Nhóm tuần rừng chuẩn bị khảo sát số lượng cá thể vượn đen tuyền
Giết gấu dễ như ăn cơm
Hai trong số xạ thủ từng chuyên săn bắn động vật quý hiếm là anh Lò Văn Đoàn người dân tộc Thái ở bản Ít, xã Nậm Păm và anh Sùng A Giạng người dân tộc Mông ở bản Chom Khâu, xã Ngọc Chiến.
Trước khi làm kiểm lâm, họ đều là những xạ thủ bậc nhất về săn bắn động vật. Anh Lò Văn Đoàn nhớ lại: “Trước đây, chúng tôi sống bằng nghề săn bắn hái lượm nên việc giết động vật là chuyện hết sức bình thường”.
Quả thật, với đồng bào dân tộc nơi đây, việc trưởng thành của một con người một thời từng được “đo” bằng khả năng săn bắn và tự kiếm ăn trong rừng sâu. Anh Đoàn sinh năm 1975, khi đất nước vừa thống nhất, những cánh rừng già còn đầy rẫy muông thú. Thế nên, anh lớn lên dưới sự huấn luyện của những người có kinh nghiệm trong bản về cách săn bắn.
Anh Đoàn thành thật: “Ngày trước, tôi giết gấu dễ như việc ăn cơm. Ở đây người ta sợ con vật này, chứ với tôi chỉ “đoàng” một phát trúng đầu là con vật ngã khuỵ”. Anh cho biết thêm, để cải thiện cuộc sống, ngoài gấu thì nai, hoẵng, sóc, chim… đều bị anh bắn hạ. Con thú to thì đem bán lấy tiền mua gạo, con thú nhỏ thì để ăn.
Anh Đoàn kể: “Rừng Mường La vừa rộng vừa rậm rạp, rắn rết nhiều vô kể. Có loại rắn độc, bị nó cắn chỉ một phát là chết ngay lập tức. Nhưng chúng tôi kinh nghiệm rồi nên ít khi bị chúng tấn công. Con thú ngày trước cũng nhiều, hổ, báo gầm rền vang suốt đêm ngày. Có người chỉ chuyên đi săn hổ, báo lấy xương và da. Tôi thì con nào cũng bắn, đấy là cái nghề để sống mà”.
Bữa cơm đêm của đoàn tuần rừng
Hạ sát cả vượn đen tuyền
Anh Sùng A Giạng là một cao thủ chuyên bắn vượn đen tuyền. Để đạt được đến trình độ này, Giạng đã phải luyện tập cùng người anh trai cũng là một thợ săn nổi tiếng ở bản Mông. Giạng bảo: “Bắn con vượn khó hơn những con thú khác. Vượn đen khôn lắm. Mình phải trườn bò như con rắn dưới đất thì nó mới không phát hiện ra”.
Ở Mường La và khu vực tiếp giáp là cánh rừng rộng đến 20.000ha ở Mù Cang Chải - Yên Bái (hiện được nâng cấp thành khu bảo tồn - PV) tập trung rất nhiều cá thể vượn đen tuyền. Đây là “nguồn sống” của Giạng và gia đình nên ngay từ nhỏ, Giạng đã được anh trai đưa đi theo trong những chuyến săn bắn.
Anh Giạng cho biết, có chuyến đi kéo dài hàng tháng mới săn được một con vượn đen. Thịt vượn đen tuy không ngon nhưng rất hợp khẩu vị của những người Mông bản địa.
Có những lần anh Giạng và đội thợ săn bắn được một con vượn đen cái. Tuy nhiên, khi Giạng chạy lại thu “chiến lợi phẩm”, anh đã bật khóc khi thấy con vượn này đang ôm một con vượn mới sinh. Ánh mắt cầu khẩn của vượn mẹ đã ám ảnh Giạng suốt những năm tháng còn lại. Anh quyết tâm “hạ súng”, không bao giờ săn bắn nữa.
Năm 2003, Tổ chức bảo tồn động thực vật hoang dã quốc tế (FFI) chính thức công bố khu bảo tồn Mù Cang Chải (Yên Bái) và rừng phòng hộ Mường La với tổng diện tích 25.000ha là nơi cư ngụ lớn nhất Đông Nam Á của loài vượn đen tuyền - loài linh trưởng được xếp vào bậc nguy cấp trong sách đỏ Việt Nam và thế giới.
Anh Sùng A Giạng kiểm tra la bàn trong chuyến tuần rừng
Trả nợ rừng xanh
Các chuyên gia thế giới đã tìm gặp hai xạ thủ là anh Lò Văn Đoàn và Sùng A Giạng để được nghe những câu chuyện về loài vượn đen tuyền quý hiếm này. Đồng thời, hai xạ thủ cũng là “nhân chứng” để tổ chức bảo tồn xác định số lượng cá thể vượn đen cư ngụ tại khu vực còn bí ẩn như Mường La.
Không lâu sau đó, Lò Văn Đoàn và Sùng A Giạng được mời hợp tác với nhóm bảo tồn với mục đích bảo vệ loài vượn đen tuyền quý hiếm. Chẳng cần đắn đo suy nghĩ, hai xạ thủ “hạ súng”, gật đầu làm kiểm lâm. Từ đó đến nay, hàng tháng họ vẫn tổ chức tuần rừng, chống lâm tặc để bảo vệ động thực vật của rừng Mường La.
Ấy vậy, mà mỗi người chỉ nhận được mức lương khiêm tốn 1,4 triệu đồng mỗi tháng. Nhưng họ bảo, lương không phải là thứ quan trọng, bảo vệ rừng và loài vượn đen tuyền mới đáng quan tâm. Đó âu cũng là những hành động đẹp để “trả nợ” rừng xanh, trả lại những năm tháng tàn phá bắn giết khốc liệt muông thú của rừng.
“Hiện nay, Tổ bảo vệ rừng ở Mường La chỉ có 10 thành viên và chia làm 3 nhóm, họ tuần tra bảo vệ rừng 24/24 trên khắp địa bàn rộng hàng chục nghìn hecta. Anh Sùng A Giạng và Lò Văn Đoàn từng là những thợ săn, nhưng giờ đã thành những kiểm lâm nhiệt tình, ông Trần Ngọc Huệ - Hạt trưởng Hạt kiểm lâm Mường La cho biết.
