Cố họa sĩ Nguyễn Thủy Tuân là một trong những họa sĩ vẽ tranh cổ động nổi tiếng, và là hậu duệ đời thứ 30 của vua Lý Thái Tổ. Nguyễn Thủy Tuân tốt nghiệp khoa Toán trường Đại học tổng hợp Hà Nội, nhưng lại rẽ theo con đường hội họa. Gần 40 năm công tác tại Sở Văn hóa Hà Nội là quãng thời gian ông cống hiến không mệt mỏi về thông tin cổ động, để lại không chỉ những giá trị về tranh cổ động, tranh sơn dầu, tranh khắc gỗ và viết sách nghiên cứu.
Nhiều họa sĩ đánh giá, tranh của họa sĩ Mai Hương giàu chất suy cảm, mơ màng, có sự chuyển động uyển chuyển
Truyền cảm hứng, động lực cho con cháu
Ba trong 6 người con của ông là họa sĩ Nguyễn Thủy Liên, Nguyễn Quốc Vinh, Nguyễn Mai Hương hiện nay đều là những họa sĩ nổi tiếng. Đến đời các cháu, Nguyễn Thu Thủy, Nguyễn Trí Đức, Nguyễn Thu An, Nguyễn Anh Thư cũng trở thành những gương mặt họa sĩ trẻ năng động, giàu nội lực sáng tạo, tham dự nhiều triển lãm mỹ thuật trong nước và quốc tế. Hiếm có một gia đình có nhiều họa sĩ như thế.
Phong cách hội họa của cố họa sĩ Nguyễn Thủy Tuân ở mảng sơn dầu, là theo quan niệm tạo hình truyền thống phương Đông Việt Nam. Nhiều họa sĩ sau này đánh giá, ông thường sử dụng cả hai thủ pháp gợi và tả, không vẽ trên cái thấy thường tình, mà vẽ theo cái thuộc, cái cảm. Đặc biệt, mảng tranh khắc gỗ, ông lại tiếp thu nét tinh hoa của nghệ thuật khắc gỗ truyền thống bằng hệ thống nét đen, không gian ước lệ kết hợp hài hòa với hình thức tạo hình hiện đại trong xử lý bố cục, không gian, diễn hình, diễn màu thể hiện cụ thể trong các tác phẩm: Tháp chuông chùa Trăm gian, Hát quan họ, Ngoại thành Hà Nội, Phiên chợ miền núi… vừa mộc mạc chân quê vừa tinh tế và hiện đại.
Thừa hưởng không chỉ cái gen và tình yêu hội họa từ cha, họa sĩ Mai Hương cho rằng, cha mình đã “cấy” tình yêu sách vở, hội họa cho con khi ông xây dựng một thư viện nhỏ ngay trong gia đình. “Chúng tôi không chỉ tự hào về dòng họ, truyền thống gia đình mà còn được thừa hưởng giá trị từ chính tâm hồn cha tôi. Ông đã ngân lên những giai điệu về cái đẹp. Tôi nghĩ giá trị của cái đẹp chính là khi người nghệ sĩ “nói” bằng tác phẩm, và người khác nhận về xúc cảm. Bố tôi đã truyền cho chúng tôi và thế hệ sau nữa những điều đó”, họa sĩ Mai Hương chia sẻ.
Trong số những người con theo ngành hội họa, Nguyễn Mai Hương là một nữ họa sĩ cá tính. Tranh của chị giàu chất suy cảm, mơ màng, có sự chuyển động uyển chuyển. Nhiều tác phẩm có điểm nhấn trong sự hòa sắc của tình yêu với thiên nhiên. Đặc biệt, ở mảng tranh về phố, người xem tranh chị thêm một lần được nhớ về những con ngõ nhỏ, lẩn khuất, những ngôi nhà có mái ngói lô xô. Nhiều họa sĩ đánh giá, tranh Mai Hương diễn tả cảm xúc đa chiều, có nét cô đơn, ảo mờ sương khói nhưng không cô liêu và vẫn ánh lên những sắc thắm hy vọng, như cảnh sắc được vén một màn sương sau buổi sớm bình minh.
