Tư duy & hành động trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc (Kỳ 2): Quyết tâm phòng, chống lãng phí gắn với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực

• Tư duy & hành động trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc (1): Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng tạo động lực cho giai đoạn cách mạng mới
• Ra mắt cuốn sách về cuộc chiến chống tham nhũng

Khi phòng, chống lãng phí có vị trí tương đương với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực

Mới đây, ngày 30-10-2024, Ban Nội chính Trung ương đã tổ chức họp thông báo kết quả cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (Ban Chỉ đạo). Có lẽ, báo giới, dư luận và nhân dân cả nước đặc biệt quan tâm - đó chính là nội hàm “lãng phí” được bổ sung trong nhiệm vụ của Ban Chỉ đạo. Cụ thể, trước đó 1 ngày (29-10-2024), Bộ Chính trị đã ban hành Quy định số 191-QĐ/TW về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, chế độ làm việc, quan hệ công tác của Ban Chỉ đạo (thay thế Quy định số 32-QĐ/TW, ngày 16-9-2021) và Quyết định số 192-QĐ/TW kiện toàn Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Tại cuộc họp, Phó trưởng Ban Nội chính Trung ương Đặng Văn Dũng thông tin, nhiệm vụ phòng, chống lãng phí với trọng tâm của phòng, chống lãng phí là trong quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công. Đặc biệt, Tổng Bí thư - Trưởng ban Chỉ đạo yêu cầu: “Vừa phải chỉ đạo tiếp tục đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; vừa phải quan tâm chỉ đạo đẩy mạnh phòng, chống lãng phí, phải gắn phòng, chống tham nhũng, tiêu cực với phòng, chống lãng phí; xác định phòng, chống lãng phí có vị trí tương đương với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực”.

Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực

Thông điệp mạnh mẽ của người đứng đầu Đảng ta về chống lãng phí. Bởi theo Tổng Bí thư Tô Lâm, đây là vấn đề rất lớn, phạm vi rất rộng, thiệt hại còn lớn hơn rất nhiều lần so với tham nhũng, tiêu cực. Dù đã có nhiều chủ trương, giải pháp về vấn đề này nhưng chưa hiệu quả. Tổng Bí thư yêu cầu cần nghiên cứu chỉ đạo quyết liệt để triển khai ngay các công tác trọng tâm, đột phá về phòng, chống lãng phí, tạo khí thế mới, chuyển biến mạnh mẽ trong công tác này; kiên trì thực hiện đồng bộ các giải pháp từ thấp đến cao để thực hành tiết kiệm, phòng, chống lãng phí, như xây dựng văn hóa chống lãng phí trong toàn xã hội; đưa chống lãng phí trở thành các chuẩn mực đạo đức, chuẩn mực xã hội.

Đưa chống lãng phí trở thành các chuẩn mực đạo đức, chuẩn mực xã hội; đưa vào các nội quy của từng cơ quan, hương ước của từng thôn xóm; quy định trong các văn bản của Đảng, Nhà nước; xử lý các vi phạm từ hành chính, đến mức cao nhất là hình sự; phải lựa chọn những nội dung trọng tâm, giải pháp đột phá để tập trung chỉ đạo tạo dấu ấn lan tỏa trong toàn xã hội. Trong đó, một số nội dung cần triển khai như khẩn trương ban hành Hướng dẫn của Ban Chỉ đạo về những nội dung cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo công tác phòng, chống lãng phí. Trong đó phải nhận diện, chỉ rõ các hành vi, biểu hiện lãng phí, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, tổ chức, cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu trong công tác phòng, chống lãng phí.

