Bức tranh mang tên “Đánh nhau bằng gậy” vẽ hai người nông dân đang xô xát nhau, mỗi người cầm trên tay một chiếc gậy sần sùi, một người đang giơ gậy lên để bảo vệ mặt mình. Bầu trời trong bức tranh xanh trong, không gợn mây nên không rõ là sắp dông bão hay yên ả. Giáo sư hỏi các sinh viên nhìn thấy gì trong bức tranh này. Cả giảng đường ồn lên các lời bàn tán. Các sinh viên đưa ra nhiều câu trả lời khác nhau nhưng phần lớn là: “Đấu tranh bảo tồn sinh mạng” hay “Diễn tả mục đích của con người là khao khát hạnh phúc vì hạnh phúc là đấu tranh”.
Giáo sư ra hiệu im lặng rồi bảo các sinh viên hãy quan sát thật kỹ một lần nữa. Một lúc sau ông chậm rãi nói: “Thoạt nhìn ai cũng nghĩ đây là bức tranh tả cảnh hai người nông dân đang hằm hằm sát khí chuẩn bị đánh nhau trên cồn cát. Nhưng mọi người không nhìn ra rằng, mỗi cơn gió thổi đến là cát lại kéo lún hai người xuống cát sâu hơn, đã đến quá đầu gối mà hai người không ai hay biết”. Giáo sư ngừng lại hồi lâu rồi nói tiếp: “Goya muốn cho chúng ta thấy rằng cả hai người nông dân này sắp chết. Họ sẽ không chết vì những cú gậy giáng vào nhau mà do cát đang từ từ chôn vùi họ. Thế nhưng thay vì giúp nhau để thoát khỏi cái chết, họ lại cư xử chẳng khác nào loài thú dữ: cắn xé nhau. Bức tranh nói lên phần nào tình cảnh mà nhân loại chúng ta đang trải qua. Thay vì giúp nhau để thoát khỏi tai họa, đói khổ, động đất, khủng bố, chiến tranh…thì con người lại giành giật, làm hại và chém giết lẫn nhau”.
Bức tranh này có thể đang diễn ra hàng ngày trong các mối tương quan của chúng ta với những người xung quanh. Sự cám dỗ của việc so đo tính toán hay ghen tức, tị hiềm, muốn thanh toán và loại trừ người khác có lẽ vẫn còn đang gặm nhấm mỗi con người. Một trong những cách hiệu quả nhất để tiêu diệt kẻ thù chính là biến kẻ thù ấy trở thành bạn và ngay chính trong cơn quẫn bách và nguy hiểm đe dọa, chúng ta hãy đoàn kết để bảo vệ nhau.
