- Việt Nam - Mỹ: Đối tác có tầm quan trọng chiến lược của nhau
- Cụ thể hóa nội dung thảo luận của Lãnh đạo Cấp cao hai nước Việt Nam - Mỹ
Hoạt động nhân đạo góp phần tăng cường quan hệ hợp tác hữu nghị
Tại buổi tiếp Bộ trưởng Bộ Chiến tranh Mỹ Pete Hegseth trong chuyến thăm từ ngày 2 đến 3-11, Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị, Mỹ tiếp tục ủng hộ và tăng cường hợp tác với Việt Nam trong lĩnh vực khắc phục hậu quả chiến tranh, trong đó có tẩy độc dioxin, rà phá bom mìn, hỗ trợ người khuyết tật và tìm kiếm, giám định hài cốt liệt sĩ Việt Nam mất tích trong chiến tranh. Tổng Bí thư nhấn mạnh, những hoạt động hợp tác này không chỉ mang giá trị nhân văn sâu sắc, mà còn là nền tảng quan trọng giúp hàn gắn vết thương quá khứ, củng cố thiện chí và lòng tin, mở ra tương lai hợp tác lâu dài giữa hai nước.
 |
Việt Nam tích cực hợp tác tìm kiếm các quân nhân Mỹ mất tích trong chiến tranh được phía Mỹ ghi nhận đánh giá cao |
Sau hơn 30 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao (12-7-1995/12-7-2025) và 12 năm thiết lập Quan hệ Đối tác Toàn diện (25-7-2013 - 25-7-2025), hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh được đánh giá là trụ cột nền tảng, mang ý nghĩa biểu tượng cho quá trình hòa giải, hàn gắn và hợp tác giữa hai quốc gia từng ở hai chiến tuyến.
Một trong những hoạt động hợp tác đầu tiên và kéo dài suốt hàng chục năm qua là tìm kiếm và kiểm kê quân nhân Mỹ mất tích trong chiến tranh ở Việt Nam (MIA). Ngay sau Hiệp định Paris năm 1973, công tác này được khởi động, và đến nay, sau gần 40 năm hợp tác, hai bên đã xác minh được 735 trường hợp trong tổng số 1.973 quân nhân Mỹ mất tích, giúp hàng trăm gia đình Mỹ được trở lại với người thân sau nửa thế kỷ xa cách, những trường hợp còn lại đang được hai bên phối hợp tích cực tìm kiếm.
Phía Mỹ đã bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc trước sự hợp tác thiện chí và hỗ trợ tận tình của Chính phủ, cơ quan chức năng và nhân dân Việt Nam. Trong chuyến thăm Việt Nam tháng 7-2025, Giám đốc Cơ quan Kiểm kê tù binh và người mất tích Bộ Quốc phòng Mỹ (DPAA) khẳng định sẽ tiếp tục thúc đẩy Quốc hội và Chính phủ Mỹ duy trì các chương trình hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh, coi đây là “sợi dây nhân đạo nối liền hai dân tộc”.
Song song với đó, hợp tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính liệt sĩ Việt Nam hy sinh trong chiến tranh cũng đạt nhiều tiến bộ. Theo Bản ghi nhớ ký tháng 7-2021, phía Mỹ đã cung cấp cho Việt Nam 45 bộ hồ sơ và nhiều kỷ vật chiến tranh liên quan đến bộ đội Việt Nam mất tích.
Cuối năm 2024, Bộ Quốc phòng Mỹ khởi động Sáng kiến tìm kiếm người Việt Nam mất tích trong chiến tranh (VWAI), một dấu mốc mới trong hợp tác nhân đạo giữa hai nước. Dự án nhằm hỗ trợ Việt Nam trong công tác nhận dạng, giám định ADN và đào tạo nhân viên pháp y. Nhiều cựu binh Mỹ cũng đã trở lại Việt Nam, giúp xác định các địa điểm chôn cất liệt sĩ Việt Nam, thể hiện sự thay đổi sâu sắc trong nhận thức và hành động của cả hai phía. Những hoạt động nhân đạo ấy không chỉ mang ý nghĩa nhân văn mà còn giúp gắn kết, góp phần củng cố tình hữu nghị và xây dựng lòng tin chiến lược giữa Việt Nam và Mỹ.
Hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh giúp hàn gắn và xây dựng lòng tin
Trong cuộc hội đàm ngày 2-11, Đại tướng Phan Văn Giang, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam, đề nghị Mỹ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam nâng cao năng lực khắc phục hậu quả bom mìn, chất độc hóa học, đồng thời sớm hoàn tất các thủ tục nội bộ để giải ngân khoản viện trợ không hoàn lại 130 triệu USD cho Dự án xử lý ô nhiễm dioxin tại sân bay Biên Hòa.
