Cảnh sát Trung Quốc ngày 30/10 cho biết, đã bắt giữ 5 nghi phạm bị cho là có liên quan đến vụ "tấn công khủng bố được chuẩn bị kỹ lưỡng" ở quảng trường Thiên An Môn hôm 28/10, làm 5 người chết và 38 người bị thương. Theo Tân Hoa Xã, các nghi phạm đã bị bắt khoảng 10 tiếng sau khi vụ việc diễn ra, sau hoạt động phối hợp giữa cơ quan cảnh sát Bắc Kinh với cảnh sát khu tự trị Tân Cương.
Theo đó, đây không đơn thuần là một tai nạn giao thông mà là một hành động khủng bố. Vụ tấn công “đã được lên kế hoạch kỹ lưỡng, tổ chức bài bản”, cảnh sát khẳng định. Cũng theo Tân Hoa Xã, danh tính kẻ đã điều khiển chiếc xe jeep mang biển kiểm soát Tân Cương, lao vào đám đông trước quảng trường Thiên An Môn chiều 28/10 là Usmen Hasan. Hai người khác tử nạn cùng đối tượng này trên xe là mẹ và vợ của Hasan.
Chiếc xe Jeep sau đó lao vào một bên lan can của cây cầu Kim Thủy bắc qua hào nước của Tử Cấm Thành, ngay trước bức chân dung khổ lớn của cố Chủ tịch Trung Quốc Mao Trạch Đông. 3 người trên xe jeep đã tử vong sau khi tự dùng xăng phóng hỏa đốt xe. Ngoài 3 người chết trên chiếc xe jeep, hai du khách khác đã thiệt mạng gồm một người Philippines và một người đến từ tỉnh Quảng Đông.
Tân Hoa Xã công bố danh tính của của 5 nghi phạm là Husanjan Wuxur, Gulnar Tuhtiniyaz, Yusup Umarniyaz, Bujanat Abdukadir and Yusup Ahmat. Cảnh sát Trung Quốc cũng đã tìm thấy xăng, các thiết bị chứa đầy xăng, hai con dao và gậy sắt cùng với một lá cờ của các phần tử cực đoan trong chiếc xe Jeep. Cảnh sát cũng tìm thấy dao và ít nhất một lá cờ “thánh chiến” tại một chỗ ở tạm thời của 5 nghi phạm bị bắt.
Tân Cương là là khu vực có đa số là người dân tộc thiểu số Duy Ngô Nhĩ, theo đạo Hồi sinh sống, là 1 trong 5 khu tự trị của Trung quốc. Rất rộng lớn về diện tích và giàu tài nguyên khoáng sản, nhưng khu tự trị này cũng chứa đựng nhiều nguy cơ bất ổn tiềm tàng bên trong. Mấy năm gần đây, ở khu tự trị này liên tục xảy ra các vụ biểu tình, bạo loạn, tiêu biểu là các vụ bạo loạn năm 2009 và 2013.
Thủa ban đầu cư dân bản địa của khu tự trị này chủ yếu là người Duy Ngô Nhĩ, nhưng trong những năm gần đây, cư dân người Hán đã ồ ạt di cư về khu tự trị, với mục đích lao động tìm kiếm việc làm hoặc định cư lâu dài. Điều này đã góp phần làm xáo trộn đời sống xã hội tại khu tự trị vốn thuần phác này, nảy sinh những mâu thuẫn rất trầm trọng giữa người Hán và người Duy Ngô Nhĩ bản địa.
Mặc dù trong những năm qua chính quyền trung ương Trung quốc đã rất tích cực đầu tư phát triển kinh tế, nâng cấp các cơ sở hạ tầng, văn hóa - giáo dục nhằm cải thiện đời sống của dân cư của khu vực này, song vẫn không cải thiện được tình hình bất ổn tại đây. Nguyên nhân là do các xung đột mang yếu tố văn hóa, kinh tế và xã hội, hệ quả đã tạo các cuộc xung đột đẫm máu gây thiệt hại về người và tài sản, góp phần biến khu tự trị này trở thành địa chỉ xung đột sắc tộc đáng sợ nhất trên thế giới.
Tháng 6 vừa qua, liên tiếp các vụ biểu tình, bạo loạn đã bùng phát ở khu tự trị này làm hàng chục người chết và hàng trăm người bị thương, khiến cảnh sát Trung Quốc phải nổ súng tiêu diệt một số phần tử bị coi là khủng bố. Sau đó vài ngày, Trung Quốc đã huy động một lực lượng lớn cảnh sát vũ trang, xe vận tải chở quân và xe bọc thép đến ổn định tình hình tại khu tự trị này dưới danh nghĩa tổ chức một cuộc diễn tập lớn của cảnh sát vũ trang.
Từ đó đến nay, tình hình ở khu tự trị này đã lắng dịu, mọi người đã hy vọng về một viễn cảnh hòa bình sẽ đến với Tân Cương. Ngày 30-09 vừa qua, ngay tại quảng trường này, Ủy ban quản lý Thiên An Môn đã cử hành Lễ trao tặng lá quốc kỳ của quảng trường cho khu tự trị Tân Cương nhân kỷ niệm 64 năm ngày Quốc khánh Trung Quốc. Đây là lá Quốc kỳ mang số hiệu 1217, được treo tại Đài cờ của quảng trường từ ngày 29-10-2011 đến ngày 30-10-2011.
Lá cờ đã được tiểu đội Quốc kỳ của Tổng đội cảnh sát vũ trang Tân Cương tiếp nhận và mang về. Đúng ngày Quốc khánh Trung Quốc, lá cờ này đã được chính thức kéo lên trong Lễ kỷ niệm 64 năm Quốc khánh Trung Quốc (01/10/1949 – 01/10/2013) tại thủ phủ Urumqi (Điểu-Lỗ-Mộc-Tề) của khu tự trị này. Không ai ngờ được rằng đúng 1 tháng sau lễ nhận cờ, các phần tử khủng bố người Duy Ngô Nhĩ lại gây ra một vụ khủng bố ngay tại Quảng trường Thiên An Môn.