Khi Tổng Bí thư “điểm danh” những điển hình, chỉ rõ dạng thức của sự lãng phí

“Tôi và nhiều người rất quan tâm, bức xúc về vấn đề lãng phí. Có những dự án nhìn thấy được, nhưng dân hỏi không trả lời được, như “đất vàng” để hàng chục năm trời cho cỏ mọc, phải có ai chịu trách nhiệm chứ, nếu không làm được thì thu hồi” - Tổng Bí thư Tô Lâm bức xúc, trăn trở đề cập đến vấn đề lãng phí khi phát biểu thảo luận tổ tại Quốc hội ngày 26-10-2024 vừa qua. Từ đó, theo Tổng Bí thư, phải có ai đứng ra chịu trách nhiệm. Nhà nước cấp như thế nào để lãng phí thế này? Doanh nghiệp hay ai được cấp, tại sao không làm? Nếu không làm thì Nhà nước thu lại theo quy định. Nếu bảo “tôi đang làm nhưng vướng”, thì vướng chỗ nào phải tháo gỡ chỗ đó. “Vụ án kết thúc rồi, người vi phạm đưa ra xử lý rồi thì cũng phải có xử lý, vì đây là tài sản của Nhà nước, tiền của của nhân dân. Làm sao đừng để dân bức xúc. Cái này tỉnh làm, hay Trung ương, hay bộ, ngành nào làm, phải có địa chỉ. Nếu của Nhà nước cũng phải có cơ quan đứng ra” - Tổng Bí thư Tô Lâm nói và “điểm danh” một số công trình, dự án lãng phí như: Dự án chống ngập lụt tại TP.HCM trị giá 10.000 tỷ đồng trải qua hai nhiệm kỳ, tiền Nhà nước đã bỏ ra nhưng người dân thành phố vẫn phải chịu cảnh ngập lụt - “Phải làm thế nào chứ để mãi như vậy là vi phạm, dù không tham ô, tham nhũng cũng là tội lãng phí”.

Dự án xây dựng hai Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức (cơ sở 2) tại Hà Nam đã kéo dài hàng chục năm nhưng vẫn chưa đưa vào sử dụng, gây lãng phí nguồn vốn lớn của Nhà nước. Trong khi đó, người dân địa phương đang rất cần một cơ sở y tế hiện đại.

Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng những công trình này nếu do tư nhân làm thì có thể đã thu hồi vốn xong, nhưng công trình của Nhà nước vẫn để không mà không ai chịu trách nhiệm (?). “Kể ra nhiều lắm, ruộng đất quý thế nhưng cứ để cỏ mọc lãng phí, chả biết của ai, nếu do chính sách thì cần xem lại chính sách” - Tổng Bí thư Tô Lâm trăn trở - “Lãng phí xảy ra nhiều lắm. Tại sao mình lại vướng mình, làm khó mình đến vậy? Quy định làm sao mà để cuối cùng mình không thực hiện được? Nhà nước còn không làm được thì sao doanh nghiệp làm được?”.

Tổng Bí thư cho rằng vướng ở đâu thì tháo gỡ ở đó và phải có người chịu trách nhiệm. Chính phủ và Quốc hội cần phối hợp chặt chẽ để tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ các dự án. Tiềm năng của đất nước phải được đưa vào sử dụng để tạo ra của cải vật chất. “Tôi hết sức sốt ruột, không thể chậm trễ hơn được nữa. Nếu cứ đứng chờ thì lỡ mất cơ hội. Mục tiêu đến năm 2045 Việt Nam trở thành nước phát triển phải có lộ trình, bước đi, chứ không phải tự nhiên mà đạt được” - Tổng Bí thư nói và nhấn mạnh rằng năm 1975 Việt Nam bước sang kỷ nguyên mới khi đất nước thống nhất. Đến nay, đất nước đạt nhiều thành tựu, nhưng nhìn ra thế giới họ đã phát triển vượt bậc.

Đơn cử như Ireland trước đây là nước nghèo, nhưng bây giờ đã phát triển vượt bậc với thu nhập bình quân 150.000 USD/người/năm, quy mô GDP hơn 500 tỷ USD. Để có được thành tựu đó, Ireland đã đi vào công nghệ lõi, công nghệ số, công nghệ sinh học. Trong khi thế giới đang không ngừng tiến bộ với những thành tựu vượt bậc trong lĩnh vực khoa học vũ trụ và công nghệ y tế, thì nhiều người dân Việt Nam vẫn còn thiếu những dịch vụ cơ bản nhất. Vì vậy các cấp, ngành “cần nhìn vào thực chất để thấy lo lắng” và phải có giải pháp để thành tựu kinh tế - xã hội đến được với người dân.

