Những nhánh, thân cây to vài người ôm quấn lại với nhau tạo nên dáng vẻ kỳ vĩ
của cây sanh Suối Cốc
Đại thụ hơn 800 năm tuổi
Bao đời nay, người dân làng Suối Cốc (xã Hợp Hòa, Lương Sơn, Hòa Bình) đã quá quen thuộc với hình ảnh cây sanh đại thụ án ngữ ngay đầu làng. Đứng phía dưới vòm cây nhìn lên, ta có cảm giác như đang đứng dưới một cánh rừng nguyên sinh xanh ngút ngàn với những thân, nhánh vạm vỡ vài người ôm mới hết vươn lên, kết tụ lại thành một khối thống nhất.
Những cành, rễ của cây như cánh tay của người khổng lồ đan chéo, níu giữ lẫn nhau. Đặc biệt, hai nhánh ngoài cùng của cây còn đan lại tạo thành hình như một cánh cổng tự nhiên cực kỳ độc đáo để bất cứ ai muốn vào làng cũng phải bước qua. Chưa hết, những rễ nhỏ mọc ra từ thân cây tựa như những tấm màn mỏng manh đung đưa trước gió khiến cho cây sanh càng trở nên bí ấn đối với những ai mới tới đây lần đầu. Chính vì sự kỳ lạ đó mà nhiều người khi đến đây đều trầm trồ, thán phục và cho rằng cây sanh ở Suối Cốc là một “tuyệt phẩm” độc nhất vô nhị trên đất Việt mà tạo hóa đã ban tặng cho người dân nơi đây.
Thoạt nhìn, rất khó để biết đâu là thân chính của cây bởi hàng loạt thân rễ to mấy người ôm cắm xuống đất khiến ta lầm tưởng nơi đây là một cánh rừng toàn cây sanh. Theo ông Đinh Văn Bình, Trưởng thôn Suối Cốc, ngày trước, cây sanh của làng có trên 100 nhánh tỏa ra cả một vùng rộng lớn nhưng theo thời gian, một số nhánh của cây đã bị hư hại bởi gió bão. Cùng với đó, cách đây vài năm, khi trào lưu chơi cây cảnh cổ thụ lan rộng thì đã có nhiều nhánh cây bị kẻ xấu chặt trộm nên giờ cây chỉ còn 54 nhánh.
Không chỉ trở thành biểu tượng mà cây sanh còn là nơi chở che, bảo vệ người dân nơi đây mỗi khi xảy ra thiên tai, địch họa. Theo những bậc cao niên trong làng Suối Cốc, vào những năm tháng chiến tranh ác liệt, máy bay giặc đánh bom cày xới tan hoang, cây sanh trở thành chòi canh, chòi quan sát của lực lượng dân quân tự vệ địa phương.
Cụ Bùi Thị Mại (79 tuổi) cho biết, ngày trước, mỗi khi nghe thấy tiếng máy bay rền rĩ trên bầu trời, gốc cây lại trở thành chốn yên bình để cả làng chạy tới lánh nạn.
Ngày 25-5-2012, cây sanh cổ thụ đã được vinh danh thành cây di sản thiên nhiên
Nổi tiếng vì... lên phim
Kết quả khảo nghiệm, phân tích của Viện Khoa học bảo vệ môi trường thiên nhiên Việt Nam chỉ ra, cây sanh Suối Cốc với 54 nhánh hiện nay đã có tuổi thọ khoảng 800 năm. Đã gần một thiên niên kỷ trôi qua, ngần ấy thời gian đủ để chứng minh cho sự trường tồn của cây sanh cổ thụ này.
Theo ông Đinh Văn Bình, những năm trước đây, do hám tiền, không ít người đã lén lút chặt trộm sanh “cổ thụ” đem bán. Nhưng thời gian gần đây, việc này không còn diễn ra, một phần do người dân đã hiểu giá trị, một phần do cây sanh đã nằm trong “sách đỏ” của huyện Lương Sơn và có trong hương ước của làng, xã.
Tuy cây sanh ở Suối Cốc đã được bảo vệ bởi người dân thôn xã, nhưng vẫn có người muốn thôn tính bằng nhiều cách. Bởi phong trào chơi cây cổ thụ vẫn đang “nóng”. Để có thể góp phần bảo vệ cây tốt hơn, chính quyền địa phương nơi đây đã đề ra nhiều biện pháp chăm sóc và gìn giữ cây, đồng thời lập hồ sơ gửi lên các cấp để tìm hướng giải quyết. Sau nhiều lần khảo cứu và đánh giá, ngày 25-5-2012, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam đã chính thức trao Quyết định và Bằng Công nhận Cây Di sản Việt Nam cho đại diện chính quyền địa phương. Điều này khiến người dân nơi đây rất tự hào, hãnh diện vì cây sanh của làng mình đã được Nhà nước tôn vinh, bảo vệ.
Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Sinh - Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên Môi trường Việt Nam đánh giá, việc cây sanh Suối Cốc được công nhận là Cây Di sản của Việt Nam không chỉ nhằm trực tiếp bảo tồn nguồn gen tiêu biểu của loài cây quý Việt Nam, giới thiệu sự phong phú, đa dạng của hệ thực vật Việt Nam tới các nhà khoa học, bạn bè trong nước và quốc tế mà còn nâng cao ý thức tôn trọng lịch sử, tôn trọng tự nhiên và nâng cao trách nhiệm bảo vệ môi trường của người dân.
Không chỉ trở thành biểu tượng của làng Suối Cốc, sanh cổ thụ đã trở nên nổi tiếng khắp cả nước do hình dáng đặc biệt. Nhiều đạo diễn đã chọn cây làm bối cảnh quay những bộ phim nổi tiếng về làng quê Việt Nam: “Ma làng 1”, “Ma làng 2”, “Đàn trời”,… và chính những cảnh quay đó đã đưa người xem trở về với làng quê thanh bình trên khắp mọi miền đất nước.
Ông Hoàng Ánh Điện - Chủ tịch UBND xã Hợp Hòa khẳng định: Cây sanh ở Suối Cốc không chỉ là chứng nhân của lịch sử, điểm tựa tinh thần mà nó còn có ý nghĩa nhắc nhở mọi người phát huy truyền thống đoàn kết, thương yêu đùm bọc giúp đỡ lẫn nhau, trân trọng tình làng nghĩa xóm. Việc cây sanh cổ thụ được công nhận là Cây Di sản Việt Nam ngoài việc bảo vệ môi trường, bảo vệ các loài cây cổ thụ quý còn thể hiện quyết tâm của cộng đồng trong việc bảo vệ di sản của cha ông để lại.
