Vaccine ngừa Covid-19 - “tấm khiên” mang lại niềm hy vọng cho hàng tỷ người

0:00 / 0:00
0:00
  • Nam miền Bắc
  • Nữ miền Bắc
  • Nữ miền Nam
  • Nam miền Nam
ANTD.VN - Đại dịch Covid-19 hoành hành đẩy thế giới vào vòng xoay tuần hoàn chưa từng có tiền lệ, là phong tỏa chống dịch rồi mở cửa trở lại để cứu vãn nền kinh tế, rồi lại phong tỏa một phần thậm chí là phong tỏa hoàn toàn khi số ca mắc mới và tử vong tại nhiều nơi liên tục tăng cao. Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres nhận định: “Vaccine ngừa Covid-19 sẽ là công cụ duy nhất có thể đưa thế giới trở lại bình thường, cứu sống hàng triệu người và hàng nghìn tỷ USD thiệt hại kinh tế”.
Cụ bà Margaret Keenan (90 tuổi), sống ở miền Trung nước Anh là người đầu tiên tại Anh được tiêm vaccine ngừa Covid-19

Cụ bà Margaret Keenan (90 tuổi), sống ở miền Trung nước Anh là người đầu tiên tại Anh được tiêm vaccine ngừa Covid-19

“Cuộc đua vô tiền khoáng hậu”

Dịch bệnh còn gây ảnh hưởng lớn đối với các đối tượng dễ bị tổn thương trong xã hội, như phụ nữ và trẻ em đứng trước rủi ro cao hơn, bị bạo hành nhiều hơn, số người mắc các bệnh tâm thần hay tự tử gia tăng. Trong bối cảnh đó, việc tìm ra loại vaccine hiệu quả được đánh giá như một lối thoát có thể đưa thế giới ra khỏi vòng tuần hoàn này. Các biện pháp phong tỏa, hạn chế, vốn khiến hơn 3,9 tỷ người (tương đương 50% dân số thế giới) phải làm việc và học tập ở nhà, đã và đang làm gián đoạn nguồn cung, doanh nghiệp, các nhà hàng, khách sạn, trung tâm giải trí, phòng tập thể thao phải đóng cửa; nhiều hoạt động văn hóa - xã hội bị hoãn, hủy, đẩy tỷ lệ thất nghiệp lên mức cao kỷ lục và kinh tế toàn cầu rơi vào cuộc khủng hoảng nghiêm trọng.

Vaccine thực sự là niềm hy vọng của mọi người - nhận định này không chỉ của đội ngũ y tế và người dân Anh - quốc gia đầu tiên trên thế giới phê chuẩn và tiến hành tiêm vaccine phòng Covid-19, mà từ khắp mọi nơi. Cụ bà Margaret Keenan (90 tuổi), người đầu tiên trên thế giới được tiêm mũi vaccine phòng Covid-19 do Hãng dược phẩm Pfizer của Mỹ và BioNTech của Đức phối hợp bào chế. Ngoài Anh, Canada, Mỹ, Thụy Sỹ và Singapore cũng đã chính thức cấp phép sử dụng vaccine của Pfizer/

BioNTech. Tổ chức Eurasia ước tính, việc tiếp cận được vaccine phòng Covid-19 trên quy mô toàn cầu có thể mang lại cho 10 nền kinh tế lớn ít nhất 153 tỷ USD cho tài khóa 2020 - 2021 và 466 tỷ USD cho đến năm 2025. Chính vì vậy, một “cuộc đua” nghiên cứu, phát triển vaccine ngừa Covid-19 và thuốc điều trị đã nhanh chóng được khởi động ở cấp độ toàn cầu ngay từ tháng 1-2020, khi Trung Quốc công bố dữ liệu giải trình tự gene virus SARS-CoV-2. Hàng nghìn nhà khoa học, hàng tỷ USD đã và đang được đổ vào “cuộc đua” được đánh giá là “vô tiền khoáng hậu” này.

Hơn 187 loại vaccine phòng Covid-19 đang được phát triển

Thông thường, để phát triển được một loại vaccine phòng bệnh cần từ 10 đến 15 năm, loại vaccine được bào chế nhanh nhất trong lịch sử là vaccine phòng quai bị cũng phải mất tới 4 năm. Tuy nhiên, trước sức tàn phá của virus SARS-CoV-2, ngay trong năm 2020, hơn 187 loại vaccine phòng Covid-19 đã và đang được phát triển trên khắp thế giới, trong đó 63 vaccine đang trong giai đoạn thử nghiệm thứ nhất và thứ hai trên người, 18 vaccine ở giai đoạn thử nghiệm cuối cùng, 3 vaccine đã được ít nhất một nước phê chuẩn lưu hành và 85 loại đang trong quá trình nghiên cứu tiền lâm sàng.

Hiện, vaccine BNT162b2 của Pfizer/BioNTech, với giá dự kiến là 20 USD/liều, đang dẫn đầu “cuộc đua”, sau khi công bố toàn bộ dữ liệu thử nghiệm giai đoạn cuối cho hiệu quả tới 95% khi tiêm đủ 2 mũi cách nhau 21 ngày. Tiếp bước Pfizer/BioNTech, Công ty Dược phẩm Moderna của Mỹ cũng đã công bố hiệu quả vaccine của hãng là 94,5% nếu tiêm đủ 2 mũi cách nhau 4 tuần, với giá từ 32-37 USD/mũi. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã chứng thực vaccine này đạt hiệu quả cao, mở đường cho việc cấp phép lưu hành, qua đó giúp nền kinh tế đầu tàu thế giới có thêm “tấm khiên” bảo vệ sức khỏe cho người dân nói riêng và đời sống kinh tế - xã hội nói chung.

