Những lọ vaccine Trung Quốc được bán trên phố Trường Chinh
Hàng Trung Quốc giá rẻ giật mình
Trong vai những người đi mua vaccine ngừa bệnh tai xanh cho lợn, chúng tôi tìm đến khu vực đường Trường Chinh. Đầu phố là một dãy các ki ốt chuyên kinh doanh thuốc thú y, thức ăn chó, mèo, nằm ngay sau tòa nhà của Cục Thú y và Viện Thú y Trung ương. Tìm vào một đại lý có tên T.M, chuyên buôn bán các loại thuốc thú y, chúng tôi hỏi mua loại vaccine để tiêm phòng dịch tai xanh cho lợn, ông chủ cửa hàng nói: “Hiện nay chúng tôi đang bán 2 loại vaccine tai xanh. Tất cả đều là hàng của Trung Quốc sản xuất, nhưng khác nhau là một loại được nhập về qua Công ty cổ phần Thuốc thú y Trung ương 1 (Vinavetco), còn loại kia thì… xách tay thẳng về các đại lý”.
Người bán hàng cũng tiết lộ, do nguồn nhập và vận chuyển về khác nhau nên giá cả cũng khác nhau. Loại vaccine của Vinavetco nhập khẩu chia làm hai loại: “liều 10” (tức mỗi lọ vaccine gồm 10 liều, tiêm cho 10 con lợn) giá 380.000 đồng (thực tế giá bán của công ty chỉ có 330.000 đồng/lọ), còn “liều 20” có giá 390.000 đồng/lọ. Thấy chúng tôi chê đắt, muốn mua loại rẻ hơn, người bán hàng tần ngần một lúc rồi nói: “Vẫn có loại rẻ hơn, chỉ 6.000 đồng/liều. Mỗi lọ 20 liều là 120.000 đồng. Do giá vaccine của các công ty nhập khẩu hơi cao, nên loại vaccine Trung Quốc này được ưa chuộng lắm. Nhưng hiện tại chỗ chúng tôi vừa hết hàng”. Nói rồi, ông chủ nhấc điện thoại gọi đi đâu đó hỏi hàng, tuy nhiên, bên kia trả lời cũng hết hàng. Nghe chúng tôi nói đàn lợn đang bị dịch, muốn mua gấp vaccine về tiêm tránh bị tiêu hủy cả đàn, ông chủ cho số điện thoại, hẹn vài ba hôm nữa gọi lại, có thể sẽ có hàng.
Lân la vào một đại lý khác có tên SX, cũng chuyên kinh doanh thức ăn chó, mèo, thuốc thú y. Chúng tôi hỏi mua vaccine tai xanh của Trung Quốc về tiêm cho đàn lợn, chị chủ quán tỏ thái độ e dè, lạnh nhạt buông câu hỏi: “Muốn mua bao nhiêu liều? Có bao nhiêu con (lợn)?”. “100 con”, tôi trả lời. Chị chủ quán tiếp ngay: “Vậy phải tiêm ít nhất 100 liều, mỗi lọ 20 liều, 5 lọ thì đủ”. Dứt lời, chị đi vào trong, lát sau mang ra một khay đá, bên trong lăn lóc những lọ thủy tinh nhỏ, toàn tiếng Trung Quốc. Trong mỗi lọ chứa một viên nhỏ như hạt ngô, màu trắng sữa. Chủ hàng bảo: “Lọ nhỏ là vaccine khô, lọ to là dung dịch muối. Đây là vaccine Trung Quốc, giá mỗi liều 6.000 đồng, mỗi lọ gồm 20 liều là 120.000 đồng”. Nhìn những lọ vaccine toàn chữ Trung Quốc mà không có dòng chú thích nào bằng tiếng Việt, tôi thắc mắc: “Sao toàn tiếng Tàu thế? Biết tiêm thế nào?”. Chủ hàng trả lời như không: “Cứ pha lọ to, lọ nhỏ với nhau rồi tiêm cho lợn. To nhỏ đều tiêm được hết, nhưng phải tiêm lúc lợn khỏe mạnh”. Cùng với đó, chị lấy 2 chai nước lọc Lavie đã đóng đá, cho tất cả vào một cái túi nilon cùng lọ vaccine, cuộn chặt lại.
Cục Thú y chỉ cho phép lưu hành 7 loại vaccine phòng dịch tai xanh
do 5 đơn vị được phép nhập về Việt Nam
Bảo quản vaccine như nước đá!
Chúng tôi tỏ ra sửng sốt trước cách bảo quản vaccine thì chị chủ hàng trấn an: “Cứ yên tâm, không sao đâu. Chúng tôi còn thường xuyên đóng hàng vào thùng, gửi xe khách hoặc tàu vào tận miền Nam mà cũng vẫn tốt”. Cũng theo một số chủ đại lý bán thuốc thú y trên phố Trường Chinh, do năm nay Nhà nước không còn chính sách hỗ trợ vaccine cho các địa phương, nên vaccine tai xanh lúc nào cũng “cháy hàng”, nhất là khoảng hơn tháng nay, khi dịch tai xanh hoành hành ở nhiều địa phương.
Trước thực trạng vaccine tai xanh trôi nổi, không có nguồn gốc rõ ràng bày bán ngay tại Hà Nội, Phó Cục trưởng Cục Thú y, bà Nguyễn Thu Thủy cho biết, không chỉ vaccine tai xanh mà tất cả các loại vaccine lưu hành trên thị trường nhưng không có nhãn mác, xuất xứ bằng tiếng Việt theo quy định thì đều là hàng nhập lậu. Lãnh đạo Cục Thú y cũng khẳng định, với vaccine tai xanh, Cục Thú y chỉ cho phép lưu hành 7 loại do 5 đơn vị được phép nhập khẩu về Việt Nam. Nhưng, ngoài nhãn mác của nhà sản xuất thuộc nước nhập khẩu, còn buộc phải gắn nhãn phụ, bằng tiếng Việt trên từng lọ vaccine, ghi rõ thông tin về nguồn gốc xuất xứ, đơn vị nhập khẩu và phân phối, điều kiện bảo quản...
Theo bà Nguyễn Thu Thủy, điều bất thường và đáng nghi ngờ về chất lượng của vaccine “siêu rẻ”, trôi nổi từ Trung Quốc là giá chỉ có 6.000 đồng/liều. Trong khi hiện nay, các loại vaccine tai xanh nhập khẩu rẻ nhất cũng phải 30.000 đồng/liều (loại nhược độc), kể cả vaccine vô hoạt thì cũng chỉ rẻ hơn chút ít. Đáng lo ngại hơn, người ta đang mua bán, bảo quản, vận chuyển vaccine dễ dãi như vận chuyển… nước đá. Theo một chuyên gia về thuốc thú y, các loại vaccine nhược độc chính hãng, có chất lượng nhập về đều là loại vaccine sống, mỗi liều chứa virus gây bệnh lợn tai xanh. Vì vậy, cần phải tuân thủ điều kiện bảo quản, vận chuyển rất nghiêm ngặt như: không được tiếp xúc với nhiệt độ cao, ánh sáng, phải bảo quản ở nhiệt độ dưới âm 15 độ C (có thể để được 18 tháng), nếu bảo quản ở nhiệt độ 2-8 độ C thì chỉ được 6 tháng. Còn nếu ướp vào các chai nước đá rồi vận chuyển bằng xe máy, đi xa cả chục cây số, thậm chí gửi vào tận miền Nam thì không còn tác dụng. Thậm chí, khi tiêm vào lợn có thể phản tác dụng.
