Tại toạ đàm “Vùng phát thải thấp - Chủ trương, hạ tầng và giải pháp đảm bảo kết nối liền mạch” do báo Hànộimới tổ chức diễn ra chiều 24/12, cơ quan chức năng cũng như các chuyên gia đều đồng thuận, sẽ phải triển khai thận trọng, từng bước và sớm công bố chính sách hỗ trợ người dân khi chuyển đổi phương tiện xe xăng- xe điện.
Chỉ chuyển đổi giao thông xanh không xử lý triệt để được ô nhiễm
TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam thông tin, ô nhiễm không khí tại Hà Nội mang tính chất theo mùa, thường diễn ra từ tháng 10 năm trước đến tháng 3 năm sau, do ảnh hưởng lớn của điều kiện khí hậu. Vào mùa hè, tình trạng ô nhiễm không khí thường giảm hơn do có gió, mưa và không xuất hiện nghịch nhiệt, giúp các chất ô nhiễm khuếch tán lên tầng cao. Bên cạnh đó, các hoạt động như đào đường, xây dựng cũng là nguyên nhân góp phần làm gia tăng ô nhiễm.
Riêng tại khu vực nội đô, các cơ quan chức năng đã chỉ ra nhiều nguồn gây ô nhiễm, bao gồm khí thải từ phương tiện giao thông, hoạt động xây dựng, nguồn phát thải từ bên ngoài thành phố như các nhà máy, xí nghiệp xử lý chất thải chưa đạt yêu cầu, cùng với hoạt động chăn nuôi, đốt rơm rạ.
"Việc xây dựng vùng phát thải thấp theo tôi hiểu, chủ yếu “nhắm” tới khu vực nội đô, đặc biệt là các phương tiện giao thông. Tuy nhiên, tôi cho rằng, nếu chỉ giải quyết vấn đề chuyển đổi phương tiện giao thông xanh từ xe xăng sang xe điện thì chưa phải là “cây đũa thần”. Nếu chỉ giảm xe chạy xăng mà vẫn giữ nguyên các loại phương tiện khác thì hiệu quả mang lại sẽ không lớn", TS Hoàng Dương Tùng nói.
Để cải thiện chất lượng không khí, theo TS Hoàng Dương Tùng, Hà Nội cần một tổ hợp giải pháp đồng bộ, trong đó có việc giảm phương tiện cá nhân, tăng cường phương tiện giao thông công cộng, đồng thời, triển khai nhiều biện pháp khác một cách hài hòa, phù hợp với điều kiện thực tiễn của từng khu vực.
Nêu quan điểm về việc thí điểm thực hiện phát thải thấp, ông Nguyễn Tuyển, Trưởng phòng Quản lý vận tải và An toàn giao thông (Sở Xây dựng) cho rằng, đây là một bước đi thận trọng của TP Hà Nội. Thực hiện vùng phát thải thấp là cần thiết vì tạo ra không gian sống trong lành hơn, nhưng khi thực hiện sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống hằng ngày của người dân sinh sống, lao động, học tập trong khu vực đó. Do vậy, các bước thực hiện cần phải được chuẩn bị kỹ càng, thận trọng, đảm bảo khả thi và phù hợp với đặc thù của thành phố.
Trước mắt nên cấm xe chạy xăng quá cũ nát
Trong khi đó, đánh giá về tính khả thi của đề xuất này, TS. Nguyễn Minh Phong cho rằng, việc chuyển đổi sang giao thông xanh ở nhiều nước trên thế giới khuyến khích người dân mua xe điện và áp đặt tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu nghiêm ngặt nhằm giảm phát thải.
Đối với Hà Nội, lộ trình kiến tạo "vùng phát thải thấp" cần bám sát Luật Thủ đô, HĐND thành phố Hà Nội đã ban hành Nghị quyết số 57/2025/NQ-HĐND quy định cụ thể về tiêu chí và lộ trình xác định vùng phát thải thấp.
"Theo tôi, để bảo đảm chính sách đưa ra, trước mắt, chỉ nên cấm các loại xe máy chạy xăng quá cũ nát và có độ phát thải môi trường cao vượt quy định; đồng thời, Nhà nước có chính sách hỗ trợ tài chính cho các chủ xe này chuyển đổi phương tiện, bao gồm cả miễn giảm thuế, phí và hỗ trợ tiền trực tiếp theo khả năng ngân sách Nhà nước và sự ưu đãi của doanh nghiệp cung cấp xe điện thay thế.
