Những “đấu sĩ” ở thung lũng Lục Khu, Cao Bằng. Ảnh: Đức Tuấn
Lục Khu gồm 6 xã giáp vùng biên giới, do vậy có nhiều khác biệt với vùng khác. Núi non Cao Bằng nên thơ không chỉ cảnh trời mây và gió mà còn tình người Việt Bắc. Chỉ cần nhờ bất cứ ai là sự trợ giúp sẵn sàng được thực hiện chân thành. Bạn sẽ là khách quý, nếu bạn ngỏ lời muốn nán lại Lục Khu một đêm. Tuy nhiên, để thuận lợi cho việc đi lại hay rẽ ngang đâu đó ghi lại những tấm hình phong cảnh đẹp của núi rừng Việt Bắc, bạn hãy qua UBND xã để thông báo với chính quyền địa phương. Mọi chuyện thật đơn giản nhưng đó là thủ tục cần thiết của một vùng biên cương của Tổ quốc.
Rượu ngô Lục Khu ngon không kém rượu Bắc Hà, hay Quản Bạ. Song, có lẽ nó sẽ làm bạn nhớ mãi khi nhâm nhi với xôi trám bùi. Đây là món ăn “đệ nhất Hà Quảng” mà nức tiếng đến tận vùng xuôi. Xôi trám có 2 loại. Xôi trám thịt và xôi trám nhân. Đồng bào chọn trám chín mọng, tươi, ngâm nước ấm rồi lấy thịt, trám trộn với xôi đã đồ. Xôi trám dậy màu hồng tím, ăn thơm và béo ngậy. Còn xôi trám nhân là ta lấy hạt trám rồi dùng dao chặt đôi hạt, lấy tăm khều nhân trắng rồi đồ với xôi. Đặc biệt, nếu đến Lục Khu vào dịp tháng 8 Âm lịch, bạn còn được đi rừng hái trám cùng đồng bào nơi đây.
Ngoài món ăn, đến Lục Khu ta còn được biết đến một vùng hiếm nước chẳng kém cao nguyên đá Đồng Văn. Lục Khu cũng là núi đá tai mèo chi chít, trùng điệp, nông sản chủ yếu là ngô. Thế nên đến Lục Khu ấm trà chưa kịp ngấm môi đã nồng cay vì rượu. Cái làm ta muốn đến Lục Khu không hẳn là những món ăn của núi rừng mà là những cánh đồng “luyện” bò để đợi khi xuân sang thi thố. Đến Lục Khu sau mỗi mùa gặt, trên khắp cánh đồng đều bắt gặp cảnh chăm sóc bò và đấu thử. Thậm chí có gia đình còn cột bò ở thung lũng để cho chúng làm quen với rừng, với không gian nơi sắp diễn ra thi đấu. Đến Lục Khu không chỉ được chiêm ngưỡng cảnh đẹp của núi rừng Việt Bắc mà còn hòa vào niềm vui được mùa của bà con nơi đây.
