​ Vẻ đẹp Nga có sức mạnh kỳ diệu để cảm hóa tâm hồn bất cứ thế hệ nào

Những kỷ niệm rất đặc biệt

PV: Thưa nhà báo Hồ Quang Lợi, đây không phải lần đầu tiên ông nhắc đến nước Nga trong các cuốn sách mà mình từng xuất bản. Lần này thì đặc biệt hơn bởi ông đã dành trọn cả cuốn sách chỉ để nói về đất nước này. Hẳn ông dành tình cảm và sự quan tâm rất lớn với nước Nga? 

- Nhà báo Hồ Quang Lợi: Thời trẻ, tôi không học tập và làm việc ở nước Nga nhưng tôi đã có nhiều dịp đặt chân đến đất nước này. Có điều, tình cảm của tôi đối với nước Nga không phải chỉ vì những lần đi qua ấy mà tình cảm đó được xây đắp từ khi tôi rất nhỏ, còn là cậu học sinh ngồi trên ghế nhà trường say sưa đọc những tác phẩm văn học Nga. Văn hóa Nga, tâm hồn Nga đã thấm vào tôi theo cách như thế, hết sức tự nhiên qua từng năm tháng. Quả thực, hiếm có đất nước nào để lại dấu ấn xúc động như nước Nga trong lòng tôi. Với tôi, nước Nga để lại những kỷ niệm rất đặc biệt.

Ông có thể chia sẻ một trong số những ấn tượng đặc biệt của mình về nước Nga không?

- Tôi có một kỷ niệm đặc biệt với nước Nga. Nhưng đó không phải là khi nước Nga ở đỉnh cao của sự phát triển mà lại là một kỷ niệm về thời điểm Liên Xô cũ đang trong cảnh rối bời và chuẩn bị sụp đổ. Đó là vào mùa Thu năm 1990, tôi được các bạn Liên Xô thời đó mời sang thăm một số nước cộng hòa và lần đầu tiên, tôi dành thời gian tìm hiểu về diễn biến của công cuộc cải tổ. Sau đó trở về, tôi viết một loạt các bài phóng sự với tiêu đề “Cải tổ vùng mắt bão”.

Khi ấy, tôi cảm thấy bóng đen của một cuộc đổ vỡ lớn đang vần vũ phía chân trời. Lúc đó tôi không dám khẳng định rằng Liên Xô sẽ sụp đổ ngay nhưng trong lòng vẫn cảm thấy có gì đó bất ổn và đáng lo ngại cho sự tồn tại của Liên Xô. Đúng một năm sau, Liên Xô sụp đổ. Diễn biến xảy ra trong 3 ngày Liên Xô sụp đổ cũng được tôi mô tả rất kỹ ở trong cuốn sách này.

Có thể hình dung toàn bộ quá trình “bão táp” đầy biến động ấy của nước Nga sẽ được ông thuật lại qua góc nhìn của mình trong cuốn sách này phải không, thưa ông?

- “Nước Nga - Hành trình tới tương lai” bao quát một thời kỳ lịch sử đầy biến động với những sự kiện khốc liệt và chấn động nhất của Liên Xô cũ, mà tôi ví giống như con tàu khổng lồ bị vỡ bánh lái và mất phương hướng. Đấy là hậu quả của cuộc cải tổ. Một cuộc thí nghiệm trên quy mô lớn chưa từng có mà không có một điều kiện cần thiết để bảo đảm.

Nước Nga đã trải qua một chặng đường 30 năm với nhiều bão tố và chông gai. Tất cả những điều này đều được thể hiện qua 64 bài viết trong cuốn sách. Trong đó, có những bài tôi từng viết trước kia khi vừa xảy ra sự kiện, cũng có những bài tôi mới viết gần đây trước khi mang bản thảo cuốn sách đi in. 

Bìa cuốn sách “Nước Nga - Hành trình tới tương lai”

Vẻ đẹp của sự trường tồn, dù va đập

Được biết, ý định viết một cuốn sách riêng về nước Nga, về cuộc hành trình qua những thăng trầm lịch sử của đất nước này đã được ông ấp ủ từ rất lâu rồi. Và hình như ông chủ ý đợi đến thời điểm 100 năm Cách mạng Tháng Mười Nga mới giới thiệu rộng rãi?

- Đúng là tôi ấp ủ viết một cuốn sách về nước Nga từ rất lâu rồi. Với tôi thì nước Nga là một cường quốc vĩ đại có vai trò đặc biệt trong đời sống quốc tế. Và hơn cả, đất nước này có một vị trí rất đặc biệt trong trái tim của nhân dân Việt Nam. Có thể nói, sự nghiệp Cách mạng của chúng ta gắn bó với Cách mạng Tháng Mười Nga. Tôi nghĩ cuốn sách của mình ra đời vào đúng thời điểm mà mỗi người dân Việt Nam đều mong muốn bày tỏ tình cảm với nước Nga, như vậy có thể nói là rất đúng lúc, đúng với sự mong đợi của mọi người.

