- Ra mắt cuốn sách ảnh "90 năm Đảng Cộng sản Việt Nam (1930-2020)"
- Khởi động "Hội xuân 2020" tại Hà Nội
- Trưng bày bảo vật quốc gia "Đường Kách mệnh" đúng vào dịp kỷ niệm 90 năm thành lập Đảng cộng sản Việt Nam
PV: Về tái hiện không khí của lễ kết nạp Đảng đã có nhiều họa sĩ cùng tham gia sáng tác. Nhưng chỉ “Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ” của danh họa Nguyễn sáng được công nhận là bảo vật quốc gia, chắc hẳn phải có những lý do rất cụ thể, thưa ông?
Họa sĩ Lương Xuân Đoàn: Khi tác phẩm “Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ” của danh họa Nguyễn sáng được công nhận là bảo vật quốc gia, ta phải thấy rằng, ông đã tạo nên một tác phẩm có tính khái quát lớn về hình tượng người Việt Nam, về lớp thanh niên trai tráng mà ngày ấy gọi là anh bộ đội Cụ Hồ. Đó là vẻ đẹp không chỉ ở tâm hồn mà còn ở tính quả cảm của người chiến sĩ sẵn sàng hi sinh cho dân tộc, đất nước. Gần đây, chúng ta cũng đã gặp lại một số tác phẩm về kết nạp Đảng, nhân kỷ niệm 90 năm thành lập Đảng cộng sản Việt Nam. Nhưng mọi người đều nhận thấy, kia là những khoảnh khắc mang tính cụ thể ví dụ như kết nạp Đảng trong bóng tối, kết nạp Đảng trong ngục tù, còn “Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ” của họa sĩ Nguyễn Sáng mang tính khái quát rộng hơn, mà cho đến bây giờ nó vẫn là một hình tượng mang tính bất hủ. Chưa có tác phẩm nào vượt qua tác phẩm của danh họa Nguyễn Sáng, điều đó cũng nói lên không phải ai cũng có đủ năng lượng để sáng tạo như ông thời kỳ ấy.
PV:Đã khi nào ông thử lý giải lý do nào đã giúp họa sĩ Nguyễn Sáng tạo nên một đỉnh cao của mỹ thuật Việt Nam với tác phẩm “Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ” không?
Họa sĩ Lương Xuân Đoàn: Ở vách hào Điện Biên, ở 9 năm kháng chiến chống Pháp và kết thúc ở mặt trận Điện Biên Phủ, những ngày ấy, họa sĩ Nguyễn Sáng đã có mặt ở chiến trường.Ông yên lặng quan sát, yên lặng chiêm nghiệm, yên lặng hình thành ý tưởng tác phẩm.
Bức tranh sơn mài “Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ” của họa sỹ Nguyễn Sáng được công nhận là Bảo vật quốc gia. Hiện nay, tác phẩm đang được trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Và có lẽ, nhờ chứng cứ sự chiến đấu gian khổ và cả những cái hi sinh anh dũng của anh bộ đội cụ Hồ ở thời điểm ấy, đã tạo nên một nguồn cảm hứng sử thi trong ông. Để 10 năm sau khi kết thúc chiến tranh, họa sĩ mới sáng tác nên tác phẩm này. Điều đó cho thấy, ông đã yên lặng xây dựng hình tượng người chiến sĩ. Trong chiến hào Điện Biên năm xưa, tôi cảm giác như chưa hết những vương vấn khói súng, nhưng nổi bật lên là vẻ đẹp vạm vỡ của anh bộ đội cụ Hồ cũng là vẻ đẹp của người Việt. Những người thanh niên ra trận khi ấy chủ yếu đến từ các miền quê của đất nước.