Phải khẳng định tranh Mai Hương kén người xem. Chị vẽ theo lối trừu tượng biểu hiện. Chị có những nét sáng tạo khi đưa được chất liệu của đời sống vào tranh. Đó có thể là những sợi lanh, hay dải lụa màu vàng… hoặc đây đó là chiếc chuông, chiếc nón được gắn vào tranh tạo nên sự hòa cảm bất ngờ và gần gũi với người xem. Rồi lại có khi vỏ sò, mảnh ốc long lanh ánh màu, đem lại chất thơ hiện thực giàu sức tạo hình. Như bức “Biển thức” được lưu giữ tại Bảo tàng Ấn độ trong dịp chị tham gia Triển lãm- hội thảo Mỹ thuật quốc tế Olympia, chị vẽ trên nền đen mênh mông của biển.
Chị bảo rằng bản thân thích vẽ cảm xúc về biển, vẽ về cái mình không nhìn thấy, chứ không phải đi tả thực về biển. Hay bức “Sông Hồng mùa lũ” là một điển hình, chị căng sợi dây thép để thể hiện chiếc cầu Long Biên bắc ngang sông Hồng. Khi lũ về, dòng nước cuồn cuộn dâng trào, sóng tung lên những cơn dữ dội, thì cây cầu kia bỗng trở nên mong manh làm sao. Rồi trong bức “Tơ” đoạt giải xuất sắc, tại triển lãm Mỹ thuật Quốc tế lần thứ 20 tại Hàn Quốc của Mai Hương, chị đã đưa một dải lụa thật vào trong tranh mà người xem không dễ nhận ra.
Tiếp nối và sáng tạo
Khác với em gái, và cha mình, họa sĩ Nguyễn Thủy Liên lại chọn con đường khác. Bình thường nhắc đến họa sĩ, người ta nhắc đến tranh, nhưng Thủy Liên lại được nhắc đến với thương hiệu logo và biểu trưng. Một công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ, mà người thiết kế là phải tìm được hình tượng vừa dễ hiểu, dễ truyền đạt, gần gũi với số đông công chúng mà lại phải mang tính khái quát cao. Nguyễn Thủy Liên đã đạt được rất nhiều giải thưởng trong nước và quốc tế. Các sáng tác của ông được nhiều người biết như logo của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, Báo Hà Nội mới, thành phố Đà Nẵng, thành phố Tam Điệp, Ban Dân vận Trung ương, Đảng bộ khối các cơ quan Trung ương, Hội Thầy thuốc Việt Nam, Hội Thư viện Việt Nam…
Theo họa sĩ Nguyễn Thủy Liên, để có biểu trưng đẹp thì người họa sĩ phải có cảm xúc và thổi được cảm xúc vào tác phẩm. Ông nhấn mạnh: “Lúc nào tôi cũng học. Học cả kỹ thuật tạo hình trên máy tính. Đồng thời trau dồi thêm nguồn tri thức. Nếu chỉ có khiếu hội họa thôi chưa đủ, cần phải có nguồn tri thức dồi dào và một trái tim nhạy cảm”.
Con của họa sĩ Nguyễn Thủy Liên là họa sĩ Nguyễn Thu Thủy đang tiếp nối nghiệp cha và rất thành công với việc sáng tác logo. Có một điều khá đặc biệt, là năm 2010 báo Quân đội Nhân dân đã tổ chức cuộc thi vẽ logo, ba giải cao nhất thuộc về hai cha con Nguyễn Thủy Liên. Trong đó, Nguyễn Thu Thủy giành giải nhất, hai giải nhì thuộc về Nguyễn Thủy Liên.
Ngoài ra, họa sĩ Nguyễn Thu Thủy là tác giả của những logo ấn tượng, như logo của Đại hội Thi đua toàn quốc, rồi Hội Sinh viên Việt Nam với hình con chim bồ câu được cách điệu giống hai chữ SV (viết tắt của từ sinh viên) và cách điệu giống ngọn lửa. Biểu trưng này hiện vẫn được Hội Sinh viên Việt Nam sử dụng. Hay trường hợp họa sĩ Nguyễn Anh Thư, con gái họa sĩ Mai Hương là họa sĩ trẻ nhất được đọc tham luận tại Biennale Nghệ thuật Quốc tế Bắc Kinh lần thứ sáu. Hiện tại, Anh Thư đang có tranh tham gia tại các triển lãm ở Hungary. Đặc biệt gần đây nhất, Anh Thư đã tham gia Triển lãm tranh quốc tế “Meadows Personal Structure” tại Italy.
Cái đẹp có sắc có hương. Cái đẹp còn trở thành giai điệu và được nhân lên khi con người biết phát huy những giá trị truyền thống, tạo ra những cái đẹp khác.