Chuyện dự án “cỏ mọc”, công trình “đắp chiếu”, nhà đất công “bỏ hoang”… chỉ là một trong “n” thực trạng lãng phí các nguồn lực của đất nước. Đúng bản chất trong các dạng thức lãng phí “đang nổi lên gay gắt hiện nay” được Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ rõ trong bài viết “Chống lãng phí”: Chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn công cuộc đổi mới dẫn đến khó khăn, cản trở việc thực thi, gây thất thoát, lãng phí các nguồn lực. Lãng phí thời gian, công sức của doanh nghiệp, cá nhân khi thủ tục hành chính rườm rà, dịch vụ công trực tuyến chưa thuận tiện và thông suốt. Lãng phí cơ hội phát triển của địa phương, của đất nước do bộ máy Nhà nước có nơi, có lúc hoạt động chưa hiệu quả, một bộ phận cán bộ nhũng nhiễu, thiếu năng lực, né tránh, đùn đẩy công việc, sợ trách nhiệm; do chất lượng, năng suất lao động thấp.

Lãng phí tài nguyên thiên nhiên; lãng phí tài sản công do quản lý, sử dụng chưa hiệu quả, trong đó giải ngân vốn đầu tư công; cổ phần hóa, xử lý thoái vốn của các doanh nghiệp Nhà nước; sắp xếp lại, xử lý nhà, đất thuộc sở hữu Nhà nước, các dự án sử dụng nhiều tài nguyên đất và nước; thực hiện các chương trình, mục tiêu quốc gia, các gói tín dụng hỗ trợ phát triển an sinh xã hội hầu hết rất chậm. Lãng phí trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng của nhân dân diễn ra dưới nhiều hình thức… Vì thế, đồng chí Tổng Bí thư đã đưa ra “Mệnh lệnh chính trị”: Chú trọng tham mưu đẩy mạnh công tác phòng, chống lãng phí; Xử lý mạnh, có tính răn đe cao đối với các hành vi lãng phí; Kiên quyết thu hồi tài sản tham nhũng, lãng phí; Kịp thời xử lý, thay thế cán bộ lãnh đạo, quản lý khi có biểu hiện tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại tổ 01 (Đoàn đại biểu thành phố Hà Nội) tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV

Khi thực trạng được đánh giá đúng

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Mai Thị Phương Hoa, điều mà nữ đại biểu Quốc hội thuộc Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nam Định băn khoăn là vấn đề “chống lãng phí trong bộ máy công quyền”. Cũng theo đại biểu Quốc hội Mai Thị Phương Hoa, bài viết “Chống lãng phí” của Tổng Bí thư Tô Lâm đã đánh giá đúng thực trạng, chỉ ra nguyên nhân và đưa ra nhiều giải pháp rất trúng. Có thể nói đây là một thông điệp mạnh mẽ, sâu sắc, khuyến khích mọi người dân, đặc biệt là cán bộ trong bộ máy công quyền cần xem xét lại cách thức sử dụng và quản lý các nguồn lực trong toàn xã hội.

Phân tích nguyên nhân, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Mai Thị Phương Hoa cho rằng: “Còn có một bộ phận cán bộ có tâm lý coi nhẹ việc chống lãng phí ngay trong hoạt động quản lý. Lâu nay họ chỉ coi lãng phí là hành vi cần phải khắc phục nhưng chưa đến mức nghiêm trọng, chưa coi lãng phí là hành vi nguy hiểm cho xã hội. Có một số cán bộ còn quan niệm lãng phí chỉ là việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản, của Nhà nước không hiệu quả. Thực tế, còn có lãng phí về cơ hội và thời gian - đây mới là sự lãng phí tài sản vô hình lớn nhất của con người. Khi cơ hội và thời gian trôi qua sẽ không bao giờ quay trở lại. Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhận định, thủ tục hành chính rườm rà làm lãng phí thời gian của người dân, doanh nghiệp; “bệnh” sợ trách nhiệm, đùn đẩy công việc sẽ lãng phí cơ hội phát triển của địa phương, đất nước”.

