Vai trò của tiền chất lạ và “cao thủ” về hóa chất trong “lò” ma túy châu Á

0:00 / 0:00
0:00
  • Nam miền Bắc
  • Nữ miền Bắc
  • Nữ miền Nam
  • Nam miền Nam
ANTD.VN - Các nhà chức trách đã thu giữ kỷ lục 175 tấn ma túy tổng hợp trên khắp Đông Á và Đông Nam Á vào năm 2020, một kỷ lục mới bất chấp đại dịch Covid-19. Nhưng đáng nói, các hóa chất để điều chế ma túy chỉ chiếm “số lượng rất nhỏ” so với tổng lượng ma túy bị thu giữ. Vậy câu hỏi được đặt ra là: Ma túy tổng hợp được sản xuất kiểu gì?
Kiểm soát tiền chất mới là một thách thức quan trọng trong cuộc chiến chống ma túy hiện nay

Kiểm soát tiền chất mới là một thách thức quan trọng trong cuộc chiến chống ma túy hiện nay

Từ lô hàng hóa chất “lạ”

Ngay khi xuất hiện ở vùng Tây Bắc xa xôi của Lào vào tháng 7 năm ngoái, một chiếc container hàng hóa khiến nhà chức trách lập tức chú ý. Giấy tờ cho thấy, đó là lô hàng 72 tấn propionyl clorua đựng trong thùng phuy, gửi đến khu vực miền Bắc Myanmar khét tiếng vì sản xuất ma túy quy mô công nghiệp. Chủ hàng là một nhà môi giới có trụ sở tại lãnh thổ do Quân đội thống nhất bang Wa, lực lượng dân quân nhiều năm đã bị cáo buộc kiếm tiền hoạt động từ việc bán ma túy kiểm soát.

Propionyl clorua là hóa chất ít ai biết đến, lại không phải là một trong 30 tiền chất có thể điều chế chất ma túy hoặc hướng thần theo danh sách của Ban Kiểm soát Ma túy Quốc tế (INCB). Hành trình vận chuyển của lô hàng cũng bất thường: Propionyl clorua đã rời cảng ở tỉnh Giang Tô, ven biển của Trung Quốc đến thành phố cảng Laem Chabang của Thái Lan gần Bangkok. Từ đó, hóa chất được vận chuyển bằng đường bộ đến huyện Huay Xai của Lào.

Nhà chức trách Lào quyết định gọi điện cho ông Jeremy Douglas, đại diện Văn phòng Liên hợp quốc về Ma túy và Tội phạm (UNODC) khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, để xin ý kiến. Ông Douglas đã rất ngạc nhiên. Ông kêu gọi nhà chức trách Lào thu giữ lô hóa chất vì ông biết propionyl clorua có thể được sử dụng để sản xuất fentanyl, một loại ma túy tổng hợp mạnh và nguy hiểm đã tàn phá nước Mỹ trong những năm gần đây và ephedrine, một thành phần chính trong methamphetamine.

Propionyl clorua không có trong danh sách của INCB vì nó có nhiều mục đích sử dụng hợp pháp, chẳng hạn như sản xuất hóa chất nông nghiệp và dược phẩm. Tuy nhiên, INCB khuyến nghị các quốc gia nên “giám sát đặc biệt”.

Mãi đến tháng 4-2021, thông tin về vụ việc mới được chuyên gia Douglas và các nhà chức trách Thái Lan tiết lộ tại một hội nghị trực tuyến do Ủy ban Ma túy toàn cầu của Liên hợp quốc tổ chức. Theo đó, nhà chức trách Lào đã nắm giữ bằng chứng cho thấy các ông trùm đứng sau ngành công nghiệp ma túy tổng hợp trị giá hàng tỷ USD của châu Á đã qua mặt lực lượng an ninh của sông Mekong như thế nào. Đó là thủ đoạn sử dụng nhiều loại hóa chất không nằm trong danh sách bị kiểm soát để tạo ra ma túy tổng hợp.

Cảnh giác với tiền chất mới

Các chuyên gia đưa ra giả thuyết rằng, băng đảng ma túy lớn đang nhập khẩu các hóa chất như propionyl clorua và sử dụng các nhà hóa học đẳng cấp thế giới để sản xuất ra các thành phần riêng tạo thành ma túy tổng hợp, cũng giống như mua bột để làm vỏ bánh thay vì chỉ mua loại làm sẵn. Cộng đồng thực thi pháp luật thường gọi những hóa chất này là “tiền chất”. Trong bối cảnh các tiền chất ma túy bị kiểm soát chặt chẽ, các tập đoàn tội phạm có tổ chức trong khu vực đang tìm đến các loại tiền chất mới.

Một số tiền chất như propionyl clorua có công dụng hóa học hợp pháp nhưng nó có thể bị lợi dụng để tạo ra chất ma túy. Chuyên gia Douglas cho biết, nhà chức trách khu vực sông Mekong đã thu nhiều loại tiền chất khác nhau nhưng khối lượng đáng kinh ngạc của propionyl clorua bị thu giữ ở Lào là câu trả lời cho nghi ngờ bấy lâu nay: các tập đoàn sản xuất trái phép ma túy đang sử dụng quy trình này, cụ thể là tiền chất propionyl clorua.

Để chống buôn bán ma túy và tiền chất qua biên giới chung, Thái Lan, Trung Quốc, Myanmar, Lào, Campuchia và Việt Nam đã đưa ra sáng kiến chia sẻ thông tin tình báo chung vào cuối năm 2019, có tên là Chiến dịch Tam giác vàng 1511. Các nước trong khu vực hy vọng sẽ tăng cường hợp tác để đóng cửa các điểm nóng về buôn lậu ma túy ở sông Mekong. “Từ số liệu thống kê của chúng tôi, Chiến dịch 1511 đã có thể bắt giữ rất nhiều. Tuy nhiên, vẫn còn một số tiền chất khác lọt qua các trạm kiểm soát đến khu vực Tam giác vàng. Đây là điều mà chúng tôi phải nỗ lực hơn”, ông Paisit Sangkahapong, Phó tổng thư ký Văn phòng Ủy ban Kiểm soát Ma túy Thái Lan (ONCB) cho biết.

Việc sử dụng ngày càng nhiều tiền chất mới là một thách thức quan trọng trong cuộc chiến chống ma túy hiện nay. Trong khi, các trung tâm sản xuất ma túy bất hợp pháp ở Tam giác vàng nằm giữa 2 nhà sản xuất hóa chất và dược phẩm lớn nhất thế giới, Trung Quốc và Ấn Độ. Giới chuyên gia cho rằng, mối quan hệ cộng sinh giữa các doanh nghiệp kinh doanh hóa chất và ma túy tổng hợp ở châu Á là không thể phủ nhận.