Cháy nổ do sự cố hệ thống điện, thiết bị điện trong sinh hoạt và sản xuất hiện đang là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến các vụ cháy nghiêm trọng tại khu dân cư.
Trong khi các hệ thống thiết bị điện ngày càng phổ biến và tiện ích thì ý thức tự giác, chủ động phòng ngừa của người dân vẫn là giải pháp hiệu quả và bền vững nhất để ngăn ngừa các sự cố không mong muốn. Mỗi cá nhân, mỗi hộ gia đình cần trang bị cho mình những kiến thức cơ bản về an toàn điện, thường xuyên kiểm tra và loại bỏ các nguy cơ tiềm ẩn, không để những sơ suất nhỏ trong sinh hoạt dẫn đến hậu quả đáng tiếc.
Theo đó, lực lượng Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ - Công an Hà Nội khuyến cáo, để phòng cháy hiệu quả liên quan đến thiết bị điện, cần thực hiện đồng bộ các biện pháp từ khâu lựa chọn, lắp đặt, sử dụng đến việc bảo trì, bảo dưỡng và trang bị sẵn sàng phương tiện chữa cháy tại chỗ. Trong thực tế, nhiều vụ cháy bắt nguồn từ các nguyên nhân như: sử dụng ổ điện quá tải khi cắm nhiều thiết bị có công suất lớn trên cùng một ổ cắm hoặc đường dây, khiến dây nóng lên và dẫn đến chập cháy; dây dẫn bị hở do đấu nối tùy tiện, bị vật nặng đè lên hoặc sử dụng sai kỹ thuật; thiết bị điện kém chất lượng, không rõ nguồn gốc, dễ phát sinh tia lửa điện; các thiết bị điện cũ kỹ, rò rỉ điện, hoặc sinh nhiệt bất thường sau thời gian dài sử dụng cũng rất dễ gây cháy.
Một thói quen nguy hiểm khác là sạc điện thoại, laptop, xe đạp điện qua đêm, vừa sạc vừa sử dụng hoặc dùng sạc kém chất lượng – điều này làm tăng nguy cơ quá nhiệt, nổ pin và gây cháy. Việc lắp đặt hệ thống điện không đúng kỹ thuật, để dây điện gần vật dễ cháy, không sử dụng ống gen cách điện, mối nối lỏng lẻo... đều tiềm ẩn rủi ro.
Về biện pháp phòng ngừa, người dân cần ưu tiên sử dụng thiết bị điện có nguồn gốc rõ ràng, đạt tiêu chuẩn chất lượng; không sử dụng thiết bị không rõ xuất xứ hoặc đã hỏng hóc. Khi không dùng đến, nên tắt nguồn điện, rút phích cắm để tránh rò rỉ dòng điện. Hạn chế sạc các thiết bị điện tử qua đêm, đặc biệt không nên để sạc pin trong phòng kín hoặc trên bề mặt dễ cháy. Cần giữ khoảng cách an toàn giữa các thiết bị sinh nhiệt như bếp điện, bàn ủi, đèn sưởi với rèm cửa, quần áo, chăn nệm. Tuyệt đối không sử dụng thiết bị điện khi tay ướt hoặc ở khu vực ẩm ướt để phòng ngừa nguy cơ điện giật và chập cháy.
Về lắp đặt và bảo trì, cần lắp đặt aptomat chống giật cho toàn bộ hệ thống và riêng từng thiết bị có công suất lớn. Các mối nối phải được thực hiện đúng kỹ thuật, bọc kín bằng băng keo cách điện và đặt trong hộp kỹ thuật an toàn. Thường xuyên kiểm tra định kỳ hệ thống điện, dây dẫn, ổ cắm, công tắc… để phát hiện và xử lý kịp thời các dấu hiệu bất thường. Các thiết bị điện nên được bảo trì đúng hạn theo khuyến cáo của nhà sản xuất.
Trong trường hợp xảy ra sự cố, điều quan trọng nhất là phải bình tĩnh, nhanh chóng ngắt nguồn điện bằng cách cắt cầu dao tổng trước khi tiến hành dập lửa. Mỗi hộ gia đình nên trang bị ít nhất một bình chữa cháy phù hợp – thường là bình bột hoặc CO2 để xử lý cháy điện. Nếu ngọn lửa lan rộng, cần lập tức di chuyển đến khu vực an toàn và gọi số 114 để báo cho lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH kịp thời ứng cứu.
Bên cạnh đó, có nhiều tình huống tưởng chừng vô hại nhưng lại là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến cháy nổ trong gia đình. Chẳng hạn như việc sử dụng ổ cắm đa năng không đạt tiêu chuẩn, để nơi bụi bẩn, ẩm ướt, hoặc cắm quá nhiều thiết bị cùng lúc gây quá tải. Việc sạc điện thoại, laptop qua đêm – khi pin đầy nhưng vẫn tiếp tục cắm sạc – cũng là nguyên nhân phổ biến gây cháy do sinh nhiệt hoặc chập mạch. Nến thơm, đèn xông tinh dầu đặt gần vật liệu dễ cháy như rèm cửa, giấy, khăn trải bàn… và không có người giám sát dễ dẫn đến cháy lan, nhất là khi sử dụng trong lúc ngủ.
Thói quen để quần áo ẩm gần lò sưởi, máy sấy hoặc ổ điện tưởng như vô hại, nhưng khi nhiệt độ tích tụ đến ngưỡng nhất định có thể khiến vải tự bốc cháy. Đặc biệt nguy hiểm là việc để gương hoặc vật phản quang gần cửa sổ, nơi có ánh nắng chiếu trực tiếp – hiện tượng hội tụ ánh sáng qua gương có thể tạo điểm nóng và gây cháy nếu chiếu vào vật dễ bắt lửa như giấy, rèm hoặc nệm.
Tàn thuốc lá chưa được dập tắt hoàn toàn là nguyên nhân gây cháy nhà rất phổ biến. Khi tàn thuốc rơi vào ghế sofa, chăn ga, thảm… có thể âm ỉ và bùng lên sau nhiều giờ. Tương tự, việc sử dụng cồn khô, bình gas mini để nấu lẩu, cắm trại mà không bảo quản đúng cách hoặc để gần bếp lửa cũng là mối đe dọa lớn.
Pin tiểu, pin sạc dự phòng nếu bị móp méo, rò rỉ, hết hạn hoặc để tiếp xúc với kim loại cũng có thể gây cháy nổ. Bình nóng lạnh để quên không tắt hoặc không có rơ-le tự ngắt khi nhiệt độ quá cao là nguồn phát sinh nhiệt nguy hiểm trong nhà. Cuối cùng, đèn trang trí – đặc biệt vào dịp lễ, Tết – nếu sử dụng dây đèn rẻ tiền, bong tróc hoặc đấu nối dây chồng chéo không an toàn sẽ dễ chập cháy, nhất là khi treo lên cây thông khô hoặc vải, rèm.
Từ những thói quen tưởng chừng rất nhỏ ấy, chỉ cần một phút chủ quan là có thể gây ra hậu quả khó lường. Vì vậy, mỗi người dân cần nâng cao ý thức phòng cháy chữa cháy trong chính ngôi nhà của mình, chủ động nhận diện nguy cơ, thực hiện nghiêm túc các biện pháp an toàn điện, và luôn sẵn sàng xử lý tình huống khi có sự cố xảy ra.
