3 tác phẩm làm từ hoa Phi Yến
12 năm nghiên cứu một loài hoa
Nghe nghệ nhân Nguyễn Bá Mưu phân tích đặc tính của từng loài hoa, ít ai nghĩ rằng để làm ra những bông hoa khô tưởng chừng như nhỏ bé lại đòi hỏi sự kỳ công và nhiều kiến thức đến thế. Ông giảng giải, những loại có cánh hoa đanh như hoa hồng, hoa cẩm chướng… mới có thể làm được hoa khô, còn như hoa ly, có độ xốp nên khi phơi hoặc sấy, màng xốp của nó hút nước ngược trở lại khiến cánh hoa mềm như cũ. Càng nghiên cứu, ông rút ra kinh nghiệm, những loài hoa chứa nhiều chất xơ, xenlulô nhiều thì mới đủ độ cứng để ướp và làm thành hoa khô. Cùng với đó cũng có những loại hoa cực kỳ “trái tính trái nết”, mà điển hình là hoa sen. Loại hoa khó làm khô nếu không tẩy hết nhựa đã chuyển sang màu đen. Cũng theo nghệ nhân Nguyễn Bá Mưu, đã có thời điểm ông làm được một bông hoa rất đẹp, nhưng một thời gian sau nó vẫn bị đổi màu. Ông miệt mài nghiên cứu 12 năm trời để tìm cách “trị” loại hoa thuần chất Việt Nam này và cuối cùng đã thành công.
Bước vào cơ sở hoa Việt Nhật, dễ choáng ngợp bởi không chỉ hoa, mà vô số những tác phẩm nghệ thuật được biến tấu từ đủ loại hạt, hoa, cỏ, thậm chí là… rau. Ông chỉ cho chúng tôi xem một lẵng hoa gồm những bông rất to, đẹp. Khi ông nói rằng nó được làm bằng… bắp cải thì ai cũng ngỡ ngàng vì từ một loại rau giản dị lại có thể làm thành bông hoa có tính thẩm mỹ cao như vậy. Ông hồ hởi “khoe”, chỉ từ một loại hoa phi yến cũng có thể “hóa kiếp” thành 3 sản phẩm khác nhau, và mỗi thứ lại mang một phong cách riêng.
“Nhặt tiền” dưới gót giầy
Hoa, lá, cỏ, hạt… bất cứ thứ gì lọt vào tầm mắt nghệ nhân Nguyễn Bá Mưu đều có thể trở thành tác phẩm nghệ thuật. Nếu những loại hoa dân dã như hoa tre, hoa chanh… được ông kết thành những bó hoa đẹp mang đi bán thì với những loại hạt mà người ta thường bỏ đi như vỏ hạt hướng dương, vỏ hạt dẻ cười, vỏ quả vừng…, ông cũng gom nhặt để tạo thành vườn hoa. Bên cạnh những bó hoa là sản phẩm tranh làm từ lá rất được ưa chuộng tại thị trường Nhật Bản. Nhân duyên đến với tranh lá của ông cũng tình cờ khi trong quá trình nghiên cứu hoa, ông phát hiện ra lá cũng “ngậm” rất nhiều màu trong đó. Để có những bức tranh hoàn chỉnh, ông đã đi nhiều nơi, thu thập các loại lá từ nhiều vùng khác nhau, chẳng hạn như lá chò (Phú Thọ) hay lá dầu nước (Cà Mau)… để phối được những mảng màu ưng ý. Một giỏ hoa có thể có giá từ 2 triệu, trong khi một bức tranh làm từ lá lên tới hàng chục triệu đồng.
Vốn là kỹ sư trồng trọt của Đại học Nông nghiệp, sẵn nền tảng kiến thức về các loài sinh vật, niềm say mê nghiên cứu bền bỉ cộng với tình yêu đối với cây cỏ, nghệ nhân Nguyễn Bá Mưu được xem là người đặt những viên gạch đầu tiên cho ngành hoa khô ở Việt Nam. Thuở ban đầu, thiếu đủ thứ, từ điều kiện để làm việc như dụng cụ, hóa chất… cho đến việc không có một hình mẫu đi trước để học hỏi, công việc làm hoa rất chật vật. Để có một cơ ngơi như hôm nay, ông đã tự mày mò trong các cuốn catalogue của người Nhật, tự tay chế tác đủ các dụng cụ để là, uốn cánh hoa, vay mượn đủ loại hồ dán…
Yêu hoa đến độ ông có thể ngồi tỉ mẩn làm hoa liên tục 18 giờ/ngày. Chính bởi thế, ông tâm sự, có lần lặn lội tìm được loại hoa lạ, hí hửng mang về, cho vào nồi đun, thấy hoa nhão ra mà ứa nước mắt. Đối với ông, hoa cũng có sinh mệnh. Những bông hoa nhỏ bé có thể sống ở khắp nơi, từ vệ đường, ở đồi núi, vách đá, mọc trong bùn lầy… sau khi nó tàn úa, ta lại không tìm cho nó số phận khác. Ngay cả những loại cây cỏ cũng thế, trong khi người bình thường vô tình giẫm lên thì ông lại nghĩ cách để làm chúng trở nên hữu ích. Chung quy cũng bởi người đàn ông này có một tình yêu và sự thấu hiểu với hoa cỏ, nên khi nghe được niềm vui, nỗi buồn của chúng, biến chúng trở thành những vật trang trí, thêm hương, thêm sắc, làm đẹp cho cuộc đời.
