Gánh bánh ốc xin dâu trong đám cưới người Thái
Xóm Lầu, xã Mai Hạ, huyện Mai Châu cùng nằm trong thung lũng Mai Châu huyền thoại với những nóc nhà sàn nhấp nhô như nốt nhạc. Để đến được Mai Hạ, du khách có thể đi xe ô tô từ Hà Nội chuyến Hà Đông - Co Lương hoặc đi xe máy qua đèo Thung Khe, đổ dốc vào thung lũng, qua bản Lác chạy thêm chục cây số nữa là tới nơi. Xóm Lầu nổi tiếng với thứ rượu sắn cao độ, uống đến đâu biết rượu đang chảy tới đó. Cạn một chén rượu Mai Hạ rồi nhấp ngay một chén trà nóng mà cảm thấy chén trà còn nguội hơn rượu, đủ biết trai gái ở đây “kin lẩu” (uống rượu) giỏi đến mức nào.
Ấn tượng và bị hấp dẫn bởi nét văn hóa đặc sắc người dân tộc Thái xóm Lầu nên khi được chủ nhà gọi điện thoại mời lên ăn cưới cậu con trai, tôi háo hức một mình một xe, chạy lên đến nơi khi nhà trai đã bắc rạp xong. Bữa cơm rượu mừng có đầy đủ các món của người Thái, măng luộc, cá nướng, rượu sắn. Nhưng thú vị nhất là chú rể người Thái ở Mai Châu còn cô dâu người Mường ở Kim Bôi. Chủ nhà mời rượu xong xuôi rồi bắt khách đi ngủ để sáng sớm mai gia nhập đoàn đón dâu”.
Bánh ốc trong sính lễ xin dâu của người Thái
Giấc ngủ say của người đi đường xa bị đánh thức bởi tiếng lục đục chuẩn bị đồ xin dâu từ tờ mờ sương sớm. Người Thái khi đi đón dâu phải chuẩn bị một buồng cau, rượu, chè và không thể thiếu một gánh bánh ốc. Thứ bánh như bánh chưng nhưng gói xoắn hình con ốc, to bằng chiếc kem ốc quế. Bánh ốc phải đủ cặp một xoắn như con ốc, một thẳng như chiếc bánh gio. Phải làm đủ một gánh, quang gánh đan bằng tre và chỉ dùng một lần.
Xe ô tô đón dâu men theo con đường ngoằn ngoèo giữa thung lũng rồi vượt đèo Thung Khe xuôi về Kim Bôi. Người dưới xuôi, kẻ trên núi nhưng yêu nhau thì mấy núi cũng trèo. Đến nhà gái, phù rể gánh sính lễ nhưng lại thấy có thêm chiếc bu nhốt đôi gà choai ghẹ, cô gái trong đoàn nhà trai tay bưng chiếc tráp trầu cau tiến vào. Nhà gái nhận sính lễ rồi cho phép chú rể đón cô dâu ra thắp hương bái tổ tiên. Một tuần rượu lại được rót ra, sau màn thưa gửi của hai bên nhà trai nhà gái, các đại diện cùng nâng chén chạm rồi cùng cạn một hơi.
Hỏi ra mới biết theo phong tục người Thái, đồ sính lễ phải có gánh bánh ốc, còn theo phong tục người Mường phải có bu gà choai ghẹ. Còn tráp trầu xin dâu là theo phong tục người Kinh. Lạ nhưng thú vị và điều quan trọng là cả nhà trai và nhà gái đều hài lòng. Tiệc cưới linh đình có đầy đủ MC, loa đài bật nhạc, cũng có trao nhẫn cưới. Còn tôi thì được chủ nhà bưng lên mời đĩa bánh ốc “Đồ xin dâu vẫn còn, chú ăn thử cho biết”. Bánh ốc y hệt bánh chưng chỉ khác là không có nhân và gói hình con ốc. Đơn giản vậy thôi nhưng đó là phong tục ngàn đời và không thể thiếu trong ngày đón dâu.
