Vụ bạo lực súng đạn nghiêm trọng nhất trong gần 30 năm
Đây là vụ bạo lực súng đạn nghiêm trọng nhất trong gần 30 năm qua ở quốc gia Châu Đại Dương này. Trong số những người bị thương có 5 người trong tình trạng nguy kịch. Các nạn nhân có độ tuổi từ 10-87. Theo thông tin từ cơ quan chức năng Australia, hai người thực hiện vụ xả súng tại Bondi là cha con. Người cha có giấy phép sở hữu súng và hiện đang sở hữu 6 súng được đăng ký. Tại hiện trường, cảnh sát đã thu giữ được 2 thiết bị nổ tự chế và 6 khẩu súng. Hai cha con đã thuê tạm một chỗ ở cách xa nhà khoảng 30km để tiến hành các bước chuẩn bị cho vụ tấn công.
Theo ông Mal Lanyon, Cảnh sát trưởng bang New South Wales, người cha 50 tuổi đã bị cảnh sát bắn chết tại hiện trường, trong khi con trai 24 tuổi bị thương nặng và đang điều trị tại bệnh viện dưới sự giám sát chặt chẽ của cảnh sát. Cảnh sát New South Wales trước đó thông báo đang tìm kiếm nghi phạm thứ ba, song ông Lanyon khẳng định chỉ có hai tay súng. Người con, 24 tuổi, đã từng bị Cơ quan Tình báo Australia thẩm vấn cách đây 6 năm về mối liên hệ với chi nhánh của nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS). Tuy vậy, đối tượng này không được coi là mối đe dọa trực tiếp.
Vụ tấn công xảy ra khi hơn 1.000 người tập trung trên bãi biển Bondi để tham dự lễ hội Hanukkah của người Do Thái. Thủ tướng Australia Anthony Albanese cho biết nghi phạm “cố tình nhắm mục tiêu cộng đồng Do Thái vào ngày đầu tiên của lễ Hanukkah”. Ông Albanese đã đến hiện trường và đặt hoa tưởng niệm các nạn nhân. Ông chia sẻ: “Cộng đồng người Do Thái đang rất đau buồn. Hôm nay, tất cả người dân Australia cùng dang rộng vòng tay ôm lấy họ và nói rằng chúng tôi sát cánh cùng với các bạn. Chính phủ của chúng tôi sẽ tiếp tục sát cánh với cộng đồng người Do Thái tại Australia và làm bất kỳ điều gì cần thiết để xóa bỏ chủ nghĩa bài Do Thái dưới mọi hình thức”.
Một số lãnh đạo thế giới, trong đó có Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, đã gọi điện cho Thủ tướng Australia để chia buồn. Theo ông Trump, sự việc ở Australia là “vụ tấn công bài Do Thái”. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã lên án vụ xả súng đẫm máu nhằm vào lễ kỷ niệm của người Do Thái tại Sydney. Theo đài truyền hình Kan của Israel, cơ quan tình báo Israel Mossad đã nhiều lần cảnh báo Australia về các mối đe dọa đối với cộng đồng Do Thái tại nước này. Tuy nhiên, ông Mal Lanyon, Cảnh sát trưởng bang New South Wales, nơi xảy ra vụ tấn công, đã phủ nhận việc có cảnh báo cụ thể.
Trong khi đó, danh tính người đàn ông, người được người dân Australia gọi là “người hùng” khi không có bất cứ vật gì trong tay đã dũng cảm xông vào tấn công và giành lấy súng của một tay súng, đã được xác định. Đó là ông Ahmed al Ahmed, người bán trái cây 43 tuổi, là cha của hai người con. Ông Ahmed bị trúng hai phát đạn và đang điều trị tại bệnh viện.
Hành động dũng cảm của ông Ahmed đã được dư luận ca ngợi. Thủ hiến New South Wales Chris Minns cho hay: “Giữa cảnh tối tăm và đau buồn này, vẫn còn những người Australia tuyệt vời, dũng cảm, sẵn sàng đặt mạng sống của mình vào hiểm nguy để giúp đỡ người hoàn toàn xa lạ”. Phát biểu tại Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng dành lời khen ngợi và bày tỏ “sự tôn trọng lớn lao” dành cho Ahmed. “Đó là người vô cùng dũng cảm, khi đã lao vào tấn công trực diện một trong những kẻ xả súng và cứu sống được rất nhiều người”, ông Donald Trump cho hay.
