Biết chồng buôn bán ma túy nhưng không khai báo, vợ là đồng phạm hay phạm tội che giấu tội phạm?

Che giấu tội phạm

Trong vụ việc này, Đỗ Thúy H. đã can ngăn chồng đừng mua bán ma túy, đồng thời Phạm Tuấn T. cũng khẳng định vợ không tham gia vào việc buôn bán ma túy của mình. Còn việc H. định tẩu tán heroin tại nhà là do sợ chồng sẽ bị tội nặng. Vì vậy không thể ghép H. vào vai trò đồng phạm (giúp sức) với chồng được. Tôi cho rằng hành vi của H. chỉ là che giấu tội phạm quy định tại Điều 18, Bộ luật Hình sự năm 2015.

Đinh Trọng Thắng (Sầm Sơn - Thanh Hóa)

Bình luận của luật sư

Trong vụ việc này để có cơ sở khẳng định Đỗ Thúy H. có đồng phạm với hành vi của chồng hay không, trước hết chúng ta phải làm rõ về hành vi phạm tội của Phạm Tuấn T. Lúc đầu cơ quan công an bắt quả tang Phạm Tuấn T. tại quán cà phê cất giấu 1 đoạn ống nhựa hàn kín 2 đầu bên trong có 1 gói giấy chứa chất ma túy, nhưng sau đó khám nhà T. đã thu được một lượng ma túy đáng kể có tổng trọng lượng là 1,7946g.

Đây chính là những chứng cứ vật chất để tin hay không tin vào lời khai của vợ chồng T. Nếu Phạm Tuấn T. chỉ có ý định tàng trữ một lượng ma túy mà cơ quan công an bắt được ở trong người và thu được khi khám nhà; T. và H. cũng chỉ khai T. mua ma túy về cất giấu để dùng dần, không khai thêm ai mua, bán với T., cơ quan điều tra cũng không chứng minh thêm được đồng phạm khác với T., không có các tài liệu, chứng cứ khác nữa, thì có cơ sở cho rằng hành vi của T. phạm tội tàng trữ trái phép chất ma túy.

Tuy nhiên, trong vụ án này, dù cơ quan công an chưa xác định được người bán ma túy cho T. và người mua ma túy của T., nhưng tại cơ quan điều tra, Phạm Tuấn T. cũng đã khai mua ma túy của Q. và K. và bán cho nhiều người nhưng không thể nhớ được họ tên, làm gì, ở đâu...

Đây cũng là đặc điểm của các vụ án ma túy, rất ít khi đối tượng khai đúng và khai đầy đủ những người đã mua bán ma túy với mình vì chẳng ai mua bán ma túy lại nói thật tên mình với người mua hay người bán. Việc đánh giá chứng cứ trong một vụ án ma túy nói chung và đối với vụ án mua bán trái phép ma túy nói riêng, cần chú ý đến đặc trưng đối với loại án này.

Rất ít trường hợp cơ quan điều tra bắt được quả tang và sau khi khởi tố vụ án thì bắt được hết những người phạm tội trong cùng vụ án, mà chủ yếu là từ một hành vi phạm tội khác hoặc từ một hành vi phạm tội về ma túy nhỏ mà cơ quan điều tra đấu tranh, khám phá ra những vụ án ma túy rất lớn.

Ngoài ra, theo quy đinh của pháp luật, khi áp dụng quy định của Bộ luật Hình sự đối với tội phạm về ma túy trong trường hợp các hành vi phạm tội đan xen nối tiếp nhau như tàng trữ, vận chuyển, hoặc mua bán thì phải xác định, làm rõ động cơ, mục đích của hành vi phạm tội. Nếu tàng trữ hoặc vận chuyển ma túy là để nhằm mua bán thì phải xử lý về tội mua bán trái phép chất ma túy.

Với các tài liệu chứng cứ mà cơ quan điều tra đã thu thập, cũng như lời khai thì có cơ sở để cho rằng hành vi của Phạm Tuấn T. là mua bán trái phép chất ma túy theo Điều 251, Bộ luật Hình sự năm 2015. 