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa cũng nhấn mạnh, “bệnh thành tích”, “tư duy nhiệm kỳ”, “tư duy chủ quan” của một số cán bộ muốn thực hiện những dự án ở địa phương, bộ, ngành mình và trong nhiệm kỳ mình làm lãnh đạo để chứng tỏ năng lực, sự năng động; nhưng do cách làm nóng vội, sự tính toán chủ quan, sự không tuân thủ đầy đủ các quy trình, thủ tục nên một số dự án đã không đem lại hiệu quả như mong muốn. Cụ thể nhất chính là một số dự án đã được Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực “điểm mặt, chỉ tên” là những dẫn chứng cụ thể nhất.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Hữu Thông (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận) nhìn nhận: “Vấn đề lãng phí nguồn lực xã hội, nguồn lực của đất nước trong các “dự án trùm mền”, “công trình đắp chiếu” hiện nay là lực cản cho sự phát triển của đất nước. Ví dự như các dự án điện gió, điện mặt trời đã đầu tư xây dựng nhưng chưa đưa vào vận hành; hàng nghìn, hàng trăm nghìn căn hộ xây dựng rồi bỏ trống hoặc xây dựng dở dang; hay các công trình dự án xây dựng hàng chục năm vẫn chưa xong. Chưa có số liệu thống kê thật sự đầy đủ về sự lãng phí trên cả nước nhưng con số này không dưới hàng trăm nghìn tỷ đồng, đó không là con số về mặt tài chính, mà những lãng phí và hệ lụy xoay quanh nó, như lãng phí về nguồn lực đất đai, lãng phí về cơ hội phát triển của doanh nghiệp, của đất nước… thì không đo đếm hết, đặc biệt là lãng phí niềm tin của nhân dân”.

Chung quan điểm, đại biểu Quốc hội Đào Hồng Vận (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hưng Yên) đánh giá: “Chúng ta không chỉ quan tâm đến việc chống lãng phí ở lĩnh vực công, mà còn cần quan tâm đến chống lãng phí ở những dự án, những công trình đầu tư công - đây là lãng phí của xã hội, đặc biệt biệt là lãng phí trong lĩnh vực tư. Nhiều dự án nhà đầu tư triển khai trong nhiều năm nhưng không đưa vào khai thác và sử dụng, gây lãng phí lớn đối với nguồn lực xã hội”.

“Xử lý một vụ cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực”

Có thể nói thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã rất quan tâm đến công tác chống lãng phí. Chỉ thị số 27-CT/TW ngày 25-12-2023 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Quốc hội thực hiện giám sát tối cao và ban hành Nghị quyết số 74/2022/QH15 ngày 15-11-2022 về đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Và gần đây nhất, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực mới được bổ sung nhiệm vụ mới về phòng, chống lãng phí.

Trở lại với nguyên nhân mà Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Mai Thị Phương Hoa, nữ đại biểu Quốc hội thuộc Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nam Định nêu ra, đó là “chế tài xử lý hành vi lãng phí đã ban hành, nhưng tính răn đe chưa cao”. Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đã quy định trách nhiệm cá nhân, trách nhiệm người đứng đầu, việc xử lý hành vi vi phạm trong việc để xảy ra tình trạng lãng phí. Tuy nhiên, các quy định này chủ yếu có tính chất cảnh báo, nhắc nhở. Bộ luật Hình sự có 2 Điều đề cập đến các hành vi phạm tội dẫn đến hậu quả lãng phí.

Đó là, Điều 179 về “Tội thiếu trách nhiệm gây thiệt hại đến tài sản của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp” và Điều 219 về “Tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí”. Trên thực tế, các điều luật này ít khi được sử dụng để xử lý hành vi lãng phí mà thường được xử lý bằng các tội danh khác như “Tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”, “Tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”… Với cách xử lý này, mặc dù tội phạm vẫn bị trừng trị nhưng tính răn đe, giáo dục về chống lãng phí chưa cao. “Tôi thiết nghĩ rằng, nếu chúng ta chống lãng phí thành công như chống tham nhũng thời gian qua thì đất nước ta nhất định sẽ vững vàng bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình” - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Mai Thị Phương Hoa nói.

