Tăng phân cấp, phân quyền cho Thành phố Hà Nội
Sáng nay, 8-12, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô.
Theo Tờ trình, các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô là: Dự án đầu tư công, dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (dự án đầu tư PPP)…; Dự án sử dụng vốn ngân sách địa phương, nguồn vốn hợp pháp của địa phương trên địa bàn Thành phố có tổng mức đầu tư từ 30.000 tỷ đồng trở lên;
Dự án đầu tư thuộc danh mục dự án thu hút nhà đầu tư chiến lược theo quy định của pháp luật về Thủ đô có tổng vốn đầu tư từ 30.000 tỷ đồng trở lên; Dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết khu vực đô thị, bao gồm các dự án xây dựng lại chung cư hết thời hạn sử dụng hoặc chưa hết thời hạn sử dụng nhưng bị hư hỏng, có nguy cơ đổ sập;
Dự án đầu tư mới, cải tạo công trình để xử lý các điểm nghẽn, cấp bách về ùn tắc giao thông, úng ngập, ô nhiễm môi trường, trật tự đô thị.
Dự thảo Nghị quyết được xây dựng với 7 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô được quy định tại Nghị quyết, cụ thể như sau:
Về thẩm quyền quyết định, chấp thuận chủ trương đầu tư (Điều 4), để tăng phân cấp, phân quyền cho Thành phố; đồng thời rút ngắn thời gian phê duyệt, nâng cao tính chủ động nhưng vẫn bảo đảm giám sát một cách chặt chẽ, Điều 4 dự thảo Nghị quyết quy định:
HĐND Thành phố, Chủ tịch UBND Thành phố được quyết định chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư công, PPP, tư nhân không bị giới hạn về quy mô vốn, sử dụng đất, yêu cầu di dân tái định cư,… thuộc thẩm quyền Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng theo quy định hiện hành; HĐND Thành phố ban hành trình tự, thủ tục lập, thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư, điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án để thực hiện.
Khi quyết định chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương dự án cụ thể, cần áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt khác với quy định của luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết Ủy ban Thường vụ Quốc hội...
Về lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu (Điều 5), dự thảo Nghị quyết quy định: Với dự án đầu tư công quy định tại điểm a và điểm b khoản 2 Điều 1 của Nghị quyết này được thực hiện theo hình thức lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt…
Về quy hoạch, kiến trúc (Điều 6), hiện nay, Hà Nội đang tồn tại song song hai quy hoạch là Quy hoạch Thủ đô (theo Luật Quy hoạch 2017) và Quy hoạch chung Thủ đô (Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn 2024). Để hợp nhất quy hoạch, dự thảo Nghị quyết quy định trên địa bàn Thành phố chỉ lập một Quy hoạch tổng thể Thủ đô đồng thời đơn giản hóa thủ tục lập quy hoạch…
Về thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất (Điều 7), để tăng tính chủ động thu hồi đất, tạo nguồn lực triển khai, cơ chế thanh toán cho các dự án BT, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án lớn, quan trọng, dự thảo Nghị quyết quy định:
Với các dự án cần triển khai ngay theo chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng, Đảng ủy Chính phủ, Ban chấp hành Đảng bộ thành phố Hà Nội, HĐND Thành phố quyết định mức bồi thường, hỗ trợ, tái định cư gấp 2 lần quy định…
Căn cứ đề xuất dự án tổng thể thực hiện theo hình thức hợp đồng xây dựng - chuyển giao (hợp đồng BT), UBND Thành phố phân chia dự án tổng thể thành các dự án thành phần và xác định quỹ đất dự kiến thanh toán cho từng dự án thành phần đó; được quyết định thanh toán trước từng phần quỹ đất để thực hiện dự án đối ứng sau khi ký kết hợp đồng hợp đồng BT đối với từng dự án thành phần...
Bên cạnh đó, Điều 9 dự thảo Nghị quyết quy định dự án đầu tư mới, cải tạo công trình để xử lý các điểm nghẽn, cấp bách về ùn tắc giao thông, úng ngập, ô nhiễm môi trường, trật tự đô thị được áp dụng cơ chế đầu tư công khẩn cấp và lệnh xây dựng khẩn cấp theo pháp luật về đầu tư công, xây dựng.
Cho phép quyết định phá dỡ công trình cũ nát dựa trên kiểm định đại diện
Về các biện pháp cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị, Điều 10 dự thảo Nghị quyết quy định giao UBND Thành phố quyết định các biện pháp cải tạo, chỉnh trang, tái thiết khu vực đô thị như sau:
Phá dỡ khu chung cư, nhà chung cư có một hoặc một số công trình có kết quả kiểm định có cấp nguy hiểm loại B theo pháp luật xây dựng và có một trong các yếu tố sau đây: hệ thống hạ tầng kỹ thuật phòng cháy, chữa cháy; cấp nước, thoát nước, xử lý nước thải; cấp điện, giao thông nội bộ không đáp ứng yêu cầu của tiêu chuẩn hiện hành, có nguy cơ mất an toàn;
Giao chủ đầu tư thực hiện lập quy hoạch chi tiết dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết khu vực đô thị trình cấp thẩm quyền phê duyệt;
Quyết định biện pháp cưỡng chế phá dỡ khi trên 75% chủ sở hữu nhà, chủ sử dụng đất tương đương ít nhất 75% diện tích đất khu vực cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đồng thuận;
Thực hiện theo phương thức đối tác công tư, loại hợp đồng BT để xây dựng lại nhà chung cư, khu vực đô thị cần cải tạo, chỉnh trang, tái thiết theo quy hoạch trên diện tích đất cũ hoặc tại vị trí khác để phục vụ nhu cầu tái định cư cho các chủ sở hữu nhà, người sử dụng đất.
Đặc biệt, Dự thảo Nghị quyết quy định nhiều chính sách nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, cụ thể:
Dự án thuộc thẩm quyền Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng theo các quy định hiện hành được giao HĐND Thành phố hoặc Chủ tịch UBND Thành phố quyết định/ chấp thuận chủ trương đầu tư; HĐND Thành phố ban hành riêng quy trình, thủ tục rút gọn, linh hoạt.
Cho phép thực hiện thủ tục quy hoạch, thủ tục khởi công xây dựng song song với thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án cấp bách.
Đơn giản hóa thủ tục trong thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất: Thành phố được lập dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trước khi phê duyệt chủ trương đầu tư, khi có quy hoạch và chấp thuận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng...
Rút gọn thủ tục đối với dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị: Cho phép quyết định phá dỡ, cải tạo dựa trên kiểm định đại diện, không cần kiểm định toàn bộ.
Thẩm tra về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô, Uỷ ban Kinh tế và Tài chính (KTTC) của Quốc hội đề nghị Chính phủ rà soát kỹ, bám sát kết luận của Bộ Chính trị và các quy định mới của luật, nghị quyết đang trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10; chỉ quy định những cơ chế, chính sách thật sự cần thiết, đặc thù, áp dụng riêng cho Thủ đô và thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội.
Đối với các cơ chế, chính sách đặc biệt, có phạm vi tác động lớn như mở rộng trường hợp thu hồi đất; phân cấp thẩm quyền quyết định; vượt trần tín dụng; cưỡng chế khi đạt 75% đồng thuận, để bảo đảm đủ cơ sở pháp lý, chính trị, Ủy ban KTTC. đề nghị ban soạn thảo báo cáo cấp có thẩm quyền, đồng thời đánh giá kỹ tác động pháp lý, kinh tế, xã hội, bảo đảm không phát sinh khiếu kiện, khiếu nại phức tạp…
