- Khổ sở vì Giấy khai sinh viết sai chính tả
- PGS.TS Bùi Hiền lại công bố bảng chữ cái mới theo hướng cải tiến tiếng Việt
- Sách Lịch sử Hà Nội chi chít lỗi chính tả là sách in lậu
Tồn tại cùng lúc nhiều cách viết
Hiện nay, trong các văn bản chính thức của cơ quan nhà nước cũng như trên văn bản giao dịch giấy tờ đều đang tồn tại nhiều cách viết chính tả khiến nhiều người lúng túng, đặc biệt là lựa chọn cách viết “i” và “y” khi âm /i/ đứng làm âm chính trong âm tiết mở (không có âm cuối vần) sau các phụ âm như /h, k, l, m, s, t/. Hiện vẫn tồn tại hai cách viết khác như hi vọng/hy vọng, lí luận/lý luận/, công ti/công ty...
Cách viết không thống nhất theo chuẩn chính tả này xuất hiện thường xuyên trong các văn bản của các cơ quan chức năng, ban ngành đến ngôn ngữ sử dụng trên báo chí, giao tiếp trong đời sống.
Mặc dù trong sách giáo khoa đã có sự thống nhất chọn “i” để sử dụng, tuy nhiên trong các văn bản hành chính, chỉ đạo vẫn cứ tồn tại song song 2 cách viết, trong đó ngay tại văn bản của Bộ GD-ĐT vẫn sử dụng các từ như quy định, quản lý, tâm lý, quy chế...
Bên cạnh đó, cách viết tên người, tên địa lý nước ngoài được dịch nghĩa hoặc phiên âm qua âm Hán Việt cũng chưa được thực hiện thống nhất khiến mỗi nơi viết phiên âm một kiểu gây khó hiểu cho người đọc, sử dụng. Đặc biệt với học sinh tiểu học, việc không thống nhất cách viết chính tả trong các văn bản khiến giáo viên khó giải thích cho các em hiểu và sử dụng đúng.
“Học sinh tiểu học hiện viết sai chính tả rất nhiều. Một trong những nguyên nhân chính là việc các em được tiếp xúc với quá nhiều loại hình văn bản, sách truyện mà không dùng đồng nhất chính tả, chưa kể nhiều văn bản trên mạng thường xuyên viết sai chính tả.
Điều này khiến giáo viên rất khó sửa lỗi cho các em, nhất là khi các em đã dùng thành thói quen và trên lớp không đủ điều kiện, thời gian để điều chỉnh cho từng cá nhân” – cô Nguyễn Mai Hương, giáo viên tiểu học quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội cho biết.
Chuẩn chính tả thay đổi thế nào?
GS Nguyễn Minh Thuyết - Tổng Chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông - cho biết, thực hiện Nghị quyết số 88 của Quốc hội khuyến khích nhiều tổ chức, cá nhân tham gia biên soạn sách giáo khoa. Nếu không có quy định thống nhất sẽ khó tránh khỏi tình trạng mỗi sách giáo khoa viết một cách, gây khó khăn cho việc dạy, học và đánh giá kết quả giáo dục. Trước yêu cầu đó, Bộ GDĐT đang tổ chức biên soạn văn bản quy định về chính tả trong sách giáo khoa mới.
Cần thống nhất chính tả trong chương trình sách giáo khoa mới
Điểm lớn nhất là thay đổi cách viết tên người, tên địa lý, thuật ngữ nước ngoài và cách đặt dấu thanh.
Về cách viết tên tổ chức, đơn vị, quy định mới sẽ viết hoa chữ cái đầu của mỗi từ hoặc cụm từ có tác dụng phân biệt tên riêng đó với những tên riêng khác. Ví dụ: Ngân hàng NN&PTNT, trường Tiểu học Trần Văn Ơn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội...
Những tên người, tên địa lý đã được dịch nghĩa hoặc phiên âm qua âm Hán Việt mà quen dùng như Hắc Hải, Đại Tây Dương, Mỹ, Anh, Bắc Kinh, Đỗ Phủ, Lý Bạch… thì viết như cách viết tên người, tên địa lý tiếng Việt.
Những trường hợp còn lại sẽ có 3 hình thức xử lý: Một là viết nguyên dạng, nếu đó là tên viết bằng chữ Latin, ví dụ: Victor Hugo, Albert Einstein, Thomas Edison, Paris, New York...
Hai là, chuyển tự sang chữ Latin, nếu đó là tên viết bằng các chữ ghi âm không phải chữ Latin, ví dụ: Volga, Moskva, Sankt Peterburg...
Ba là, trường hợp không chuyển tự được thì viết như cách viết trong tiếng Anh, ví dụ: Tokyo, Fuzhou, Zhejiang, Nile, Cleopatra...
Ngoài ra, quy định về viết chữ “i” hay “y” sau các phụ âm: h, k, l, m, s, t trong những âm tiết không có phụ âm cuối, ví dụ: “bác sĩ” hay “bác sỹ”, “tỉ lệ” hay “tỷ lệ”…
Trường hợp này, dự thảo quy định mới vẫn theo quy định đã có từ năm 1980 của Bộ GD&ĐT, để tránh làm xáo trộn một thói quen đã hình thành sau gần 40 năm áp dụng.
Thứ hai là vị trí đặt dấu thanh. Dự thảo quy định đặt dấu thanh vào âm chính. Điều này phù hợp kết quả phân tích ngôn ngữ học: Trong tiếng Việt, thanh điệu bao giờ cũng rơi vào âm chính.
Trường hợp âm chính được thể hiện bằng một chữ cái, dấu thanh được đặt trên hoặc dưới chữ cái đó, ví dụ: Nhà, vịt, hoà (trong tiếng “hoà”, dấu thanh đặt trên âm chính “a” vì “o” chỉ là âm đệm).
Trường hợp âm chính được thể hiện bằng hai chữ cái, thì đối với các kí hiệu ia, ua, ưa, dấu thanh đặt trên hoặc dưới chữ cái thứ nhất. Ví dụ: bìa, lụa, lửa... Đối với các kí hiệu iê, yê, uô, ươ, dấu thanh đặt trên hoặc dưới chữ cái thứ hai. Ví dụ: biển, thuyền, nhuộm, được...
Theo Bộ GD-ĐT muộn nhất tháng 9.2018 phải hoàn thành việc soạn thảo Thông tư quy định về chính tả mới. Phạm vi áp dụng quy định này là chương trình, sách giáo khoa mới.
