Người cao tuổi bị lừa đảo 81,5 tỷ USD trong năm 2024
Báo cáo thường niên của Ủy ban thương mại liên bang Mỹ (FTC) gửi Quốc hội vừa được công bố cho thấy các vụ lừa đảo đối với người từ 60 tuổi trở lên ở Mỹ gây thiệt hại 2,4 tỷ USD trong năm 2024, tăng 26,3% so với mức 1,9 tỷ USD năm 2023 và lên tới 300% so với 600 triệu USD năm 2020. Mức tăng chủ yếu đến từ các vụ lừa đảo mà mỗi cá nhân mất từ 100.000 USD trở lên, với tổng số tiền lên tới 1,6 tỷ USD, tương đương 68% tổng thiệt hại.
Tuy nhiên, do phần lớn các vụ lừa đảo không được báo cáo, FTC ước tính thiệt hại thực tế mà người cao tuổi phải gánh chịu trong năm 2024 có thể lên tới 81,5 tỷ USD. Phần lớn số tiền bị mất đến từ các vụ lừa đảo đầu tư. Còn với người tiêu dùng nói chung ở mọi lứa tuổi, tổng thiệt hại do lừa đảo tài chính được báo cáo với FTC lên tới 12,8 tỷ USD trong năm 2024, tăng từ 3,4 tỷ USD vào năm 2020. Tuy nhiên, do tình trạng báo cáo không đầy đủ, con số thực tế trong năm 2024 có thể cao hơn rất nhiều, lên tới 195,9 tỷ USD.
Nạn lừa đảo gia tăng sau đại dịch Covid-19, khi mọi người bị mắc kẹt tại nhà và bọn tội phạm dễ dàng tiếp cận qua điện thoại hơn. Nội dung và hình thức lừa đảo cũng ngày càng đa dạng, chủ yếu là lừa đảo về tình cảm, kêu gọi đầu tư, hỗ trợ kỹ thuật. Bọn tội phạm còn mạo danh những người nổi tiếng trong lĩnh vực công nghệ, ngân hàng hoặc quan chức chính phủ, gọi điện thuyết phục nạn nhân rằng tin tặc đã xâm nhập tài khoản ngân hàng của họ, rồi giả bộ hướng dẫn họ chuyển tiền sang một tài khoản mới do chúng bí mật kiểm soát.
Cùng với sự phát triển của công nghệ, tội phạm đã tận dụng nhiều kênh hơn để tiếp cận nạn nhân tiềm năng, như email, tin nhắn, mạng xã hội và quảng cáo trực tuyến. Một tin nhắn tưởng chừng vô hại từ người lạ có thể dần phát triển thành một mối quan hệ tin cậy. Khi kẻ lừa đảo gợi ý đầu tư vào một cơ hội “rất hấp dẫn” nạn nhân tin tưởng sẽ chuyển tiền vào một tài khoản mà họ tin rằng sẽ mang lại lợi nhuận lớn.
Một phương cách lừa đảo khác khá phổ biến của nhóm tội phạm công nghệ mạng là: Đầu tiên, thông tin và video được kẻ lừa đảo thu thập qua Internet và giọng nói được tổng hợp bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), sau đó kẻ lừa đảo giả làm con cái hoặc người thân của người già gọi điện thoại tới. Chúng sẽ nói với nạn nhân về những việc gây phương hại đến người khác và cầu xin sự giúp đỡ, từ đó sẽ tạo tâm lý hoang mang và mất sự tỉnh táo. Ngay lập tức họ rơi vào cái bẫy đã được kẻ lừa đảo thiết kế cẩn thận, và nhất nhất làm theo hướng dẫn của bên kia, chuyển tiền gửi vào tài khoản của chúng mà không một chút do dự với hy vọng sẽ giúp con tránh được rắc rối. Tội phạm lừa đảo sau đó có thể rút được số tiền lớn từ phía nạn nhân.
Các nhà chức trách Mỹ cũng cảnh báo về sự gia tăng các âm mưu trắng trợn nhằm rút cạn tài khoản ngân hàng, cử người trực tiếp đến lấy đi những tài sản có giá trị của người cao tuổi. Theo Phó Giám đốc bộ phận bảo vệ người tiêu dùng thuộc FTC Kathleen Daffan, việc lấy lại tiền có thể cực kỳ khó khăn. Kẻ lừa đảo hành động rất nhanh để chiếm đoạt tiền… rồi chuyển đi nơi khác, thường là ra nước ngoài.