Vẻ đẹp của tâm hồn Nga, văn hóa Nga từ xưa đến nay vẫn luôn có sức lay động và thẩm thấu rất lớn đến người dân Việt Nam. Ông nhận định thế nào về điều ấy, thưa nhà báo Hồ Quang Lợi?

- Vẻ đẹp của nước Nga không bao giờ mất đi. Cái mà chúng ta luôn luôn yêu và ngưỡng mộ nước Nga chính là vẻ đẹp của đất nước Nga, vẻ đẹp của tâm hồn Nga và sự phong phú, đa dạng, sức cuốn hút của văn hóa Nga. Có thể nói vẻ đẹp đó là sự trường tồn, chịu được mọi va đập của thế sự. Từ xưa đến nay và cả sau này, tôi tin vẻ đẹp ấy vẫn lung linh như thế.

Ông nghĩ điều gì khiến vẻ đẹp ấy vẫn có sức len lỏi và thẩm thấu vào các thế hệ người Việt Nam, kể cả các thế hệ sau này, thưa ông?

- Tôi nghĩ các thế hệ sẽ tiếp nối nhau. Những điều gì hay và tốt của thế hệ trước bao giờ cũng được truyền tải đến các thế hệ sau. Về mặt logic là như thế, song ở mức độ nào lại phụ thuộc vào chúng ta - những người đi trước và phụ thuộc vào cả những người đi sau. Giữa các thế hệ phải có sự kết nối và hòa đồng.

Tôi tin những gì tốt đẹp của nước Nga thì không phải chỉ mỗi thế hệ trước mới yêu mà các thế hệ sau cũng yêu. Có thể có những sắc thái thẩm thấu không hoàn toàn giống như thế hệ trước và giới trẻ hiện giờ hay sau này yêu theo cách của thế hệ mới, có thể gọi là cách hưởng thụ mới các giá trị truyền thống. Tôi nghĩ cần xem đó như một quy luật khách quan để nhìn nhận sự việc ấy một cách điềm tĩnh.

Và chúng ta có quyền đặt niềm tin vào sự hưởng thụ mới những vẻ đẹp trường tồn và giá trị truyền thống ấy phải không, thưa ông?

- Tôi tin những tác phẩm văn học nổi tiếng của nước Nga, áng thơ bất hủ của nước Nga tự nó có một sức mạnh kỳ diệu để cảm hóa tâm hồn bất cứ thế hệ nào. Nếu nói về văn hóa, thế giới đang tiến về phía trước với những bước nhảy vọt tốc lực chưa từng có nhưng cái cảm thụ về văn hóa tôi nghĩ đến lúc chúng ta nên sống chậm hơn.

Tôi cứ nhìn mọi việc, tôi nghĩ về nhịp điệu cảm xúc của tâm hồn con người chắc nó không thể nhanh như máy tính được. Cho khi đến một lúc nào đó chúng ta phải có cách giữ gìn, cứu vãn tâm hồn bằng một lối sống nhẹ nhàng hơn. Đừng để thế giới công nghệ hủy hoại tâm hồn con người.

Xin cảm ơn những chia sẻ của nhà báo Hồ Quang Lợi!

Hôm nay, 2-11, tại Thư viện Hà Nội, Nhà xuất bản Hà Nội tổ chức Lễ ra mắt cuốn sách “Nước Nga - Hành trình tới tương lai” của nhà báo Hồ Quang Lợi - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng Thư ký Liên đoàn các nhà báo ASEAN.

Liên Xô trước đây và Nga ngày nay có một vị trí đặc biệt trong cộng đồng quốc tế - một cường quốc kinh tế và quân sự được tôn trọng, một nền văn hóa được ngưỡng mộ. Từ sau cuộc chính biến 19-8-1991 dẫn tới sự sụp đổ của Liên bang Xô viết, nước Nga bước sang một giai đoạn lịch sử mới.

Bằng ngòi bút sắc sảo, tác giả Hồ Quang Lợi đã viết cuốn sách “Nước Nga - Hành trình tới tương lai” gồm 490 trang, chia làm 4 nội dung chính: Chương I: Vật đổi, sao dời; Chương II: “Hỗn mang” sau cú sốc; Chương III: Đứng dậy và đi tới; Chương IV: Nước Nga và thế cuộc toàn cầu. Nội dung cuốn sách đề cập đến một giai đoạn lịch sử khốc liệt với những sự kiện chấn động nhất của Liên Xô và nước Nga từ 1990 đến nay.