Tranh cãi giữa phe “diều hâu” và “bồ câu”
Trong cuộc họp chính sách cuối cùng của năm kéo dài 2 ngày, FED đã chính thức cắt giảm lãi suất lần thứ 3 liên tiếp, đưa mức lãi suất điều hành xuống phạm vi 3,5 - 3,75%, mức thấp nhất trong 3 năm qua. Giải thích cho quyết định của mình, trong thông báo sau phiên họp, FED cho biết các số liệu cập nhật cho thấy hoạt động kinh tế đang mở rộng với tốc độ vừa phải, tăng trưởng việc làm chậm lại trong năm nay và tỷ lệ thất nghiệp đã tăng nhẹ tính đến tháng 9 vừa qua. Lãi suất tham chiếu của FED được áp dụng cho các khoản vay qua đêm liên ngân hàng. Đây không phải mức người tiêu dùng và doanh nghiệp phải trả, nhưng động thái của FED sẽ ảnh hưởng đến lãi suất cho vay và tiết kiệm. Khi lãi suất thấp, chi phí đi vay rẻ hơn, doanh nghiệp có thể đầu tư vào các dự án mới hoặc tuyển thêm nhân viên. Tương tự, người tiêu dùng chi tiêu nhiều hơn do gửi tiết kiệm kém hấp dẫn.
Các cuộc họp của FED có 19 thành viên tham gia, gồm các thành viên Hội đồng Thống đốc và Chủ tịch khu vực của Fed, trong đó 12 người có quyền bỏ phiếu. Trong cuộc họp chính sách vừa rồi, quyết định hạ lãi suất ở mức 0,25 điểm phần trăm lần này được đưa ra với 3 phiếu bất đồng. Trong số 3 phiếu phản đối, Chủ tịch FED Chicago Austan Goolsbee và Chủ tịch FED Kansas City Jeff Schmid cho rằng không nên cắt giảm lãi suất ở thời điểm hiện tại, trong khi Thống đốc Stephen Miran lại cho rằng cần mạnh tay hơn với mức giảm 0,5 điểm phần trăm.
Đây là lần đầu tiên kể từ năm 2017 mà nội bộ FED xuất hiện mức chia rẽ rõ rệt đến vậy. Sự phân hóa này phản ánh hai nỗi lo đang giằng co trong nội bộ FED là lạm phát còn dai dẳng hay thị trường lao động đang xuống dốc? Phe “diều hâu” lo ngại lạm phát sẽ trở thành vấn đề khó kiểm soát nếu lãi suất không còn đủ sức kiềm chế. Ngược lại, phe “bồ câu” vốn ưu tiên việc làm lại nhìn thấy nguy cơ rõ rệt hơn từ thị trường lao động đang nguội lạnh và lo rằng nếu thất nghiệp gia tăng, việc khắc phục sẽ khó hơn rất nhiều so với việc kiềm chế lạm phát ở mức 2,8%.
Đứng giữa hai luồng quan điểm đối lập, Chủ tịch FED Jerome Powell là người nắm quyền điều phối và định hướng. Ông Powell ủng hộ quyết định cắt giảm lãi suất là nhằm phòng ngừa rủi ro từ sự chững lại của thị trường lao động. Với 3 cuộc họp chính sách còn lại trước khi kết thúc nhiệm kỳ vào tháng 5-2026, ông đang cố gắng giữ ổn định và tạo đồng thuận trong một bối cảnh chính trị nhạy cảm khi liên tục bị Tổng thống Mỹ Donald Trump chỉ trích và tuyên bố sắp bổ nhiệm người kế nhiệm ông Powell trong thời gian tới.
FED đưa ra quyết định lần này trong một không gian chính sách ngày càng bị thu hẹp. Mục tiêu kiểm soát lạm phát là 2%, nhưng lạm phát lõi vẫn đang ở mức 2,8% và chưa có tín hiệu rõ ràng cho thấy sẽ sớm quay về mục tiêu. Trong khi đó, tỷ lệ thất nghiệp tiếp tục tăng, đơn xin trợ cấp thất nghiệp tăng đều và số lượng việc làm mới chững lại, tín hiệu cho thấy lực cầu lao động đang yếu dần, đòi hỏi phải kích thích sản xuất. Khi chính sách đã đi đến gần “mức trung lập”, tức là mức lãi suất không thúc đẩy cũng không kìm hãm tăng trưởng, FED không còn nhiều dư địa để phạm sai lầm. Nếu tiếp tục nới lỏng mà không có cơ sở dữ liệu ủng hộ, lợi suất dài hạn, ví dụ trái phiếu 10 năm, có thể tăng cao. Diễn biến này đi ngược lại với kỳ vọng giảm chi phí vay của người dân và doanh nghiệp. Nhưng không giảm lãi suất thì lại đối đầu với ông Donald Trump, người liên tục phàn nàn về chính sách tiền tệ của FED cho rằng, cơ quan này đã chậm trễ trong việc giảm lãi suất và lẽ ra nên mạnh tay hơn vì Mỹ “gần như không lạm phát”.