Thực trạng, nguyên nhân thì có nhiều, chính Tổng Bí thư Tô Lâm còn bức xúc nói: “Kể ra nhiều lắm… Lãng phí xảy ra nhiều lắm...”. Và người lãnh đạo cao nhất của Đảng chúng ta đã có bài viết “Chống lãng phí”, đặt nội hàm này ở tầm mức cao nhất và không chỉ được thể hiện bằng văn bản mà Tổng Bí thư yêu cầu bằng hành động cụ thể, hết sức quyết liệt. Tại cuộc họp Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực ngày 30-10-2024, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu: “Chỉ đạo rà soát, xử lý nghiêm các vụ việc lãng phí lớn, dư luận xã hội quan tâm, theo đúng tinh thần xử lý một vụ cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực. Xác định rõ trách nhiệm, xử lý các tổ chức, cá nhân có liên quan. Dứt khoát phải có địa chỉ chịu trách nhiệm, vì đây là tài sản của Nhà nước, là tiền của nhân dân”.

Đặc biệt, “không được lợi dụng phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực để cản trở hoạt động phát triển hoặc trục lợi”. Có thể thấy, yêu cầu của Tổng Bí thư như một “Mệnh lệnh chính trị”, tầng nấc thông điệp mạnh mẽ và quyết liệt có thể hiểu, công tác phòng, chống lãng phí sẽ được tiến hành kiên quyết, kiên trì, không ngừng, không nghỉ, không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai, giống như công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Tổng Bí thư Tô Lâm đã đưa ra 4 giải pháp trọng tâm rất đúng, rất trúng và rất chính xác trong công tác phòng, chống lãng phí. Đó là: Cần thống nhất nhận thức đấu tranh phòng, chống lãng phí là cuộc chiến chống “giặc nội xâm” đầy cam go, phức tạp; là một phần của cuộc đấu tranh giai cấp; có vị trí tương đương với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực để xây dựng Đảng ta vững mạnh, “là đạo đức, là văn minh”…; Tập trung hoàn thiện và tổ chức triển khai có hiệu quả thể chế phòng, chống lãng phí; xử lý nghiêm các cá nhân, tập thể có hành vi, việc làm gây thất thoát, lãng phí tài sản công…; Tập trung giải quyết triệt để các nguyên nhân dẫn đến lãng phí tài sản công, tài nguyên thiên nhiên, nguồn lực chăm lo nhân dân và phát triển đất nước với trọng tâm là đổi mới mạnh mẽ công tác xây dựng, hoàn thiện và thực thi pháp luật, coi đây là yếu tố quan trọng để phòng, chống lãng phí….; Xây dựng văn hóa phòng, chống lãng phí; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, “cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày”... Về điều này, Giáo sư, Tiến sĩ Thành Hán Bình - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam, Đại học Công nghiệp Chiết Giang khẳng định, bài viết “Chống lãng phí” của Tổng Bí thư Tô Lâm một mặt thể hiện quan điểm nhất quán của Đảng Cộng sản Việt Nam về vấn đề chống lãng phí, một mặt thể hiện Ban lãnh đạo mới sẽ kế thừa truyền thống văn hóa tiết kiệm tốt đẹp của dân tộc, mà điển hình là học tập và làm theo tấm gương Chủ tịch Hồ Chí Minh về tiết kiệm, chống lãng phí. Trên phương tiện thông tin đại chúng, học giả Trung Quốc cho rằng bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm đưa ra rất kịp thời, thể hiện lập trường kiên định của Việt Nam về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

* * *

“Hiện nay, Việt Nam đang hướng tới trở thành nước phát triển, thu nhập trung bình cao và đưa ra “hai mục tiêu 100 năm”: Năm 2030 kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng và năm 2045 kỷ niệm 100 năm thành lập nước. Trong quá trình đầy thách thức này, việc chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực là vô cùng quan trọng, thậm chí nó còn quyết định đến việc thành bại của cả quá trình.

