Khó tránh "bão" báo điện tử

Đe dọa báo in

8 năm trước, rất nhiều Tổng biên tập các báo, từ những báo có số lượng phát hành “làng nhàng” tới những báo có lượng in khổng lồ chưa hình dung được mối đe doạ của báo điện tử. Thế nên đa phần các báo không có được quyết sách đúng, không kịp thời chuyển hướng, thay đổi để chớp lấy cơ hội phát triển báo điện tử. Thường là nếu có điều kiện, các báo cũng chỉ xây dựng “trang thông tin điện tử”, đơn thuần chỉ để đưa tin bài từ báo in lên, sau khi báo in đã phát hành, bán no nê. Nhưng rồi, sự phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin, sự “thăng hoa” của cách làm báo “cắt-dán” đã khiến báo điện tử ngày chiếm thế thượng phong, lấn thị phần của báo giấy. Đến khi một loạt những tờ báo có số lượng in hàng đầu thế giới phải đóng cửa và số lượng in của gần như tất cả các báo trong nước giảm thê thảm, mới có nhiều hơn những quyết sách được đưa ra.

Điều đáng tiếc là những tờ báo in có số lượng hàng đầu Việt Nam vẫn kiên trì đường lối kìm hãm báo điện tử nhằm duy trì số lượng phát hành báo in. Sai lầm này khiến cơ hội một lần nữa bị bỏ lỡ. Nếu như với tiềm lực mạnh về tài chính, nhân sự, kinh nghiệm, các tờ báo hàng đầu Việt Nam mà có sự nhìn nhận, đầu tư đúng mức cho báo điện tử thì đã có thể chiếm lĩnh sân chơi này, phát triển thương hiệu đồng thời mang lại lợi nhuận vô cùng lớn từ quảng cáo và các dịch vụ giá trị gia tăng khác.

Một số báo điện tử độc lập (thực chất ban đầu là trang tin nhanh của doanh nghiệp) và hiếm hoi có một cơ quan báo in số lượng “lèo tèo” chớp được cơ hội này để chiếm lĩnh thị phần, trở thành những báo điện tử hàng đầu Việt Nam. Oái oăm thay, trong giai đoạn đầu, những thông tin giúp những báo điện tử này “sống” được lại là từ các báo in đang cố thu mình chống giảm số lượng phát hành. Thậm chí ngày càng nhiều những trang thông tin tổng hợp của doanh nghiệp nhảy vào cuộc đua, chiếm lĩnh thị phần người đọc báo điện tử và nguồn quảng cáo.

“Đặt mua báo điện tử”

Cách đây gần chục năm, có một câu chuyện thật như đùa về báo điện tử: Khi phóng viên giới thiệu đang làm việc cho một tờ báo điện tử được coi là nổi nhất lúc ấy, vị chức sắc của một thành phố lớn hồn nhiên “À, tớ vẫn đặt mua báo điện tử đó đấy”!

Điều phi lý của câu nói này sẽ trở thành hiện thực trong tương lai không xa. Hiện nay, hạ tầng viễn thông, internet và di động đã phát triển ngoài sức tưởng tượng của nhiều người. Tuy nhiên, những dự báo có thể sẽ khiến nhiều người “choáng váng” hơn nữa. Chẳng hạn, 5 năm nữa, hạ tầng công nghệ 4G sẽ hoàn thành, hay chí ít thì 3G cũng đúng nghĩa là 3G, không còn tình trạng 3G “đội lốt” 2G và 2,5G như hiện nay. Nếu với nền tảng 4G thực sự, bạn đọc có thể dùng điện thoại di động cũng như các thiết bị đầu cuối khác để xem phim FullHD như xem trực tiếp từ ổ cứng trên máy tính.

Điều này có thể khiến báo điện tử bước sang một giai đoạn mới. Dễ hình dung nhất là việc kết hợp giữa báo điện tử với điện thoại di động. Khi ấy, thay vì chỉ lướt web để đọc thông tin, hay nhận các bản tin online qua tin nhắn MMS như hiện nay, người dùng di động có thể truy cập vào trang báo điện tử để đăng ký, trả tiền và được kết nối để nhận thông tin trực tiếp từ hiện trường sự kiện. Thực chất lúc này muốn nhận được những tin tức nóng hổi nhất, thời sự nhất, thậm chí là thông tin, hình ảnh, video trực tiếp sự kiện, bạn đọc sẽ phải trả tiền - một dạng “đặt mua báo điện tử”.

Cách chuyển tải thông tin nói trên thực tế đã được truyền hình thi thoảng thực hiện. Nhưng điểm khác biệt lớn nhất trong sự kết hợp giữa báo điện tử với truyền hình và điện thoại di động trong tương lai là sự tương tác gần như tức thời của phóng viên tại hiện trường với bạn đọc, giữa bạn đọc với toà soạn và giữa các bạn đọc với nhau. Và khi ấy, cái khái niệm “Nhà báo công dân” sẽ hoàn thiện, đúng thực chất hơn bao giờ hết.

Tương lai nào cho báo in?

Sự kết hợp hiệu quả giữa báo điện tử với truyền hình và điện thoại di động trong bối cảnh số lượng phát hành báo in ngày càng giảm, khiến câu hỏi trên làm đau đầu nhiều vị tổng biên tập không chỉ ở Việt Nam. Cũng có ý kiến cực đoan cho rằng báo in sẽ bị khai tử do sự lớn mạnh của báo điện tử và truyền hình. Nhưng cũng có nhiều quan điểm lại khẳng định báo in sẽ “sống” một cách đàng hoàng, bởi đơn giản các loại hình báo chí, truyền thông sẽ giao thoa, dù tác động dữ dội đến nhau, nhưng không hề tiêu diệt nhau. Chỉ có điều, để tồn tại và sống khoẻ, bắt buộc các báo in phải đổi mới về mọi mặt. Toàn ngành báo in không chết, nhưng nếu sự đổi mới không theo kịp thực tế phát triển, chắc chắn nhiều tờ báo in sẽ phải đóng cửa. Quan điểm này có vẻ như có cơ sở hơn.

Tất nhiên, dự báo này cũng có thể chỉ là kết quả của sự ấu trĩ trong tư duy, nhưng với tốc độ phát triển công nghệ truyền thông như hiện nay: Không có gì là không thể!