Trở lại vấn đề là vai trò của Đỗ Thúy H. có đồng phạm với hành vi của Phạm Tuấn T. hay không? T. và H. là vợ chồng, cùng sống chung một nhà, cùng ăn, cùng ở..., việc họ có cùng mua bán trái phép chất ma túy hay không thì phải căn cứ vào các tình tiết của vụ án. Nếu chỉ căn cứ vào một tình tiết, H. biết chồng mua bán ma túy nên đã can ngăn và lời xác nhận của T. là vợ không tham gia vào việc buôn bán ma túy là đúng thì việc làm của H. đáng được khuyến khích và khen ngợi. Tuy nhiên, các tình tiết khác của vụ án lại không phải như vậy. H. không chỉ nhìn thấy chồng mua bán ma túy một lần mà nhìn thấy nhiều lần và đã che giấu nhiều lần cho chồng; khi cơ quan điều tra khám nhà H. còn có hành vi tẩu tán ma túy.

Cần chú ý rằng khái niệm đồng phạm quy định tại Điều 17, Bộ luật Hình sự năm 2015 chỉ quy định: Đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm, còn quy mô của đồng phạm như thế nào thì tùy thuộc vào từng vụ án cụ thể; không nhất thiết phải có sự bàn bạc, có sự cổ vũ để giúp sức về tinh thần hay đưa tiền cho chồng mua ma túy mới là đồng phạm. Ngay trong vụ án có tổ chức thì cũng không nhất thiết phải có đầy đủ những vai trò như Điều 17, Bộ luật Hình sự (người tổ chức, người thực hành, người xúi giục, người giúp sức…) nhưng nhất thiết phải có vai trò người thực hành.

Trong vụ án có đồng phạm, có thể tất cả những người tham gia đều là người thực hành. Trong vụ việc này, điều cần phải làm rõ là Đỗ Thúy H., là người có vai trò gì? Chắc chắn H., không phải là người thực hành, vì H., không tham gia cùng chồng vào quá trình mua, bán ma túy; H. cũng không phải là người tổ chức hay người xúi giục, mà hành vi của H., chỉ có thể là hành vi giúp sức. Hành vi che giấu, tẩu tán ma túy hay tiêu thụ tài sản (tiền) do H., mua bán ma túy mà có xảy ra liên tục, hết lần này đến lần khác nên không còn dừng lại ở việc che giấu tội phạm mà nó đã trở thành sự giúp sức về tinh thần để T., tiếp tục mua bán ma túy các lần tiếp theo.

Có thể nói hành vi của H., đã cổ vũ tinh thần cho T., tiếp tục mua bán ma túy. Hành vi này đồng nghĩa với việc “hứa hẹn trước”. Theo quy định tại  Điều 18, Bộ luật Hình sự năm 2015 thì chỉ coi là che giấu tội phạm trong trường hợp không hứa hẹn trước, nhưng sau khi biết tội phạm được thực hiện, đã che giấu người phạm tội, các dấu vết, tang vật của tội phạm hoặc có hành vi khác cản trở việc phát hiện, điều tra, xử lý người phạm tội.

Như vậy, tổng hợp tất cả các tình tiết của vụ án, chúng ta có thể khẳng định hành vi của Đỗ Thúy H. là đồng phạm với Phạm Tuấn T. về tội mua bán trái phép ma túy với vai trò giúp sức. Tuy nhiên, với lý do mà H. đưa ra để lý giải cho hành vi của mình là vì hai vợ chồng nuôi con nhỏ, không có nghề nghiệp lại thấy chồng bán ma túy có thu nhập nuôi sống gia đình nên có nói với T. là bán ma túy một thời gian ngắn nữa kiếm ít tiền ăn tiêu rồi nghỉ nên cũng có thể xem xét để miễn một phần trách nhiệm hình sự cho H.

Luật sư Phạm Thái Sơn (Văn phòng Luật sư Sơn Phạm)