Tượng Quang Trung - Nguyễn Huệ ở Huế
Những bước thăng trầm
Thời điểm đó, khi nghe Lê Đình Quỳ trình bày, các nhà khoa học đã bị một khí lực bất thường thu hút, và đều sửng sốt bởi sự khám phá táo bạo của một nghệ sĩ. Mấy năm sau, Lê Đình Quỳ bất ngờ được kết nạp vào Hội Thiên văn học (năm 2000). Và cuốn sách về giả thuyết mới của Lê Đình Quỳ đã được phát hành năm 2004, tạo một dấu ấn độc đáo cho ngành khoa học vũ trụ hiện nay. Đúng là sự kỳ lạ của một người chỉ được học cầm đục, búa tạc tượng...
Nghe những điều thật hoành tráng vậy, nhưng có ai biết đâu ông đã phải trải qua nhiều giai đoạn hết sức cam go trên đường đời. Ngay kể về chuyện học hành của Lê Đình Quỳ cũng là một sự lạ. Cậu bé họ Lê chỉ mải vẽ chép những cảnh hoa lá và đồng quê qua ảnh, mà dám liều gửi lên trường Mỹ thuật trên Hà Nội để xin nhập học. Nhưng không ngờ, một học trò mới tốt nghiệp lớp 7 đã được nhận vào lớp sơ cấp, năm 1959, rồi chỉ ít lâu sau, được xếp vào danh sách đi thi vào Trường hội họa ở Kiev (Liên Xô cũ). Có điều, trong khi chờ đợi anh phải học văn hóa cấp tốc, để có trình độ cấp 3 mới đủ tiêu chuẩn đi thi. Thời gian chỉ có ba tháng, Lê Đình Quỳ tập trung học ngày đêm để lấy bằng phổ thông trung học. Vào cuộc thi, cả chuyên môn và văn hóa, Lê Đình Quỳ đều đỗ đầu. Sau đó anh trở thành sinh viên ngành điêu khắc của Đại học Mỹ thuật Kiev.
Năm 1965, thi tốt nghiệp, họa sĩ trẻ Lê Đình Quỳ đã đạt điểm tối đa, đỗ thủ khoa và được về làm việc tại Thanh Hóa. Ngỡ như con đường thênh thang rộng mở với một tiền đồ xán lạn, nhưng rồi mọi chuyện chỉ dừng lại với những công việc sự vụ, tuyên truyền, ít có điều kiện phát huy tiềm lực sẵn có và niềm khát khao sáng tạo đến vô bờ của Lê Đình Quỳ. Cho dù ngày đó ông đã có tác phẩm nổi tiếng “Lão dân quân Hoằng Trường”, sáng tác năm 1969, nhưng đành phải ra đi trong âm thầm cùng những ý tưởng lớn lao không thể thực hiện.
Đi đâu đây? Trong lúc bạn bè gợi nhiều dự định, nhưng cuối cùng Lê Đình Quỳ lên Hà Nội, thuê nhà ở phố Yết Kiêu, với diện tích 9m vuông để làm xưởng vẽ và nặn tượng. Nhưng đâu dễ có việc ngay với một họa sĩ tự do như ông vào những cuối thập niên 80 và đầu 90. Ông nhẫn nại nhận mọi việc, không nề hà để kiếm ăn qua ngày chờ cơ hội. Trong một thời gian dài Lê Đình Quỳ phải nhận cả những việc như làm bia mộ, vẽ truyền thần....
Khẳng định tài năng
Cuối cùng thì cơ hội đã đến, sau khi làm một số phù điêu nhà máy thủy điện Hòa Bình, do bạn nghề giới thiệu, mô hình tượng đài Nguyễn Trãi của ông đã đoạt giải Nhất trong cuộc thi của tỉnh Hà Tây. Năm 1995, tượng đài Nguyễn Trãi, cao 9m của Lê Đình Quỳ được thi công tại vườn hoa trên sông Nhuệ, thành phố Hà Đông. Thành quả này mở ra cơ hội lớn cho sự nghiệp điêu khắc của Lê Đình Quỳ. Quả nhiên, năm sau ông trúng liền hai dự án trong cuộc thi thiết kế tượng đài do binh chủng Phòng không và Không quân tổ chức năm 1996. Hai cụm tượng đài của anh đã được thi công liền một lúc, “Tượng đài Phòng không” tại Bảo tàng Phòng không trên đường Trường Chinh và “Tượng đài Không quân” trên đồi Sóc Sơn.
Đến lúc này gia đình ông mới có điều kiện “tậu” một ngôi nhà ở trong một ngõ nhỏ ở dốc Minh Khai. Ngôi nhà này dường như đem lại cho họa sĩ Lê Đình Quỳ nhiều “lộc” trong suốt những năm tháng sau này. Hàng chục dự án tượng đài lớn nhỏ đến tay nhà điêu khắc này. Đặc biệt, khá nhiều tượng đài về đề tài lịch sử và cách mạng đã gắn bó với “thương hiệu” Lê Đình Quỳ. Cùng với “Tượng đài không quân” cao 27m, ông còn dựng hơn chục tượng đài, đều cao khoảng từ 20m đến 25m, rải khắp ba miền đất nước. Cao nhất là tượng đài “Vĩnh Long chiến thắng” cao tới 31m tính cả bệ. Đó là những con số “khủng” về cả hai phương diện, số lượng, 17 tác phẩm và chiều cao tượng đài. Thành tựu của Lê Đình Quỳ về tượng đài cách mạng đã được Nhà nước ta trao giải thưởng năm 2007, cho ba tác phẩm lớn là: “Lão dân quân Hoằng Trường”, “Không quân Việt Nam” và tượng đài “Ngã ba Đồng Lộc”.
Đầu năm 2013, tác phẩm “Lão dân quân Hoằng Trường” của ông đã được tỉnh Thanh Hóa cho xây dựng tại xã Hoằng Trường, huyện Hoằng Hóa cũng với chiều cao 21m, nhân kỷ niệm 83 năm ngày thành lập Đảng và 40 năm ngày Bác Hồ gửi thư khen ngợi các cụ lão dân quân Hoằng Trường bắn rơi máy bay Mỹ. Mới đây, họa sĩ Lê Đình Quỳ đã cho khánh thành khu Bảo tàng mỹ thuật, lưu giữ các tác phẩm của hai vợ chồng ông, với 27 phòng trưng bày tranh và tượng, trong một khuôn viên rộng 4.000m2, tại chính làng quê ông ở Thanh Hóa. Đây cũng là một bảo tàng Hội họa tư nhân lớn nhất hiện nay, đánh dấu một chặng đường dài sáng tạo của Lê Đình Quỳ, minh chứng một sức vóc thật vạm vỡ cho cái tên sáng chói Lê Đình Quỳ, một tài năng lớn của nền hội họa Việt Nam.
