Mỹ - Trung Quốc: Lòng tin có tăng cường và tan biến những nghi ngờ tại Alaska?

0:00 / 0:00
0:00
  • Nam miền Bắc
  • Nữ miền Bắc
  • Nữ miền Nam
  • Nam miền Nam
ANTD.VN - Ngày 18-3 tới đây, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken, Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan cùng Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị, nhà ngoại giao hàng đầu Trung Quốc Dương Khiết Trì sẽ có cuộc gặp tại thành phố Anchorage, bang Alaska (Mỹ) để thảo luận về quan hệ song phương. Đây là cuộc đối thoại Mỹ - Trung lần đầu tiên kể từ khi Tổng thống Mỹ Joe Biden lên nắm quyền, trong bối cảnh quan hệ Mỹ - Trung Quốc “lao dốc không phanh” trong những năm tháng dưới thời cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken

Định hình sắc thái của cặp quan hệ quan trọng nhất thế giới

Tại buổi họp báo tổ chức thường niên tại Thủ đô Bắc Kinh (Trung Quốc) vừa qua, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên bày tỏ hy vọng rằng tại cuộc đối thoại này, hai bên Mỹ - Trung Quốc có thể nắm chắc ý đồ chính trị của nhau, tăng cường sự hiểu biết, kiểm soát bất đồng, thúc đẩy quan hệ Mỹ - Trung Quốc quay trở lại quỹ đạo đúng đắn. Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường nhấn mạnh về tầm quan trọng của cuộc đối thoại: “Ngay cả khi chúng ta không thể giải quyết mọi việc sớm thì việc trao đổi quan điểm như vậy sẽ giúp tăng cường lòng tin và xóa tan những nghi ngờ”.

Phát biểu trước Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho biết: “Đây là một cơ hội quan trọng để Mỹ trình bày thẳng thắn về nhiều mối quan tâm của mình. Chúng tôi cũng sẽ tìm hiểu xem có con đường hợp tác nào không và chúng tôi sẽ thảo luận về sự cạnh tranh mà chúng ta có với Trung Quốc, để đảm bảo Mỹ có một sân chơi bình đẳng và các công ty cũng như người lao động của chúng ta được hưởng lợi từ điều đó”.

Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường cho biết: “Hy vọng được chứng kiến “đối thoại ở nhiều cấp” với chính quyền Mỹ hiện nay. Ngay cả khi chúng ta không thể giải quyết mọi việc sớm thì việc trao đổi quan điểm như vậy sẽ giúp tăng cường lòng tin và xóa tan những nghi ngờ”. Mối quan hệ Mỹ - Trung Quốc vốn dĩ đã hạ xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ qua vào những năm dưới thời cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Hai quốc gia gia tăng liên tiếp các biện pháp trừng phạt và nâng thuế với nhau, thậm chí trục xuất nhà báo và đóng cửa lãnh sự quán của nước kia. Về phía Trung Quốc trước sự kiện ngày 18-3, cả ông Vương Nghị và Dương Khiết Trì đều gợi ý trong các phát biểu gần đây rằng phía Mỹ phải có trách nhiệm trong việc sửa chữa mối quan hệ sau 4 năm cầm quyền của cựu Tổng thống Donald Trump. Họ cũng cho biết đã thúc đẩy Washington tái khởi động các cơ chế đối thoại thường xuyên.

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị

“Chúng tôi yêu cầu Mỹ chấp nhận một thái độ khách quan và phù hợp đối với các mối quan hệ song phương; từ bỏ tâm lý Chiến tranh Lạnh và tư duy tổng bằng không; tôn trọng chủ quyền, an ninh và lợi ích phát triển của Trung Quốc; ngừng can thiệp vào các vấn đề nội bộ của Trung Quốc” - Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên phát biểu ngày 11-3.

“Đây là cơ hội quan trọng để chúng tôi trình bày một cách rất thẳng thắn về những lo ngại đối với các hành động của Bắc Kinh khi đang thách thức an ninh, sự thịnh vượng và các giá trị của Mỹ cũng như các đối tác và đồng minh. Vì vậy, tại cuộc gặp, chúng tôi dự định nêu ra vấn đề mà Mỹ quan tâm”.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken

Nhận định về tầm quan trọng của cuộc đối thoại trên, ông Zhu Feng, Giáo sư Quan hệ quốc tế tại trường Đại học Nam Kinh (Trung Quốc) nhận định: “Đó là một cử chỉ tốt đẹp của chính quyền Tổng thống Mỹ Biden trong bối cảnh chính trị nội bộ Mỹ như vậy. Cả hai bên đều ép nhau phải sửa chữa những sai lầm. Sẽ là một kết quả tích cực nếu hai quốc gia có thể tiến xa hơn những lời xã giao và bắt đầu nối lại cơ chế đối thoại về các vấn đề đáng quan tâm, chẳng hạn như phân tách công nghệ và thương mại”.

