Nghệ sĩ nhân dân Ngô Mạnh Lân: Một nghệ sĩ tài hoa, một người thầy độ lượng, hóm hỉnh

• Vĩnh biệt cây đại thụ của ngành hoạt hình Việt Nam-Nghệ sĩ nhân dân, họa sĩ Ngô Mạnh Lân
• Ra mắt tập thơ "Nặng tình" của NSND Phan Ngọc Lan
• NSND Ngọc Lan: "Nặng tình" với cả thơ ca

Viết về Nghệ sĩ nhân Ngô Mạnh Lân thật khó để biết mình nên bắt đầu từ đâu. Ở lĩnh vực nào thử sức, ông cũng gặt hái được thành công và lưu lại tên tuổi của mình rất lâu trong lòng công chúng. Ông là người đã vun đắp tâm hồn nhiều thế hệ thiếu nhi Việt Nam lớn lên theo năm tháng với các minh họa truyện tranh, bìa sách, phim hoạt hình.

Những bộ phim hoạt hình do ông làm đạo diễn như “Trê Cóc”, “Con sáo biết nói”, “Chuyện ông Gióng”, “Mèo con”… vẫn được các thế hệ người Việt Nam nhắc đến như những bộ phim kinh điển và là món ăn tinh thần trong một giai đoạn đất nước khó khăn. Sự nổi tiếng của đạo diễn Ngô Mạnh Lân lớn đến mức, họa sĩ đã được gọi là ông Lân “Gióng” như một sự ghi nhận của khán giả ở lĩnh vực hoạt họa.

Bức ảnh về họa sĩ Ngô Mạnh Lân do cháu ngoại Đinh Tuấn Vũ đưa lên facebook

Thế nhưng, không nhiều người biết rằng, họa sĩ Ngô Mạnh Lân đã đến với ngành hoạt hình nhờ vào sự phân công của tổ chức. Trước đó, ông hoàn toàn không để tâm tới lĩnh vực này mà vẫn chuyên tâm cho các sáng tác hội họa. Ông từng kể, hoài bão, ước mơ duy nhất lúc đó là được cầm cọ sáng tạo, phác nên những mảng mầu, khắc họa cuộc sống tươi đẹp quanh mình… Hoạt hình là một thứ không thật, không hề tồn tại trong suy nghĩ cũng như định hướng thoáng qua của chàng thanh niên trẻ tuổi khi đó. Ông bảo, suốt 5 năm học tại trường Mỹ thuật, cũng một lần đi bộ 10km xuống thị xã Tuyên Quang để xem bộ phim hoạt hình “Con cò vàng” của Liên Xô nhưng đúng nghĩa của một người khán giả mà thôi…

Thế rồi, ông bất ngờ được cử đi học khoa Đạo diễn hoạt hình tại Đại học Quốc gia Điện ảnh Liên Xô. Sau khi tốt nghiệp với tấm bằng đỏ xuất sắc, ông trở về nước làm việc tại Xưởng phim Hoạt họa búp bê Việt Nam. Vào thời điểm này, Hãng phim hoạt hình Việt Nam mới ở tuổi lên 2.

Từ một họa sĩ, cuộc đời của ông từ đó đã chuyển sang gắn bó với phim hoạt hình và Ngô Mạnh Lân đã nhập cuộc một cách đầy tự tin. Bước vào nghề rồi gắn bó với nghề, ông hiểu rằng, đồ họa cho thiếu nhi phù hợp với tạng của mình. Ông yêu sự hồn nhiên, trong trẻo của con trẻ. Chính vì thế, ông đã dành cả cuộc đời, nghệ thuật của mình để thể hiện những ước mơ thơ trẻ.

Phim hoạt hình "Chuyện ông Gióng" do Nghệ sĩ nhân dân Ngô Mạnh Lân làm đạo diễn

Họa sĩ Ngô Mạnh Lân từng tâm sự: “Hoạt hình như thứ bùa mê thuốc lú ấy, đã trót đam mê rồi, khó bỏ lắm”. Trong sự nghiệp của mình ông cũng có 5 năm rời xa hoạt hình, xa cái “bùa mê thuốc lú” ấy để đảm nhận cương vị Giám đốc Công ty xuất nhập khẩu phim Việt Nam (1987-1992). Nhưng rồi cái nghiệp lại kéo ông về với “Trê Cóc” (1994), “Phép lạ hồi sinh” (1995) trước khi về hưu đúng chế độ và nhường đất, niềm đam mê lại cho thế hệ trẻ.

Suốt 34 năm gắn bó với phim hoạt hình với 17 tác phẩm chính cũng như vô số giải thưởng, ông nhận thấy, cái được lớn nhất là nghệ sĩ cảm thấy thú vị với cái nghề này. Có thể nói, hoạt hình đã giúp ông lập thân, lập nghiệp. Còn giải thưởng thì ông chỉ được “danh” thôi, chưa bao giờ được “lợi” cả.