Trong tuyên bố sau khi cắt giảm lãi suất, FED đã loại bỏ cụm từ trước đây rằng, tỷ lệ thất nghiệp “vẫn ở mức thấp” và nhấn mạnh tình trạng suy yếu của thị trường lao động Mỹ. Điều này cho thấy FED đã chuyển trọng tâm sang hỗ trợ tăng trưởng thay vì kiềm chế lạm phát. Tuy nhiên, ông Powell cho biết FED sẽ cần “chờ đợi và quan sát” trước khi đưa ra động thái tiếp theo, qua đó gần như loại trừ khả năng ngân hàng trung ương Mỹ sẽ tăng lãi suất trong thời gian tới.
Tác động lan rộng toàn cầu
Được ví là “ngân hàng trung ương của thế giới” nên mỗi quyết định của FED đều lập tức dẫn đến những tác động với thị trường Mỹ và thế giới. Ngay sau khi FED hạ lãi suất, trong phiên giao dịch ngày 11-12, giá vàng giao ngay đã tăng 1,2%, lên 4.280,08 USD/ounce. Đây là mức cao nhất kể từ ngày 21-10. Giá vàng kỳ hạn giao tháng 2 của Mỹ tăng 2,1%, lên 4.313 USD/ounce. Tuy nhiên, sau đó giá vàng lại quay về vùng 4.205 USD/ounce - gần như không đổi so với trước đó. Điều này cho thấy thị trường đang chờ thêm tín hiệu rõ ràng hơn thay vì phản ứng theo bản năng.
Giá bạc cũng bật tăng mạnh và lập kỷ lục mới. Giá bạc giao ngay tăng gần 4%, lên 64,22 USD/ounce, áp sát mức kỷ lục 64,31 USD/ounce đã đạt được trong phiên. Trong khi đó, thị trường tiền điện tử có những diễn biến bất ngờ. Tính đến chiều 11-12, Bitcoin - đồng tiền điện tử lớn nhất thế giới theo giá trị thị trường xoay chiều hạ giá 2,33%, xuống mức 90.232,27 USD. Mức giá mới này góp phần đưa vốn hóa thị trường đạt mốc 1.801 tỉ USD, giảm 54 tỉ USD. Ngược chiều, khối lượng giao dịch trong 24 giờ ở ngưỡng 69,64 tỉ USD, tăng 4,72 tỉ USD.
Với người tiêu dùng Mỹ, lãi suất giảm nói chung là tin tốt vì nó làm cho việc vay tiền trở nên rẻ hơn. Các ngân hàng và các tổ chức cho vay khác sẽ có xu hướng giảm lãi suất của họ sau quyết định của FED. Điều này làm giảm lãi suất đối với các khoản vay thế chấp, thẻ tín dụng, vay mua ô tô và vay cá nhân, mang đến cơ hội quý giá để tái cấu trúc các khoản nợ và giúp giảm tổng số tiền lãi phải trả theo thời gian. Lãi suất trung bình vay mua nhà thời hạn 30 năm ở Mỹ, từng lên đến 7,23% một năm trước, đã giảm xuống 6,38% vào đầu tháng 9 sau đợt cắt giảm lãi suất trước và dự kiến giảm tiếp với đợt cắt giảm này. Tương tự là lãi suất cho các khoản vay tiêu dùng quan trọng như mua xe ô tô. Lãi suất dưới chuẩn trung bình mua xe mới ở Mỹ hiện là 11,53%, theo Bankrate.com.
Việc FED giảm lãi suất cơ bản, dù không nhiều, cũng sẽ có tác động đến các nền kinh tế thiên về xuất khẩu như Việt Nam. Khi lãi suất ở Mỹ giảm, việc giữ đồng USD trên lý thuyết trở nên kém hấp dẫn hơn, khiến áp lực tỉ giá - vốn đã lên cao với nhiều đồng tiền khu vực thời gian qua - sẽ đỡ căng thẳng hơn. Thêm vào đó, khi lãi suất ở Mỹ thấp hơn, lợi suất của các tài sản Mỹ giảm xuống (lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ đã giảm lập tức sau quyết định này) khiến về mặt tài chính, các thị trường mới nổi hấp dẫn hơn với các nhà đầu tư quốc tế. Các doanh nghiệp và chính phủ có nhiều khoản vay bằng USD cũng sẽ giảm được chi phí trả nợ.
Quyết định của FED còn tác động tới việc bổ nhiệm Chủ tịch mới của FED trong tương lai. Mặc dù FED đã hạ lãi suất như ý muốn của ông Donald Trump nhưng ông vẫn bày tỏ sự thất vọng. Ngay sau khi ông Powell kết thúc họp báo thông báo giảm lãi suất, ông Donald Trump đã chỉ trích FED không giảm lãi suất sâu hơn, mà theo ông là phải “ít nhất là 2 lần như vậy”. Ông Donald Trump đã phát đi tín hiệu sẽ dùng tiêu chí ưu tiên lãi suất thấp làm thước đo chọn lựa, thay vì một người cam kết với nhiệm vụ kép theo truyền thống của FED là ổn định giá cả và toàn dụng lao động.