Ngay trước chuyến thăm của Bộ trưởng Pete Hegseth, ngày 31-10, Bộ Quốc phòng Việt Nam, Bộ Chiến tranh Mỹ và Bộ Ngoại giao Mỹ đã ký Bản ghi nhớ về tăng cường hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh, đánh dấu bước phát triển mới trong lĩnh vực hợp tác nhân đạo giữa hai nước. Theo bản ghi nhớ, hai bên thống nhất hợp tác trong 5 lĩnh vực trọng tâm: Khắc phục ô nhiễm bom mìn, vật nổ sau chiến tranh; Xử lý ô nhiễm dioxin tại các khu vực trọng điểm, đặc biệt là sân bay Biên Hòa; Cải thiện chất lượng sống cho người khuyết tật, không phân biệt nguyên nhân, tại các tỉnh bị ảnh hưởng nặng nề bởi chất độc da cam; Hỗ trợ tìm kiếm, quy tập và định danh hài cốt liệt sĩ Việt Nam; Tiếp tục hợp tác tìm kiếm quân nhân Mỹ mất tích trong chiến tranh tại Việt Nam.
Hai bên cũng xác lập cơ chế phối hợp cụ thể, theo đó mỗi bên thành lập tổ công tác để triển khai các chương trình hành động. Thượng tướng Hoàng Xuân Chiến, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, nhấn mạnh rằng đây là sự kiện có ý nghĩa lịch sử, hiện thực hóa nhận thức chung của lãnh đạo cấp cao hai nước và là một trong những hoạt động nổi bật nhân dịp kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Mỹ. Ông khẳng định, việc hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh không chỉ là nghĩa cử nhân đạo, mà còn là biểu hiện sinh động của tinh thần hòa giải, hàn gắn, hướng tới tương lai giữa hai dân tộc.
Trong nhiều năm qua, Việt Nam và Mỹ đã đạt được những kết quả tích cực trong xử lý ô nhiễm dioxin tại sân bay Đà Nẵng (hoàn thành năm 2018), được quốc tế đánh giá cao. Hiện nay, Dự án xử lý ô nhiễm dioxin tại sân bay Biên Hòa, nơi bị ô nhiễm nặng nhất Việt Nam, đang được triển khai mạnh mẽ với tổng viện trợ của Mỹ tăng lên 430 triệu USD. Đồng thời, các chương trình hỗ trợ người khuyết tật, nạn nhân chất độc da cam cũng được mở rộng, bao phủ tại 6 tỉnh trọng điểm miền Trung và Nam bộ.
Những nỗ lực này thể hiện cam kết mạnh mẽ của cả hai phía trong việc “khép lại quá khứ, hướng tới tương lai”. Đây cũng là minh chứng rõ nét cho tinh thần đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững được hai bên xác lập tháng 9-2023 và Tuyên bố tầm nhìn hợp tác quốc phòng năm 2024. Hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh mang giá trị tinh thần to lớn, giúp nhân dân hai nước hiểu nhau hơn, cùng hướng đến những giá trị nhân văn, đồng thời làm sâu sắc thêm lòng tin chiến lược giữa hai nước. Nhìn lại chặng đường hơn 30 năm bình thường hóa quan hệ, có thể khẳng định rằng, khắc phục hậu quả chiến tranh không chỉ là một lĩnh vực hợp tác nhân đạo, mà còn mở ra những cơ hội hợp tác mới. Chính từ sự tin cậy này, hai nước đã có thể thúc đẩy hợp tác trong nhiều lĩnh vực khác.
Ngày nay, khi hai nước cùng hướng tới mục tiêu tăng trưởng bền vững và phát triển bao trùm, việc tiếp tục thúc đẩy hợp tác nhân đạo càng trở nên có ý nghĩa sâu sắc. Mỗi dự án rà phá bom mìn, mỗi khu đất được làm sạch dioxin, mỗi hài cốt được tìm thấy… đều là biểu tượng của hòa giải, là “cây cầu” nối hai dân tộc từ quá khứ chiến tranh đến hiện tại của hòa bình, hợp tác và tương lai thịnh vượng chung. Quan hệ Việt Nam - Mỹ hôm nay đã vượt xa khỏi quá khứ chiến tranh, nhưng việc khắc phục hậu quả chiến tranh vẫn được coi là nền tảng của sự tin cậy lâu dài. Những cam kết mới, những dự án đang triển khai và sự đồng thuận ở cấp cao giữa hai nước cho thấy hợp tác trong lĩnh vực này không chỉ mang tính biểu tượng, mà còn là một phần thực chất của Đối tác chiến lược toàn diện.
Hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh là điểm sáng bền vững trong quan hệ Việt Nam - Mỹ, phản ánh sự nhân văn trong hành động và tầm nhìn chiến lược hướng tới tương lai. Từ những hoạt động tìm kiếm người mất tích, xử lý dioxin đến hỗ trợ người khuyết tật… tất cả đều góp phần hiện thực hóa thông điệp: “Gác lại quá khứ, cùng nhau xây dựng tương lai hòa bình, hợp tác và phát triển thịnh vượng” - một thông điệp mà hai dân tộc Việt - Mỹ cùng chung tầm nhìn và cùng nhau vun đắp.