Cam kết gia tăng các biện pháp kiểm soát súng
Sau khi vụ xả súng tại bãi biển Bondi xảy ra, điều khiến dư luận Australia lo ngại là một trong hai đối tượng tiến hành vụ xả súng được cấp giấp phép sử dụng súng. Điều này đặt ra câu hỏi về việc quản lý súng tại Australia. Theo tờ The Guardian, trong gần 30 năm qua, luật kiểm soát súng của Australia luôn được xem là một trong những hệ thống nghiêm ngặt và hiệu quả nhất thế giới. Sau thảm kịch Port Arthur năm 1996 khiến 35 người thiệt mạng tại bang Tasmania, chính phủ bảo thủ khi đó đã quyết liệt đối đầu với các nhóm vận động hành lang về súng, ban hành hàng loạt biện pháp hạn chế, kéo giảm mạnh số lượng súng trong xã hội.
Trong một nỗ lực hợp tác hiếm có trên phạm vi toàn quốc, chính phủ liên bang Australia đã phối hợp với các bang để cấm vũ khí bán tự động, siết chặt điều kiện cấp phép và yêu cầu người sở hữu súng phải chứng minh có lý do chính đáng để sở hữu. Những cải cách này từng khiến người Australia tự hào, tin rằng xã hội của họ tương đối an toàn trước bạo lực súng đạn và khác xa thực tế tại Mỹ, nơi các vụ xả súng hàng loạt xảy ra thường xuyên.
Tuy nhiên, vụ tấn công tại Bondi đã làm lung lay niềm tin đó và có thể buộc Australia một lần nữa phải đối diện với vấn đề luật súng đạn. Giới vận động kiểm soát súng ngày càng lo ngại rằng dù được ca ngợi là “tiêu chuẩn vàng”, nhưng hệ thống hiện nay vẫn cho phép tiếp cận súng đạn quá dễ dàng. Hiện nay, số lượng súng trong cộng đồng Australia tính theo đầu người đã cao hơn thời điểm ngay sau vụ thảm sát Port Arthur năm 1996. Ít nhất 2.000 khẩu súng mới được đưa vào cộng đồng hợp pháp mỗi tuần.
Các chuyên gia về an toàn súng liên tục cảnh báo về tâm lý chủ quan, chỉ ra xu hướng gia tăng nhanh chóng số lượng súng cùng những kẽ hở trong luật pháp của các bang và vùng lãnh thổ, nơi vũ khí hợp pháp có thể bị lợi dụng hoặc rơi vào tay tội phạm. Cùng lúc đó, những mối đe dọa mới như vũ khí in 3D và phong trào công dân có chủ quyền lan rộng đang đặt ra thách thức ngày càng lớn cho lực lượng thực thi pháp luật trong kiểm soát súng.
Dù xã hội và giới chính trị ủng hộ rộng rãi các cải cách liên quan đến sử dụng súng vào năm 1996, nhưng trên thực tế, vẫn còn nhiều nội dung trong thỏa thuận súng quốc gia chưa được triển khai đầy đủ. Chẳng hạn, cơ sở dữ liệu đăng ký súng toàn quốc đến nay vẫn chưa hình thành. Thay vì có luật thống nhất trên cả nước, Australia vẫn áp dụng những quy định khác nhau ở từng bang, với mức độ quản lý không đồng đều.
Thêm vào đó, các nhóm vận động hành lang về súng đang tích cực đối đầu với chính sách siết chặt súng của Australia, đồng thời kêu gọi chủ sở hữu súng tham gia chính trị tích cực hơn để tạo thêm thuận lợi cho ngành này. Các nhóm này đặc biệt phản đối những đạo luật mới được bang Tây Australia ban hành năm 2024, trong đó giới hạn số lượng súng mà một người có giấy phép được sở hữu và tăng cường kiểm tra sức khỏe tâm thần đối với người có giấy phép.
Sau thảm kịch Bondi, lãnh đạo các bang và vùng lãnh thổ của Australia đã cam kết gia tăng các biện pháp kiểm soát súng. Thủ hiến bang New South Wales Chris Minns cho biết: “Tôi cho rằng đã đến lúc chúng ta cần phải thay đổi các quy định liên quan đến quản lý súng tại bang New South Wales nhưng hôm nay tôi chưa sẵn sàng để nói về điều này. Tôi muốn đảm bảo rằng sự thay đổi và cải cách này sẽ có tác động lâu dài. Đây không phải là lần cuối cùng tôi đề cập vấn đề này mà sẽ sớm nói về điều này trong thời gian tới”.
Trong diễn biến mới nhất, Thủ tướng Australia Albanese cho biết ông đã đưa các biện pháp siết chặt luật súng vào chương trình nghị sự của Nội các trong ngày 15-12. Các cải cách luật súng được đề xuất bao gồm: giới hạn số lượng súng mà mỗi cá nhân được sử dụng hoặc được cấp phép sở hữu; rà soát giấy phép theo từng giai đoạn thời gian; tăng cường các cơ chế kiểm tra và giám sát.
