Gia đình bàn giao gần 20 tài liệu, hiện vật quý của nhạc sĩ Hoàng Vân

Thực hiện kế hoạch bổ sung phông Hoàng Vân thuộc Bộ sưu tập “Nhạc sĩ Hoàng Vân – Di sản Tư liệu Thế giới UNESCO”, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III (TTLTQGIII) sẽ tổ chức lễ tiếp nhận đợt II các tài liệu, bản thảo và hiện vật do gia đình nhạc sĩ Hoàng Vân bàn giao. Cũng tại sự kiện này, Trung tâm sẽ tiếp nhận tài liệu của hai nhạc sĩ Hoàng Long – Hoàng Lân, những người cùng thế hệ với nhạc sĩ Hoàng Vân và có đóng góp lớn cho nền âm nhạc Việt Nam.

Theo thông tin từ gia đình nhạc sĩ Hoàng Vân, đợt bàn giao lần này gồm gần 20 ấn phẩm, tờ nhạc và tập bài hát xuất bản từ 1959 đến 1991, cùng nhiều tư liệu đặc biệt quan trọng trong cuộc đời hoạt động nghệ thuật của nhạc sĩ Hoàng Vân.

Tiến sĩ Lê Y Linh – đại diện gia đình nhạc sĩ Hoàng Vân nhấn mạnh rằng việc bàn giao đợt II các tài liệu gốc cho Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III không chỉ là hoạt động mang tính thủ tục, mà còn thể hiện sứ mệnh của gia đình trong việc gìn giữ và lan tỏa di sản âm nhạc Việt Nam thông qua những hiện vật mang giá trị lịch sử như bản thảo, tổng phổ và ấn phẩm chuyên ngành. Theo bà, đợt bàn giao lần này tiếp tục khẳng định tầm quan trọng của công tác lưu trữ đối với việc bảo vệ di sản văn hóa, đồng thời thể hiện cam kết lâu dài của gia đình trong hỗ trợ nghiên cứu, bảo tồn và đưa di sản của nhạc sĩ Hoàng Vân lan tỏa ra thế giới.

Giới thiệu về nguồn gốc tư liệu, Tiến sĩ Lê Y Linh cho biết phần lớn tài liệu lần này được gia đình sưu tầm trong 3 năm gần đây. Nhiều hiện vật từng bị thất tán suốt thời chiến và qua biến động thời gian, nay may mắn được tìm thấy qua bạn bè, đồng nghiệp hoặc những người yêu quý âm nhạc Hoàng Vân lưu giữ nhiều thập niên rồi mới gửi trả lại. Mỗi tài liệu đều ẩn chứa một hành trình riêng: có bản thảo đi qua nhiều thế hệ người giữ, có ấn phẩm xuất bản ở nước ngoài cách đây hơn nửa thế kỷ, có tài liệu do những nhà sưu tập cá nhân trao tặng.

Bà đặc biệt nhấn mạnh đến bản thảo viết tay "Nói chuyện về sáng tác ca khúc" (1964) gồm 82 trang – tư liệu có thể xem như một giáo trình sáng tác ở giai đoạn rất sớm của nền âm nhạc Việt Nam, hiện chưa rõ đã từng được xuất bản hay chưa. Bản thảo này được trao tặng bởi nhạc sĩ Trương Ngọc Xuyên, con trai của nhạc sĩ Trương Đình Quang – người từng cùng Hoàng Vân có tác phẩm giao hưởng trình diễn tại Nhà hát Lớn Hà Nội năm 1961. Sau hơn 60 năm được gìn giữ, tài liệu quý này nay đã được nhập vào bộ sưu tập.

Một hiện vật giá trị khác là bản nhạc bỏ túi "Quảng Bình quê ta ơi!" song ngữ Việt – Hoa, in theo lối ký âm của Trung Quốc thập niên 1960, do Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc phát hành. Tài liệu này được nhóm Red Music Society gồm những bạn trẻ đam mê dòng nhạc Hoàng Vân, tiến hành sưu tầm và trao tặng. Bên cạnh đó, gần 20 tập nhạc và ấn phẩm xuất bản từ 1959 đến những năm 1990 tiếp tục cho thấy âm nhạc Hoàng Vân được in ấn và phổ biến rộng rãi qua nhiều thế hệ, gắn với các chương trình hòa nhạc cho đến đầu những năm 2000. Đây là nguồn tư liệu quan trọng bổ sung cho việc nghiên cứu đời sống âm nhạc Việt Nam trong nhiều giai đoạn.

