Khi hàng loạt tấm bằng không được công nhận
Theo phản ánh của các cựu sinh viên Trường Cao đẳng nghề Thiết kế và Thời trang London (LCDF, Hà Nội), bằng cử nhân do Đại học Liverpool John Moores (Anh) cấp thông qua chương trình liên kết đào tạo 9 tháng không được Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Việt Nam công nhận. Theo Bộ GD&ĐT, LCDF “chưa được cấp phép hoạt động liên kết đào tạo với bất kỳ chương trình đại học nào tại Việt Nam”.
Trước sự việc này, LCDF đã lên tiếng xin lỗi, đồng thời thừa nhận "thiếu sót trong việc cập nhật quy định pháp luật của Việt Nam" khi quảng bá. LCDF cam kết phối hợp với các cơ quan chức năng (Đại sứ quán Anh, Bộ GD&ĐT) để đảm bảo quyền lợi cho người học và rà soát lại quy trình pháp lý.
Đáng buồn, sự việc trên không phải hi hữu. Cách đây không lâu, Trung tâm đào tạo quốc tế Raffles Hà Nội (Raffles Hanoi) đã bị Bộ GD&ĐT phát hiện và xử phạt hành chính vì hoạt động đào tạo, quảng cáo, tuyển sinh trái phép, không có giấy phép liên kết quốc tế.
Raffles Hanoi đã liên kết đào tạo với các trường Raffles ở nước ngoài (như Singapore, Campuchia, Úc) mà chưa được Bộ cho phép, khiến nhiều sinh viên có nguy cơ không được công nhận bằng cấp và phải chuyển sang học ở nước ngoài hoặc đòi lại học phí.
Những vụ việc trên đã đặt ra nhiều câu hỏi về trách nhiệm quản lý liên kết đào tạo quốc tế, tính minh bạch của cơ sở giáo dục, việc đảm bảo quyền lợi của người học, giá trị pháp lý của văn bằng nước ngoài tại Việt Nam.
Là một trong những phụ huynh có con đang học lớp 12 tại Hà Nội, chị Lê Thanh Vân ở phường Ngọc Hà, quận Ba Đình chia sẻ, với các bậc cha mẹ, những lời mời gọi của các đơn vị tổ chức chương trình liên kết đào tạo đại học quốc tế luôn hấp dẫn bởi các thông tin được đưa ra như “môi trường học tập hiện đại, tấm bằng danh giá có giá trị quốc tế, chi phí hợp lý, du học tại chỗ”…
Tuy vậy, chỉ đến khi sinh viên tốt nghiệp cầm tấm bằng đi xác nhận và biết chúng không được công nhận mọi thứ sẽ sụp đổ hoàn toàn, tương lai của các em sẽ trở nên mờ mịt. Tới lúc đó, chỉ học viên và phụ huynh là người chịu thiệt.
Kiểm tra kỹ tính pháp lý trước khi ký hồ sơ, nộp tiền
Dưới góc độ pháp lý, luật sư Nguyễn Thị Thu - Đoàn Luật sư Hà Nội cho rằng, cần phân biệt rõ giữa giấy phép hoạt động của cơ sở giáo dục và giấy phép liên kết đào tạo với cơ sở giáo dục nước ngoài.
Luật Giáo dục 2019 quy định, giấy phép hoạt động chỉ xác lập tư cách pháp lý cho cơ sở giáo dục được tổ chức đào tạo trong phạm vi ngành, nghề và trình độ đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cho phép, nó không bao hàm quyền tự động tổ chức các chương trình liên kết đào tạo với nước ngoài hay cấp văn bằng nước ngoài tại Việt Nam.
Về hoạt động liên kết đào tạo, Thông tư 07/2025/TT-BGDĐT đã quy định về liên kết đào tạo giữa cơ sở giáo dục đại học Việt Nam và cơ sở giáo dục đại học nước ngoài trình độ đại học, thạc sĩ và tiến sĩ.
Còn về giá trị pháp lý của văn bằng, Thông tư 13/2021/TT-BGDĐT và Thông tư 07/2024/TT-BGDĐT cũng quy định điều kiện, trình tự, thủ tục và thẩm quyền công nhận văn bằng do cơ sở giáo dục nước ngoài cấp.
Theo đó, văn bằng do cơ sở giáo dục nước ngoài cấp chỉ được xem xét công nhận tại Việt Nam khi đáp ứng đồng thời các điều kiện như cơ sở cấp bằng phải hợp pháp theo pháp luật nước sở tại; chương trình đào tạo phù hợp với quy định của pháp luật Việt Nam. Với trường hợp người học học tập tại Việt Nam theo chương trình liên kết, chương trình đó phải được Bộ GD&ĐT cho phép thực hiện.
Nếu chương trình chưa được cấp phép liên kết thì dù văn bằng được cấp bởi một trường đại học nước ngoài hợp pháp, vẫn không đủ điều kiện để được công nhận tại Việt Nam.
Do vậy, để tránh rủi ro, trước khi ký hồ sơ, nộp bất kỳ khoản tiền nào cho các chương trình liên kết quốc tế, người học không nên tin hoàn toàn vào tư vấn viên với lời hứa “chuẩn quốc tế” mà cần yêu cầu được xem giấy phép đào tạo, quyết định phê duyệt chương trình liên kết do cơ quan quản lý cấp…Bởi, một chương trình liên kết được cấp phép luôn có đầy đủ tên chương trình, ngành đào tạo, cấp độ đào tạo, thông tin về đối tác nước ngoài; địa điểm triển khai, thời hạn cho phép.
Bên cạnh đó, học viên cần tìm hiểu kỹ uy tín và thẩm quyền của đối tác nước ngoài xem trường đó có được Bộ Giáo dục nước sở tại công nhận không, có thẩm quyền cấp bằng đại học không và bằng của họ có được các trường quốc tế khác chấp nhận hay không…
Ngoài ra, học viên cũng cần lên mạng tìm kiếm thông tin liên quan, đặc biệt là ý kiến của sinh viên khóa trước tham gia học chương trình đó. Khi phát hiện có dấu hiệu thiếu minh bạch, lừa đảo, học viên cần nhanh chóng phản ánh tới cơ quan quản lý giáo dục hoặc có đơn trình báo công an để được giải quyết kịp thời nhằm hạn chế thấp nhất những tổn thất có thể phát sinh - luật sư Nguyễn Thị Thu khuyến cáo.