Ông Ren Xiao, Giám đốc Trung tâm Chính sách đối ngoại Trung Quốc tại trường Đại học Fudan (Trung Quốc) nhận định việc Mỹ - Trung Quốc tham gia vào một cuộc trao đổi có ý nghĩa quan trọng để ngăn chặn sự hiểu lầm và vượt qua những quan điểm trái ngược. Còn ông Teng Jianqun, Giám đốc Phòng Nghiên cứu Mỹ thuộc Viện Nghiên cứu Quốc tế Trung Quốc nhận xét: “Cuộc đối thoại ở Alaska cho thấy một tín hiệu rất mạnh mẽ rằng, Trung Quốc và Mỹ muốn quay trở lại đường lối hợp lý, có một số cam kết, đối thoại để hai bên có thể tránh một số hiểu lầm.

Tất nhiên sự cạnh tranh giữa hai bên đã và sẽ ở còn tiếp diễn trong nhiều thập kỷ dài. Tôi nghĩ chính quyền của ông Joe Biden muốn hợp tác trong một số lĩnh vực, bao gồm cuộc chiến chống đại dịch, biến đổi khí hậu, không phổ biến vũ khí hạt nhân trong khu vực và cả vấn đề hạt nhân Iran và hạt nhân ở Bán đảo Triều Tiên”.

Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan

Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan

Hy vọng hòa hợp và hàn gắn quan hệ?

Tuy nhiên, giới quan sát bình luận rằng cuộc đối thoại Mỹ - Trung Quốc vào ngày 18-3 tới chỉ có thể là điểm khởi đầu cho các cuộc đàm phán hai bên trong tương lai nhưng không phải là cuộc gặp mang tính chất “bẻ lái” ngay lập tức, không đưa ra bất kỳ giải pháp thực chất nào cho căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh hiện nay.

“Khó có thể tìm ra cách để Mỹ và Trung Quốc tái khởi động quan hệ thành công” - ông Derek Grossman, cựu cố vấn tình báo của Lầu Năm Góc bình luận trong bài viết trên tờ Nikkei Asia (Nhật Bản). Theo ông Derek Grossman, Washington và Bắc Kinh có quá nhiều bất đồng sâu sắc đến mức khả năng đạt được một thỏa thuận để thay đổi tình thế là gần như không có. Nhìn về tương lai, Mỹ và Trung Quốc dường như chỉ có thể hợp tác hạn chế trong những thách thức mà hai bên cùng quan ngại, thay vì tái khởi động tổng thể quan hệ song phương.

Ông Liu Weidong, chuyên gia về các vấn đề Mỹ từ Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc nhận định, cuộc đối thoại trên chỉ là cơ hội để mỗi bên kiểm tra điểm mấu chốt của nhau và tìm ra điểm chung để xây dựng cách tiếp cận mới. “Tôi không nghĩ bên nào cũng mong đợi kết quả ngay lập tức. Điều này là để mở lại liên lạc ở cấp cao nhất, vì tất cả các tương tác đã bị tạm dừng khá lâu rồi” - ông Liu Weidong phân tích.

Còn theo ông Ren Xiao, Giám đốc Trung tâm Chính sách đối ngoại Trung Quốc tại trường Đại học Fudan (Trung Quốc), tuy Mỹ - Trung Quốc không thể giải quyết ngay những vấn đề cụ thể trong cuộc gặp trên nhưng đó là cơ hội khiến hai bên hiểu đúng về ý định của nhau. “Có nhiều vấn để cần thảo luận sâu hơn trong những cuộc gặp khác bởi chúng liên quan đến nhiều cơ quan khác nhau và chúng cần được giải quyết dần trong 4 năm tới” - ông Ren Xiao phân tích.

Nhà ngoại giao hàng đầu Trung Quốc Dương Khiết Trì

Nhà ngoại giao hàng đầu Trung Quốc Dương Khiết Trì

Ông Wei Zongyou, Giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu Mỹ tại Đại học Fudan (Thượng Hải, Trung Quốc) đánh giá rằng một cuộc gặp ở cấp cao như vậy có thể giúp thiết lập quan điểm và hướng đi cho mối quan hệ Mỹ - Trung trong bối cảnh chính quyền của ông Biden đánh giá lại chính sách Trung Quốc của ông Donald Trump. “Cuộc gặp này cho thấy lãnh đạo hai nước không muốn quan hệ song phương tiếp tục đi trên con đường đối đầu của thời ông Trump” - ông Zongyou cho hay.

Chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc và Toàn cầu hóa - ông Wang Huiyao cho hay, Bắc Kinh và Washington đều hiểu mối quan hệ của hai bên bao gồm cả cạnh trạnh và hợp tác. “Gặp mặt trực tiếp chắc chắn vẫn tốt hơn là không gặp. Một cuộc gặp trực tiếp có giá trị bằng cả nghìn hình thức giao tiếp khác. Tôi chắc chắn đây không phải cuộc gặp duy nhất và nó sẽ còn tiếp tục” - chuyên gia Wang Huiyao đánh giá.