Có thể thấy, với một đề tài khó nhưng ông đã tạo nên một tác phẩm đỉnh cao của dòng hiện thực XHCN, mà tôi nghĩ, xuyên suốt trong mấy thập kỷ, những giá trị của dòng nghệ thuật hiện thực XHCN trong nền VHNT Việt Nam nói chung và với mỹ thuật nói riêng, cho đến bây giờ, nó vẫn là những vẻ đẹp khó cũ, có giá trị miên viễn theo thời gian. Đấy là đặc điểm không phải ai cũng có một cái duyên như danh họa Nguyễn Sáng để tạo nên một tác phẩm đồ sộ, giàu chất sử khi ca ngợi vẻ đẹp của người lính, cũng là ca ngợi vẻ đẹp thầm lặng của Đảng ta, đứng đầulà Bác Hồ.
PV: Để vượt qua đỉnh cao là vô cùng khó khăn. Các họa sĩ trẻ ngày nay làm thế nào để vừa tiếp bước được lớp cha anh đi trước trong khi vẫn tìm được hướng đi riêng cho mình trong nghệ thuật?
Họa sĩ Lương Xuân Đoàn:Đề tài về Đảng là một đề tài khó và càng ngày, các thế hệ đến sau chỉ như đọc lại các ký ức, các câu chuyện đẹp đẽ, cảm động về một thời đại đã qua của cha anh mình. Còn để họ tiếp tục sáng tác mới về chủ đề này như cha anh mình, tôi nghĩ là khó. Nhưng tôi nghĩ, bên cạnh sự khai phá về ngôn ngữ, tìm tòi về chất liệu, các ngôn ngữ sáng tạo mới thì chính việc phản ánh vẻ đẹp của đời sống ngày hôm nay của xã hội Việt đương đại đang biến đổi và hội nhập mạnh mẽ với thế giới bên ngoài, đã khẳng định vai trò của Đảng ta vẫn có mặt hàng ngày trong đời sống của dân tộc Việt. Vì thế, không cần phải cụ thể một lá cờ Đảng mới nói về Đảng, cũng như vậy, không cần phải cụ thể chân dung chủ tịch Hồ Chí Minh mới là nói về Bác Hồ mà bản thân cái vẻ đẹp đời thường đã ẩn cất hình ảnh về Bác, về vai trò lãnh đạo của Đảng, vẫn đang đồng hành cùng dân tộc và mang lại niềm tin yêu cho nhân dân cả nước.
Họa sĩ Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam
PV:Để khuyến khích các họa sĩ trẻ khai mở con đường, Hội Mỹ thuật Việt Nam có đề ra những hoạt động cụ thể để khuyến khích cái mới xuất hiện?
Họa sĩ Lương Xuân Đoàn:Việc tìm ra một cách nhìn mới, một vẻ đẹp mới là không hề dễ dàng. Bản thân người trẻ bây giờ cần những thử thách để tự trưởng thành. Bởi vậy, tôi nghĩ rằng, cứ bình tĩnh chờ đợi mọi việc sẽ đến. Nghệ thuật Việt Nam không thể đứng ngoài thê giới phẳng.Vấn đề đặt ra là việc bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, mà bản sắc văn hóa dân tộc này sẽ được sẽ được trả lời bằng các vẻ đẹp trong tác phẩm. Phía trước của các nghệ sĩ trẻ vẫn đang là những trang mở,để cất lên tiếng nói của mình, thể hiện những cách nhìn đối với cuộc sống và chắc chắn là phải tìm ra bằng được vẻ đẹp mới của con người Việt Nam đương đại. Về hoạt động của Hội Mỹ thuật Việt Nam trong nhiệm kỳ mới trong 5 năm tới, sẽ khuyến khích các nghệ sĩ trẻ khai phá ngôn ngữ mới ở đề tài chiến tranh cách mạng nói chung và về Đảng nói riêng. Hội sẽ đưa ra định hướng sáng tác với hội viên, khích lệ cácnghệ sĩ đi vào cuộc sống, thể hiện vẻ đẹp cuộc sống, tạo nên những tác phẩm có chủ đề, có đề tài tốt.
Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện!