Thứ hai, lộ trình cấm xe xăng cần phù hợp, không gây sốc cho cộng đồng người dân Hà Nội.
Bên cạnh đó, thành phố cần sớm có chính sách ưu đãi và đẩy nhanh phát triển cơ sở hạ tầng và hệ thống vận tải công cộng liền mạch và kết nối, tạo thuận lợi để hấp dẫn và đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân và giao thông xanh”, TS Nguyễn Minh Phong nêu quan điểm.
Cũng theo TS Nguyễn Minh Phong, việc thực hiện đồng bộ các giải pháp khác trong vùng phát thải thấp để hướng tới mục tiêu cao nhất là bảo vệ môi trường, như xử lý triệt để nguồn phát thải bụi đặc biệt trong sinh hoạt và xây dựng, sản xuất và kinh doanh trên địa bàn vùng phát thải thấp. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và lộ trình phù hợp, Hà Nội hoàn toàn có thể hiện thực hóa mục tiêu bảo vệ môi trường bền vững.
Lái "xe ôm" lo ngại vấn đề sạc xe điện
Theo lộ trình đưa ra, từ 1/7/2026, Hà Nội sẽ thực hiện thí điểm hạn chế xe máy sử dụng nhiên liệu hoá thạch kinh doanh vận tải đi vào vùng phát thải thấp. Và như vậy, đối tượng bị tác động sớm nhất là những lái xe, giao hàng hai bánh.
Thống kê của Sở Xây dựng cho thấy, trên địa bàn Hà Nội hiện có khoảng 12.000 “xe ôm” công nghệ, trong đó khoảng 10% sử dụng phương tiện điện.
Chia sẻ về những khó khăn của đối tác bà Đặng Thùy Trang, Giám đốc đối ngoại Công ty TNHH Grab khẳng định, Grab ủng hộ chủ trương chuyển đổi xanh gắn liền với xu thế chung của toàn cầu, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững.
Tuy nhiên, việc Hà Nội thực hiện thí điểm vùng phát thải thấp trên đối tượng xe mô tô 2 bánh kinh doanh vận tải từ 1/7/2026 sẽ tác động lớn đến các lái xe.
Theo bà Trang, chuyển đổi xanh là một bước đi tất yếu và cần thiết, và cần sự quyết tâm, chung tay của tất cả các bên để xây dựng một hệ sinh thái hoàn chỉnh. Trong quá trình này, việc thực hiện cần chú trọng đến cân bằng lợi ích cho tất cả các bên liên quan, đặc biệt là những nhóm yếu thế, để bảo đảm “không ai bị bỏ lại phía sau” trong hành trình hướng tới phát triển bền vững.
Đặc điểm nhóm tài xế công nghệ, hầu hết là người lao động tự do, thu nhập không ổn định và đây được xác định là nhóm lao động yếu thế trong xã hội. Với nhóm lao động này, chiếc xe máy là tài sản lớn nhất, là công cụ để mưu sinh nuôi sống bản thân và gia đình.
“Nhiều cuộc khảo sát của Grab với các đối tác xe mô tô 2 bánh đều cho thấy, hầu hết các đối tác đều lo ngại về việc sẽ phải bỏ ra một khoản tiền khá lớn để đầu tư xe điện. Thêm vào đó, hạ tầng trạm sạc cho xe điện trên địa bàn Hà Nội còn chưa thuận tiện, nhiều khu chung cư, chủ nhà trọ lại từ chối việc sạc xe điện ở khu vực nhà để xe hoặc hầm chung cư gây khó khăn lớn”, bà Trang chia sẻ.
Theo bà Trang bên cạnh nhóm chính sách hỗ trợ từ phía doanh nghiệp thì TP Hà Nội cũng như các doanh nghiệp cung cấp xe điện sớm công bố các phương án hỗ trợ người dân nói chung cũng như các “xe ôm” công nghệ nói riêng trong việc chuyển đổi xe xăng- xe điện, góp phần đảm bảo thực thi chính sách của TP Hà Nội và Chính phủ.