Theo Tiến sĩ Lê Y Linh, sự tồn tại của mỗi hiện vật đều là một điều may mắn, và gia đình xem việc sưu tầm, phục hồi và hệ thống hóa tài liệu như một trách nhiệm văn hóa với cộng đồng.

Về định hướng lan tỏa trong thời gian tới, bà Lê Y Linh cho biết gia đình mình sẽ tiếp tục hợp tác với các cơ quan chuyên môn trong nhiều hoạt động như vận hành và hoàn thiện trang web đa ngữ (Việt – Anh – Pháp – Tây Ban Nha – Nga) với nội dung được cập nhật khoa học; thực hiện các dự án thu thanh và biểu diễn những tác phẩm khí nhạc, hợp xướng, đặc biệt là những tác phẩm lớn ít được giới thiệu; tham gia các hội thảo, tọa đàm trong nước và quốc tế về lưu trữ âm nhạc; và đẩy mạnh việc quảng bá di sản của nhạc sĩ Hoàng Vân qua nền tảng số nhằm tiếp cận thế hệ trẻ – nhóm công chúng tiếp nhận âm nhạc theo những cách thức hoàn toàn mới trong thời đại số.

Tiến sĩ Trần Việt Hoa, Giám đốc TTLTQG III chia sẻ, đây là đợt bổ sung có giá trị đặc biệt cho "Bộ sưu tập nhạc sĩ Hoàng Vân" vốn đã được UNESCO ghi danh "Di sản Tư liệu Thế giới". Việc bổ sung tư liệu cho thấy bộ sưu tập vẫn sống động, tiếp tục được mở rộng, giúp công chúng và giới nghiên cứu tiếp cận toàn diện hơn về sáng tác khí nhạc, thanh nhạc và tư duy nghệ thuật của nhạc sĩ Hoàng Vân.Đồng thời, đợt bàn giao nhấn mạnh một thông điệp quan trọng: bảo tồn di sản không chỉ để đạt được một tấm bằng sau khi được ghi danh, mà còn là một quá trình tiếp tục sưu tầm và lưu giữ, hệ thống hóa và lan tỏa giá trị của chúng tới cộng đồng.

Bên cạnh đó, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III cũng tiếp nhận tài liệu của hai nhạc sĩ Hoàng Long – Hoàng Lân, cặp song sinh sinh năm 1942 tại Sơn Tây, gương mặt quen thuộc của âm nhạc thiếu nhi Việt Nam. Bắt đầu sáng tác từ năm 1957, khi mới 15 tuổi, hai ông đã tạo dựng một kho tàng hơn 700 ca khúc với phong cách trong sáng, dễ nhớ, gắn bó với tuổi thơ của nhiều thế hệ. Nhạc sĩ Hoàng Long có nhiều năm giảng dạy tại các trường âm nhạc và tham gia nghiên cứu sư phạm âm nhạc tại Viện Khoa học Giáo dục. Nhạc sĩ Hoàng Lân tốt nghiệp sáng tác và lý luận tại Nhạc viện Hà Nội, tu nghiệp tại Viện Kodály (Hungary), từng giữ chức Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội.

Các sáng tác nổi bật của hai nhạc sĩ có thể kể đến: Em đi thăm miền Nam (1959), Cô giáo vùng cao (1960), Đi học về (1961), Bác Hồ – Người cho em tất cả (1975), Từ rừng xanh cháu về thăm lăng Bác (1978), Đường và chân, Vì sao con mèo rửa mặt,… Năm 2012, cả hai được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật.

Tài liệu bàn giao đợt 1 của hai nhạc sĩ đã được chỉnh lý, gồm 22 đơn vị bảo quản với thời gian từ 1957 đến 2022, chứa đựng các bản thảo sáng tác, sách âm nhạc, bài báo và nhiều tư liệu giá trị khác. Đợt 2 gồm tài liệu tiểu sử, bản thảo sáng tác, sách, bài báo, ảnh và đĩa, hiện đang được tiếp tục xử lý.

Sự kiện tiếp nhận lần này không chỉ góp phần bảo tồn những di sản âm nhạc vô giá mà còn khẳng định vai trò của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III trong gìn giữ ký ức văn hóa dân tộc, tạo nguồn tư liệu phong phú phục vụ nghiên cứu, giáo dục và quảng bá di sản âm nhạc Việt Nam.