hình sự, đó là tội che giấu tội phạm, tội không tố giác tội phạm và tội gây rối trật tự công cộng. Tuy nhiên, với tính chất và nội dung cụ thể trong vụ án này, chỉ có thể xử lý hình sự Đặng Văn Thắng về một tội danh duy nhất.

Đối với hành vi che giấu tội phạm. Theo quy định tại Điều 21 và Điều 313, Bộ luật Hình sự thì: “Người nào không hứa hẹn trước nhưng sau khi biết tội phạm được thực hiện đã che giấu người phạm tội, các dấu vết, tang vật của tội phạm hoặc có hành vi khác cản trở việc phát hiện, điều tra, xử lý người phạm tội thì phải chịu trách nhiệm hình sự về tội che giấu tội phạm”.

Như vậy, về mặt khách quan của tội phạm theo quy định của điều luật sẽ có 4 loại hành vi che giấu trong tội này.

Thứ nhất, che giấu người phạm tội được hiểu là chứa chấp, nuôi giấu trong nhà, tìm địa điểm cho người phạm tội ẩn náu, giúp người phạm tội bỏ trốn…

Thứ hai, che giấu các dấu vết của tội phạm, ví dụ tẩy xóa, làm thay đổi, làm mất đi các dấu vết có ý nghĩa rất quan trọng cho việc chứng minh tội phạm.

Thứ ba, che giấu tang vật của tội phạm như hành vi che giấu các công cụ, phương tiện dùng vào việc thực hiện tội phạm, tiền hoặc tài sản bị can chiếm đoạt được. Thứ tư, có hành vi khác cản trở việc phát hiện, điều tra, xử lý người phạm tội.

Đỗ Ngọc Quỳnh phạm tội giết người, những dấu vết có ý nghĩa quan trọng cho việc chứng minh hành vi giết người của Quỳnh đó là vết máu trên chiếc quần bò mà Quỳnh đã mặc khi gây án, con dao gấp Quỳnh đã dùng để đâm anh Quốc.

Do vậy, hành động Đặng Văn Thắng đã đốt áo khoác mà Thắng mặc khi đi cùng Quỳnh, cạo râu của mình và vứt con dao của gia đình có đặc điểm tương tự con dao Quỳnh dùng đâm chết anh Quốc… không hề làm thay đổi bản chất hay làm mất đi các dấu vết có ý nghĩa rất quan trọng cho việc chứng minh tội giết người của Quỳnh.

Các hành động trên của Thắng thực chất là nhằm mục đích che giấu cho hành vi của chính mình vì bị sợ liên lụy khi cơ quan công an phát hiện ra chứ không phải và cũng không thể coi đó là có những hành vi khác cản trở việc phát hiện, điều tra, xử lý người phạm tội được. Do đó theo tôi, Đặng Văn Thắng không phạm tội che giấu tội phạm. 

Về ý kiến cho rằng Đặng Văn Thắng phạm tội không tố giác tội phạm. Theo quy định tại Điều 22 và Điều 314, Bộ luật Hình sự: “Người nào biết rõ tội phạm đang được chuẩn bị, đang được thực hiện hoặc đã được thực hiện mà không tố giác, thì phải chịu trách nhiệm hình sự về tội không tố giác tội phạm trong những trường hợp quy định tại Điều 314 của Bộ luật này”.

Theo  quy định này, việc không tố giác tội phạm được hiểu là không báo cáo cho cơ quan có thẩm quyền về một tội phạm mà mình biết rõ (biết chắc chắn, biết chính xác) đang được chuẩn bị thực hiện hoặc đã được thực hiện hoặc biết rõ một kẻ sắp phạm tội hay đã phạm tội rồi nhưng không báo cáo.

Rõ ràng là trong vụ án này Đặng Văn Thắng không trực tiếp chứng kiến việc Quỳnh dùng dao đâm anh Quốc mà chỉ được nghe Quỳnh kể lại. Lúc đó Thắng cũng nghĩ là không thể có hậu quả chết người xảy ra, điều này được thể hiện qua lời Thắng nói với Quỳnh: “Chắc không chết đâu”.

Ngay cả khi hậu quả chết người xảy ra Thắng cũng chỉ biết thông qua lời nói của Quỳnh chứ không trực tiếp chứng kiến. Sau khi biết Tuấn bị cơ quan công an triệu tập lấy lời khai, Thắng đã kể chuyện cho người thân trong gia đình về việc đi cùng Quỳnh và việc Quỳnh đâm chết người.

Ở đây, chỉ có thể coi hành vi của Thắng là chưa báo cáo cho cơ quan có thẩm quyền biết về hành vi của Quỳnh, chứ không phải là không báo cáo vì sau khi nghe được thông tin anh Quốc chết, Thắng ngay lập tức đã nói  cho những người thân của mình biết. Vụ án xảy ra ngày 21-7 thì ngày 22-7, cơ quan điều tra đã ra lệnh bắt khẩn cấp đối với Quỳnh và Thắng.

Như vậy, chỉ trong thời gian một ngày cơ quan điều tra đã điều tra ra thủ phạm. Xét về mặt tâm lý tội phạm học thì sau khi thấy hậu quả chết người xảy ra có liên quan đến mình thì Thắng sẽ rất hoang mang, lo lắng, thậm chí là hoảng sợ. Với một khoảng thời gian ngắn như vậy, chắc chắn Thắng chưa thể tĩnh tâm để xác định mình nên hoặc cần phải làm gì tiếp theo.

Cũng không loại trừ giả thiết khả năng Thắng cũng đã nghĩ đến việc phải ra trình báo các cơ quan có thẩm quyền về vụ việc nhưng lại chưa kịp thực hiện việc đó. Có một chi tiết rất quan trọng đó là Quỳnh cầm dao đuổi đâm anh Quốc, thì Thắng cũng chạy theo với mục đích để can ngăn.

Trong suốt quá trình diễn biến của vụ việc có thể thấy rõ Thắng gần như hoàn toàn ở thế bị động. Do đó Đặng Văn Thắng không phạm tội không tố giác tội phạm.

Căn cứ theo tình tiết của vụ án này có cơ sở để khẳng định Đặng Văn Thắng chỉ phạm tội gây rối trật tự công cộng, bởi lẽ: Thắng đã có hành vi đánh nhau, ném gạch đá... gây mất trật tự nơi công cộng dẫn đến hậu quả anh Quỳnh đã bị chết.

Do đó, Đặng Văn Thắng sẽ bị xử lý theo khoản 1, Điều 245, Bộ luật Hình sự và điểm d, tiểu mục 5.1 của Nghị quyết số 02/2003/NQ-HĐTP ngày 17-4-2003 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự.

Luật sư Đoàn Mạnh Hùng (Văn phòng Luật sư Hùng Mạnh)