Những khoản thiệt hại lớn này có thể làm gia tăng tình trạng bất ổn tài chính vào thời điểm nhiều người tiêu dùng vốn đã chật vật với chi phí sinh hoạt leo thang và lo ngại sẽ cạn tiền khi về hưu. Chuyên gia James Barnacle của Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) chia sẻ: “Hoạt động tội phạm nhằm vào người Mỹ lớn tuổi, những người không còn khả năng kiếm tiền, có thể gây ra tác động tàn khốc. Nhiều nạn nhân đã mất hết tài sản và lâm vào cảnh khốn cùng”.
Ở Việt Nam, Google đã thực hiện khảo sát trên 1.248 người dùng internet về an toàn thông tin trực tuyến. Kết quả khảo sát cho thấy, 90% người dùng từng tiếp xúc với lừa đảo trực tuyến và hơn 70% từng là nạn nhân. Nhóm tuổi trên 55 đặc biệt dễ bị tổn thương, với 49% đã từng bị lừa đảo. Trước đó, theo thống kê của Cục An toàn thông tin, xu hướng lừa đảo trực tuyến hướng vào nhóm đối tượng người cao tuổi vẫn tiếp tục tăng.
Cập nhật phương cách nhận diện hình thức lừa đảo trực tuyến
Trước thực trạng người già đang trở thành mục tiêu của lừa đảo tài chính, các tổ chức tài chính và các nhà lập pháp ngày càng chú ý hơn đến các biện pháp đối phó. Nhiều ngân hàng và tổ chức tài chính ở Mỹ đã yêu cầu chủ tài khoản chỉ định một “người liên hệ đáng tin cậy” - người có thể được liên hệ trong một số trường hợp nhất định, bao gồm khi nghi ngờ có hành vi bóc lột tài chính.
Ngoài ra, một dự luật nhằm chống lừa đảo người cao tuổi hiện đang được xem xét tại Quốc hội Mỹ. Dự luật mang tên Đạo luật phòng ngừa bóc lột tài chính sẽ cho phép một số tổ chức tài chính trì hoãn thực hiện các giao dịch đáng ngờ có thể liên quan đến hành vi bóc lột tài chính, cùng với các biện pháp khác. Phiên bản của Hạ viện về dự luật này (H.R. 2478) đã được thông qua ở cấp ủy ban vào tháng Chín. Còn dự luật tại Thượng viện (S. 2840) hiện đang chờ Ủy ban ngân hàng xem xét.
Nhiều cơ quan tại Mỹ thì đang phối hợp tổ chức các lớp học miễn phí nhằm giúp người cao tuổi nâng cao nhận thức và kỹ năng phòng tránh gian lận. Tại một lớp học ở thành phố Charlotte, đại diện Bộ Tư pháp Mỹ cùng Cơ quan bảo hiểm bang đã trực tiếp thuyết trình và giải đáp thắc mắc cho các học viên. Đáng chú ý, nhiều người tham dự lớp học sau khi chính người thân của họ suýt trở thành nạn nhân, đặc biệt là trong những vụ việc liên quan tới trí tuệ nhân tạo (AI).
Nhiều sáng kiến công nghệ cũng được phát triển để bảo vệ người cao tuổi trên các nền tảng mạng xã hội, điển hình trong số đó là ứng dụng tích hợp AI Aura. Đây là một ứng dụng giúp bảo vệ người dùng đặc biệt là người cao tuổi tránh bị đánh cắp danh tính, bảo vệ tín dụng, giữ an toàn cho hoạt động trực tuyến. Ông Hari Ravichandran, nhà sáng lập và là CEO của Aura cho biết: “Ứng dụng này kết nối hoạt động trực tuyến của bố mẹ với con cái nếu có cuộc gọi, tin nhắn khả nghi đến tài khoản của bố mẹ con cái sẽ biết, cả các khoản rút tiền trong tài khoản cũng vậy”.
Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo việc con cháu cập nhật phổ biến nâng cao nhận thức cho bố mẹ là người cao tuổi về cách thức nhận diện hình thức lừa đảo trực tuyến vẫn là quan trọng nhất. Trong gia đình, các thành viên trẻ tuổi nên dành thời gian quan tâm đến người cao tuổi để nhận ra những yêu tố bất thường, từ đó kịp thời hỗ trợ, giúp đỡ người cao tuổi xử lý các tình huống trên không gian mạng…
