Lên núi Phượng Hoàng viếng bậc danh sư

ANTĐ - Danh sư Chu Văn An nói: ‘‘Ta chưa từng thấy nước nào coi nhẹ sự học mà khá lên được… Học mới chỉ có mắt, hành mới có chân. Có mắt, có chân mới tiến được. Có biết mới làm, có làm mới biết, nhưng cái biết trong làm mới là cái biết sâu sắc nhất, thiết thực nhất”… Như vậy, mấy trăm năm trước thầy Chu Văn An đã có quan điểm giáo dục ‘‘học đi đôi với hành”. 

Tượng thầy Chu Văn An tại Văn Miếu, Hà Nội

Nằm ẩn mình trên cánh rừng thông bạt ngàn theo tiếng gió vi vu của dải núi Phượng Hoàng, khu đền thờ và lăng mộ thầy Chu Văn An là điểm đến tâm linh hấp dẫn đối với du khách. Chúng tôi đến viếng thăm đền thờ thầy, thuộc xã Văn An (xã mang tên thầy), huyện Chí Linh, Hải Dương, được chiêm bái cảnh sắc không gian yên ả và thanh bình. Nơi đây, mấy trăm năm trước thầy Chu Văn An sau khi từ bỏ mũ áo chốn quan trường, xa lánh bụi trần về mở trường dạy học, viết sách, làm thơ, nghiên cứu y dược, sống cuộc đời ‘‘tiều ẩn” an nhàn, thanh bạch vui với cỏ cây mây nước. 

Thầy Chu Văn An sinh ra tại Thanh Trì - Hà Nội. Thuở nhỏ thầy sớm có nghị lực, chuyên cần, siêng năng học tập, nghiêm khắc sửa mình, khi trưởng thành đạt đến mức thông kinh bác sử, danh lợi không màng, tài năng, đức độ hơn hẳn các nho sĩ đương thời. Vì vậy, mới ngoài hai mươi tuổi thầy được vua Trần Minh Tông (1314-1329) mời làm Tư nghiệp Quốc Tử Giám dạy học cho Thái tử và con em các bậc vương giả trong triều. Thầy Chu Văn An là người ngay thẳng, cương trực và luôn nghiêm khắc với bản thân, với học trò và ngay cả với vua quan trong triều đình. Năm 1341, thầy viết Thất trảm sớ (đòi vua chém 7 quan nịnh thần, vi phạm phép nước, gây tổn hại đến quốc gia, họ đều là những người thân cận, được vua yêu quý). Thất trảm sớ không được vua chấp thuận ông liền trao trả mũ áo, từ quan về núi Phượng Hoàng, Chí Linh, Hải Dương dựng nhà dạy học, viết sách, làm thơ được mười năm rồi mất tại đây.

Với những khối kiến trúc đồ sộ, nơi đây được trùng tu năm 2005 bao gồm: Điện Lưu Quang, Nhà bia, tả hữu hành lang, giếng ngọc, khu lăng mộ… phía trước là một đôi rồng đá lớn. Điều đặc biệt là du khách khi vào viếng đền thầy ngoài dâng lễ chay, lễ mặn còn dâng cả bút, sách vở để cầu công danh, khoa cử, học hành. Khu lăng mộ thầy Chu Văn An nằm ẩn sâu trong khe núi Phượng Hoàng, cách đền thờ chừng 600m. Tương truyền, khi thầy Chu Văn An mất (1370) các học trò đã mang thầy lên táng tại đỉnh núi Phượng Hoàng này và dựng nhà bên mộ tế lễ cả năm để tỏ lòng thương tiếc. Tại đây xưa có khu giếng son, dưới đáy giếng có lớp bùn son, màu đỏ tươi, thầy An thường dùng để viết chữ, nhưng tiếc rằng đã hơn bảy thế kỷ trôi qua giếng son đã bị vùi lấp. Để tưởng nhớ và lưu giữ nét chữ son độc đáo đó, ngày nay những thầy đồ địa phương đã chế tác ra loại mực son tự nhiên rất đặc biệt dùng để viết chữ. Theo các cụ đồ trong vùng, du khách về với đền thờ thầy Chu Văn An đều muốn xin chữ cầu công danh hiển đạt, học hành, khoa cử tiến bộ.

Bà Bùi Thị Miên - Phó Trưởng ban Quản lý di tích thị xã Chí Linh cho biết: Nhiều trường học còn tổ chức lễ tuyên dương, khen thưởng cho những học sinh đạt nhiều thành tích xuất sắc trong học tập tại nơi đây. Năm 2008, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức lễ tuyên dương tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong phong trào ‘‘xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Lễ hội đền được tổ chức vào ngày 25 tháng 8 Âm lịch hàng năm để kỷ niệm ngày sinh và ngày 26 tháng 11 Âm lịch để tưởng nhớ ngày mất của bậc danh sư.