Ông Trương Ba đang lóng ngóng trong thân xác anh hàng thịt
Từ “Lời thề thứ 9”…
Vở kịch tạo nên cơn sốt trên khắp cả nước vào thập niên 80 của thế kỷ trước - “Lời thề thứ 9” được Nhà hát Tuổi trẻ phục dựng và biểu diễn vào ngày 25-8 tại Cung Văn hóa Hữu Nghị Hà Nội vẫn còn nguyên sức hấp dẫn, bằng chứng là trên hàng ghế khán giả không còn một chỗ trống. Điều đó đủ thấy sức hấp dẫn và “thương hiệu” của Lưu Quang Vũ. 25 năm trôi qua, nhiều giá trị sống đã và đang thay đổi nhưng khi xem “Lời thề thứ 9” với bản dựng của NSND Xuân Huyền, trợ lý đạo diễn Chí Trung, khán giả vẫn thấy mới mẻ như câu chuyện của xã hội đương đại. Đó là câu chuyện về người lính, một đề tài đã có nhiều nhà viết kịch trước và sau Lưu Quang Vũ đề cập trong những kịch bản sân khấu và điện ảnh, nhưng bằng tài năng của mình, ông đã xoáy sâu vào hiện tượng xã hội nhức nhối tồn tại xuyên suốt từ thế hệ này sang thế hệ khác. Tài năng của Lưu Quang Vũ chính là khi thời gian đã bước đi những nhịp rất dài nhưng tính dự báo trong tác phẩm của ông vẫn luôn mới.
“Lời thề thứ 9” vẫn vẹn nguyên tính thời sự nóng hổi cho đến hôm nay bởi thông điệp chống tham nhũng, chống tiêu cực. Trong quá trình dàn dựng, NSƯT Chí Trung đã đẩy nhanh tiết tấu của vở diễn so với bản dựng của NSND Xuân Huyền năm 1988. Vở diễn nói lên được sự bức xúc trăn trở của người dân với những việc làm chưa thực sự tốt của chính quyền cơ sở. Khi xem kịch, người xem sẽ thấy thực trạng này đang diễn ra ở nhiều địa phương thời gian vừa qua. Điều này làm cho tính thời sự của vở diễn được cập nhật và nóng hơn. Không khô cứng ở những chi tiết phòng chống tham nhũng, vở kịch còn làm xúc động người xem bởi tình người giữa những chiến sỹ đấu tranh cho công lý, ở những nơi người dân đang bị áp chế mà kẻ đại diện của cái ác là chủ tịch xã Quách Văn Tần. “Lời thề thứ 9” làm sống dậy trong mỗi khán giả những hoài niệm về một thời toàn quốc kháng chiến, quân và dân chung một lòng chiến đấu khi Tổ quốc cần.
…đến kịch hình thể “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”
Chỉ 2 ngày sau “Lời thề thứ 9” tái xuất, ngày 27-8, Nhà hát Tuổi trẻ tiếp tục ra mắt công chúng vở kịch hình thể “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”. Đây là tác phẩm được viết từ cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã xây dựng thành một vở kịch có thể khẳng định là tuyệt tác của nền kịch nói Việt Nam. Kể từ đó đến nay, nhiều đoàn nghệ thuật từ kịch nói đến kịch hát dân tộc đã dàn dựng và biểu diễn thành công tác phẩm này. Vở kịch ghi nhận sự mạnh dạn và dấn thân của NSND Lan Hương với lần đầu tiên dàn dựng và khai thác tâm lý nhân vật theo phong cách kịch hình thể kết hợp với vũ đạo và âm nhạc của nghệ thuật Tuồng cổ.
Việc phá vỡ lối mòn trong cách thưởng thức vở kịch kinh điển “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” bằng loại hình kịch nói thực sự là một thách thức đối với NSND Lan Hương. Nhưng nỗi lo của nữ đạo diễn đã được giải tỏa bằng những tràng pháo tay giòn giã của khán giả dành cho êkíp dàn dựng. Ngôn ngữ hình thể kết hợp với lời thoại đã mang luồng sinh khí mới mẻ và hiện đại vào vở kịch ra đời cách đây vài thập kỷ. Tinh thần của vở diễn vẫn được giữ nguyên vẹn, hồn Trương Ba nho nhã, thanh tao trong xác anh hàng thịt hừng hực sức sống đã gây ra không ít phiền toái. Những hình ảnh đẹp của vở diễn đã đọng lại trong lòng khán giả bằng cuộc tranh giành chồng giữa hai người đàn bà-một người mới ngoài 30, một người đã qua tuổi 60 và ông Trương Ba trong thân xác anh hàng thịt không biết phân xử thế nào cho phải lẽ.
Có thể nói, sức sống trường tồn của các kịch bản sân khấu Lưu Quang Vũ đã giúp các thế hệ đạo diễn ngày nay tìm thấy nguồn cảm hứng sáng tạo bất tận. Từ kịch nói đến kịch hình thể, không một biên độ giới hạn nào được mở ra có thể ngăn được sức sáng tạo của các đạo diễn. Điều này cho thấy, Lưu Quang Vũ đã và sẽ mãi là một trong những ngôi sao sáng nhất trên bầu trời sân khấu Việt.