Với những người từng tiếp xúc với họa sĩ Ngô Mạnh Lân đều cảm thấy thật thoải mái, sảng khoái ở nụ cười rạng rỡ, hồn nhiên của ông. Bao năm đã trôi qua, bao gian khổ đã vượt qua, nụ cười ấy chưa bao giờ vơi. Nó vẫn rạng ngời như thời chàng thanh niên trẻ Ngô Mạnh Lân góp mặt trong chiến dịch Điện Biên Phủ với niềm tin chiến thắng hay thời sinh viên với những hoài bão của tuổi trẻ ở Liên Xô. Chính niềm tin, sự lạc quan trong nụ cười ấy đã giúp ông đi qua những nhọc nhằn, vất vả trong nghề, trong đời.

Nhớ về ông, Nghệ sĩ nhân dân Hà Bắc nhớ về một người đạo diễn cực kỳ khó tính, kỹ lưỡng nhưng hóm hỉnh. Khi NSND Hà Bắc về Hãng phim hoạt hình Việt Nam thì họa sĩ Ngô Mạnh Lân đã là một cây đa, cây đề của ngành hoạt hình với biết bao giải thưởng quốc tế và trong nước. Vì thế được làm việc với họa sĩ Ngô Mạnh Lân, học hỏi từ người đạo diễn gạo cội này là niềm hạnh phúc với NSND Hà Bắc.

Phim hoạt hình "Con sáo biết nói"

“Thầy cao vời vợi, khi làm việc với thầy, tôi phải nỗ lực nhiều hơn. Thầy đòi hỏi sự sáng tạo, tìm tòi cái mới, độc đáo ở họa sĩ diễn xuất. Và khi đã tìm ra, thầy thưởng bông đùa khiến tôi được động viên, khích lệ. Trong làm phim hoạt hình, thầy đặt trọng việc sử dụng các yếu tố truyền thống như âm nhạc, phục trang để tôn lên bản sắc văn hóa dân tộc. Thầy là người đã gợi mở cho tôi vươn tới những đỉnh cao”, NSND Hà Bắc bày tỏ

Bà Lý Phương Dung, Cục Phó Cục Điện ảnh chia sẻ: “NSND Ngô Mạnh Lân là người thầy đáng kính của tôi. Tôi sẽ luôn nhớ về ông, một người nghệ sĩ tài hoa, một người thầy trìu mến, độ lượng, hóm hỉnh nhưng cũng vô cùng nghiêm túc, khoa học trong nghiên cứu và giảng dạy”.

Thành công trong sự nghiệp, ngoài đời, họa sĩ Ngô Mạnh Lân được ngưỡng mộ với cuộc hôn nhân hơn 50 năm bên diễn viên điện ảnh, Nghệ sĩ nhân dân Ngọc Lan. Ông là một nghệ sĩ hạnh phúc khi gia đình và sự nghiệp đều trọn vẹn. Con cháu ông sau này đều trở thành tên tuổi trong giới nghệ thuật, như Tiến sĩ Ngô Phương Lan - nhà phê bình điện ảnh, nguyên Cục trưởng Cục Điện ảnh, cháu ngoại - đạo diễn trẻ Đinh Tuấn Vũ (Cuộc đời của Yến, Truyền thuyết về Quán Tiên)...

Vợ chồng NSND Ngô Mạnh Lân-NSND Ngọc Lan

Những ngày trước khi bệnh chưa trở nặng, ông vẫn vẽ miệt mài. Đó là những ký ức về các làng quê từng gắn bó với ông trong quãng thời trai trẻ, chân dung các cháu và chắt của ông. Họa sĩ Ngô Mạnh Lân vẫn đọc và tổng hợp tư liệu như tính cách từ trước tới nay của ông, luôn không ngừng suy nghĩ và học hỏi.

Ông đã từ biệt người thân, bạn bè và người yêu mến để trở về bên thế giới người hiền vào một buổi chiều thu mát mẻ. Cháu ngoại của ông, đạo diễn Đinh Tuấn Vũ đã chọn đăng bức ảnh ông cười thật hiền trên trang cá nhân bên những lời tiễn biệt. Hẳn là khi ai nhìn thấy bức này cũng bất giác mỉm cười vì nó thật hồn hậu, rạng rỡ. Người xem sẽ còn nhớ về ông, với thế giới hoạt hình mà ông đã tạo ra, tưởng tượng ra để đưa con trẻ cùng bay vào thế giới cổ tích. Xin vĩnh biệt ông, người nghệ sĩ của thiếu nhi!