Vaccine của Pfizer/BioNTech là loại được nhiều nước phê chuẩn nhất và sử dụng để triển khai tiêm chủng đại trà, song Nga mới là quốc gia đầu tiên trên thế giới cấp phép lưu hành vaccine Covid-19. Tháng 8 vừa qua, Nga đã cấp phép lưu hành vaccine Sputnik V do Viện Gamaleya của nước này phát triển. Sau gần 3 tháng thử nghiệm giai đoạn cuối, Nga thông báo hiệu quả của vaccine Sputnik V lên tới 95% và bắt đầu tiêm chủng đại trà cho người dân từ đầu tháng 12. Chi phí cho một liều vaccine Sputnik V ngừa Covid-19 có giá dưới 10 USD.

Một loạt vaccine khác cũng đang cho kết quả thử nghiệm tiềm năng, trong đó có sản phẩm do Hãng dược phẩm AstraZeneca cùng trường Đại học Oxford (Anh) bào chế và vaccine của Hãng Sinovac (Trung Quốc). Không chỉ các nước phát triển, một loạt quốc gia đang phát triển, trong đó có Ấn Độ, Indonesia, Thái Lan, cũng đang tham gia tích cực vào “cuộc đua” phát triển vaccine này với mục tiêu có thể sản xuất vaccine từ đầu năm 2021. Chính điều này đã và đang tiếp thêm tinh thần lạc quan về khả năng sớm khống chế được đại dịch Covid-19.

Phòng chống dịch với tinh thần cảnh giác và trách nhiệm cao nhất

Ngoài ra, thế giới cũng dồn sức tìm phương thuốc điều trị Covid-19. Hãng dược Green Cross của Hàn Quốc đã thông báo ca bệnh đầu tiên được chữa khỏi Covid-19 sau khi dùng thuốc điều trị bằng huyết tương của hãng này. Loại thuốc viên trị cúm Molnupiravir, đang được các nhà khoa học Mỹ thử nghiệm, cũng cho kết quả khả quan trong việc triệt tiêu khả năng lây truyền của virus SARS-CoV-2, chứng minh được hiệu quả kháng virus trên nhiều loài vật, đặc biệt có thể ngăn chặn lây nhiễm virus SARS-CoV-2 trên chồn sương trong vòng 24 giờ.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres lưu ý rằng lợi ích tốt nhất của thế giới là phải đảm bảo tiêm chủng vaccine rộng rãi, bởi nếu dịch bệnh không bị đẩy lùi, sẽ lại có những biến thể virus mới và những loại vaccine hiện nay có thể sẽ không còn phát huy tác dụng tốt. Theo tính toán của Hãng nghiên cứu Eurasia Group, các nước giàu có nguy cơ thiệt hại 119 tỷ USD mỗi năm trong 5 năm tới nếu các quốc gia nghèo hơn không được tiếp cận bình đẳng với vaccine ngừa Covid-19. Ngược lại, những nước giàu có thể nhận được ít nhất 153 tỷ USD trong thời gian 2020 - 2021 và 466 tỷ USD vào năm 2025 nếu đầu tư cho việc phân bổ vaccine công bằng cho toàn thế giới.

Tuy nhiên, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng khẳng định chỉ riêng việc tiêm vaccine sẽ không thể đẩy lùi được Covid-19, mà chỉ là bổ sung một công cụ quan trọng và sắc bén cho hệ thống các công cụ cần thiết để đối phó với đại dịch này. Hơn nữa, virus SARS-CoV-2 vẫn không ngừng biến thể, mà mới nhất là biến thể VUI-2020/12/01 vừa được phát hiện ở Anh và cũng đã xuất hiện ở một số nước châu Âu. Điều đó có nghĩa thế giới không thể trông cậy quá nhiều vào vaccine mà vẫn phải triển khai quyết liệt tất cả các biện pháp phòng chống dịch với tinh thần cảnh giác và trách nhiệm cao nhất.

Những bước tiến vượt bậc của Việt Nam

Tại Việt Nam, công tác nghiên cứu và bào chế vaccine cũng ghi nhận những bước tiến vượt bậc. Vaccine Nano Covax, do Công ty Cổ phần công nghệ sinh học dược Nanogen phát triển là vaccine phòng Covid-19 đầu tiên của Việt Nam chính thức chuyển sang giai đoạn tiêm thử nghiệm cho người. Ngày 17-12 vừa qua, 3 tình nguyện viên đầu tiên, được chọn trong số 60 người tuổi từ 18 - 50 tình nguyện tham gia thử nghiệm giai đoạn 1, đã được tiêm một liều 25mcg Nano Covax. Sau 72 giờ tiêm, cả ba người có sức khỏe ổn định, không có phản ứng bất thường, các chỉ số vaccine an toàn với người, mở đường để tiếp tục tiêm cho 57 tình nguyện viên còn lại. Theo kế hoạch, 60 tình nguyện viên này sẽ được chia tiêm 3 nhóm liều 25 mcg, 50 mcg và 75 mcg, tiêm hai mũi vaccine, với khoảng cách giữa hai mũi là 28 ngày. Dự kiến, việc thử nghiệm giai đoạn 2 sẽ vào tháng 3-2021 và sau đó tiến hành nghiên cứu giai đoạn 3 vào tháng 8-2021, với từ 3.000 đến 4.000 người tham gia, thậm chí mở rộng đến 10.000 người.

Điểm mạnh của vaccine Việt Nam là bảo quản được trong nhiệt độ tủ lạnh bình thường (2-8 độ), trong khi vaccine của một số hãng phải bảo quản ở nhiệt độ âm 74 độ. Nếu mọi việc thuận lợi, Việt Nam có thể cung ứng rộng rãi vaccine Covid-19 từ quý 2-2022.