"Rút ruột" các quỹ nhân đạo

ANTĐ - Mức độ tín nhiệm vào các tổ chức phi Chính phủ (NGO) có dấu hiệu bị giảm sút. Trước áp lực minh bạch trong chi tiêu tài chính đang buộc nhiều NGO phải tuyển dụng các chuyên gia điều tra hình sự.
"Rút ruột" các quỹ nhân đạo ảnh 1

Mức độ tín nhiệm vào các NGO có dấu hiệu sụt giảm vì bị cho là đang quá chú trọng vào 
tiền bạc thay vì mục đích nhân đạo

Cho tới thời điểm này Plan International (Viện trợ nhân đạo quốc tế), Oxfam Anh (tổ chức phi Chính phủ của Anh), Ameri Cares và International Medical Corps (Quân Đoàn Y tế Quốc tế) là những tổ chức phi Chính phủ đi đầu trong việc bổ nhiệm chuyên gia chống gian lận tại trụ sở chính của mình. Một số khác như: Medicins Sans Frontieres (Bác sĩ không biên giới), Handicap International (Tổ chức Từ thiện Quốc tế cho người tàn tật) và Action Against Hunger (Hành động chống nạn đói) thì chọn cách thuê chuyên viên giám sát hoặc kiểm toán viên để xử lý các trường hợp rút ruột ngân quỹ.

Mánh khóe gian lận

Một cuộc khảo sát gần đây của Thomson Reuters Foundation (tổ chức từ thiện của hãng thông tấn Reuters) cho thấy 50 tổ chức NGO lớn nhất thế giới đã chi 18 tỉ USD trong 2 năm 2013 - 2014. Mức chi tăng nhanh này đang làm dấy lên nỗi lo ngại về sự thiếu trách nhiệm của các tổ chức phi Chính phủ. Báo cáo thường niên 2015 về mức độ tín nhiệm của công chúng do Hãng Edelman Trust Barometer thực hiện cho thấy, uy tín nhóm này bắt đầu sụt giảm NGO bị cho là đang quá chú trọng vào tiền bạc thay vì mục đích nhân đạo.

Một chuyên viên pháp lý cho biết, việc thiếu các nhà điều tra có kinh nghiệm có thể là một rào cản trong việc minh bạch hóa chi tiêu của các NGO. Gian lận trong các NGO thường được biết đến như: tuyển dụng “nhân viên ma”, làm chứng từ khống, dàn xếp “lại quả” hoa hồng và hút tiền từ nhiều nguồn tài trợ khác nhau cho cùng một dự án.

“Những kiểm toán viên được thuê từ bên ngoài không nhất thiết phải tìm ra các khoản chi tiêu không hợp lý hay chứng từ khống trong lĩnh vực này” - chuyên viên pháp lý Matthias Kiener ở Thụy Sĩ cho biết. “Đôi khi sự siêng năng không đem lại kết quả gì. Đó có thể là do nhiều quỹ nhân đạo được hình thành trên nguyên tắc của sự tin tưởng. Một NGO có thể e ngại khi thẩm vấn những nhân viên mà họ tuyển dụng” - ông Matthias Kiener nói.

Minh bạch trong chi tiêu tài chính: Không dễ!

Theo kết quả khảo sát của Thomson Reuters Foundation tháng 7 vừa qua, 1/3 các tổ chức nhân đạo phi Chính phủ có ngân sách lớn hơn 150 triệu USD “ngại” công bố số liệu hàng năm về gian lận của mình. Một số tổ chức như: BRAC (Tổ chức bất vụ lợi của Bangladesh), Direct Relief (tổ chức từ thiện Cứu trợ trực tiếp), AmeriCares (một tổ chức phi Chính phủ của Mỹ), Oxfam US (một tổ chức phi Chính phủ của Mỹ) và SightSavers (một tổ chức từ thiện quốc tế chống bệnh mù tại các nước đang phát triển)... đồng tuyên bố họ chưa bị bòn rút khoản nào lớn hơn 10.000 USD trong 5 năm qua. Tuy nhiên, giới phân tích đặt câu hỏi về lý do “không dám công khai” này. Không ít ý kiến cho rằng, đó có thể là dấu hiệu cho thấy các NGO thiếu hiệu quả trong quản lý dòng tiền tài trợ.

Ông Oliver May - cựu điều tra viên chuyên nghiệp về tội phạm có tổ chức của Anh - hiện là người đứng đầu bộ phận chống gian lận của tổ chức Oxfam GB (Oxfam Anh), cho rằng việc các NGO “ngại” chia sẻ các hành vi gian lận trong nội bộ một phần là họ sợ không còn ai dám bỏ tiền ra tài trợ các dự án nữa. Oxfam Anh cho biết họ bị thâm hụt 0,16% tiền tài trợ vì gian lận và tham nhũng trong giai đoạn 2014 - 2015.

Trong khi đó, ông Gary Mitchell - Giám đốc của tổ chức Plan International chuyên giúp đỡ trẻ em, thẳng thắn nói rằng điều quan trọng là phải chấp nhận thực tế tham nhũng đang hiện diện ở mọi ngóc ngách trên thế giới, bao gồm cả các tổ chức nhân đạo. Tổ chức Plan International mỗi năm phải chi 300.000 USD (200.000 bảng Anh) để thuê nhân viên điều tra tham nhũng trong nội bộ.

Nhưng tổ chức Direct Relief có trụ sở tại Mỹ lại tự tin khẳng định, họ chưa từng có trường hợp nào bị gian lận số tiền quá 10.000 USD. “Chúng tôi từng thuê kiểm toán viên bên ngoài và mọi kết quả đều tốt đẹp. Tôi không nói tổ chức của chúng tôi là hoàn hảo, nhưng tôi nghĩ, nó vẫn đang làm đúng theo tôn chỉ, mục đích của một tổ chức từ thiện” - Ernie Getto, Chủ tịch ủy ban kiểm toán của Direct Belief, khẳng định.

Ông Getto tin rằng báo cáo minh bạch hiếm hoi của Direct Relief có được là do quy mô của tổ chức này tương đối nhỏ. Mặc dù đã chi hơn 550 triệu USD trong giai đoạn 2013 - 2014 cho các hoạt động nhân đạo, nhưng Direct Relief chỉ có 65 nhân viên làm tại trụ sở chính và nhà kho ở Santa Barbara, California.