Vì vậy, lời kêu gọi của Tổng Bí thư Tô Lâm là rất kịp thời và cần thiết, là lời cảnh tỉnh quan trọng đối với toàn Đảng, cần phải nghiêm túc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, không khoan nhượng với tham nhũng, từ đó mới có thể thực hiện thành công hai mục tiêu 100 năm vĩ đại trên” - Giáo sư, Tiến sĩ Thành Hán Bình - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam, Đại học Công nghiệp Chiết Giang bình luận và hoàn toàn đồng ý với quan điểm: “Càng văn minh, tiến bộ, thì càng phải coi trọng tiết kiệm. Văn hóa tiết kiệm chính là động lực tinh thần và bệ đỡ trí tuệ để tạo nên một xã hội tiết kiệm”.

Thực tế đã chứng minh, từ tham nhũng, tiêu cực đến lãng phí ngày nay đã trở thành vấn nạn toàn cầu mà mọi quốc gia đều phải đối mặt. Vì vậy, “Chống lãng phí” là một trong những định hướng chiến lược, là một nhiệm vụ cấp bách, phải làm thật hiệu quả để đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Chuyển động ngay những việc cần làm ngay: Nhìn từ Hà Nội

Ngày 30-10-2024, Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì cuộc họp Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; trong đó có nội dung về việc quyết liệt để triển khai ngay các công tác trọng tâm, đột phá về phòng, chống lãng phí. Cùng ngày, Văn phòng UBND TP Hà Nội cũng có thông báo kết luận của Chủ tịch UBND thành phố tại cuộc họp diễn ra sáng 30-10 về tình hình triển khai một số dự án đầu tư kéo dài, chậm triển khai, chậm đưa vào sử dụng trên địa bàn Thủ đô.

Theo đó, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh yêu cầu các sở, ngành; UBND các quận, huyện thực hiện một số nhiệm vụ để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với 5 dự án đầu tư kéo dài, chậm triển khai, chậm đưa vào sử dụng. Cụ thể, đối với Dự án Công viên văn hóa, du lịch vui chơi giải trí Kim Quy, yêu cầu nhà đầu tư tập trung nguồn lực, phối hợp chặt chẽ với UBND huyện Đông Anh trong công tác giải phóng mặt bằng phần diện tích còn lại thực hiện ngay việc hỗ trợ nhân dân di chuyển mồ mả, hoàn thành dứt điểm trong năm 2024; thực hiện việc di chuyển đường điện cao thế theo hướng áp dụng tương tự, thống nhất với cách thức triển khai tại 2 dự án đầu tư Khu Trung tâm Hội chợ triển lãm quốc gia và Khu đô thị thành phố thông minh trên địa bàn huyện Đông Anh; đối với phần kênh tưới tiêu, phải có phương án đảm bảo phục vụ sản xuất nông nghiệp cho nhân dân, về lâu dài phải nghiên cứu, di chuyển ra ngoài phạm vi dự án…

Đối với dự án xây dựng Khu nhà ở sinh viên Pháp Vân - Tứ Hiệp, các Sở Xây dựng, Sở Tài chính và Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng thành phố phối hợp, thực hiện quyết toán theo hạng mục hoàn thành; hoàn thành trong tháng 12-2024.

Về chuyển đổi các hạng mục A2, A3, A4 sang nhà ở xã hội cho thuê, Sở Xây dựng, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng thành phố khẩn trương thực hiện lập báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư, tổ chức thẩm định, trình HĐND thành phố xem xét, thông qua chủ trương đầu tư tại phiên họp đầu năm 2025; trên cơ sở đó, hoàn thành việc cải tạo, nâng cấp tòa A2, A3 trong năm 2026, hoàn thành đầu tư xây dựng tòa A4 chậm nhất trong năm 2027. Đối với dự án Khu nhà ở tái định cư thuộc Khu đô thị Đền Lừ III, Chủ tịch UBND thành phố yêu cầu UBND quận Hoàng Mai tập trung chỉ đạo các đơn vị có liên quan khẩn trương thực hiện việc cải tạo, sửa chữa công trình CT1, CT2, CT3, bảo đảm chất lượng, cảnh quan môi trường để phục vụ tái định cư cho nhân dân; hoàn thành, bàn giao công trình trong quý II-2025 để bố trí tái định cư cho các dự án trên địa bàn quận và các dự án khác trên địa bàn quận.

Thống nhất chủ trương việc tiếp tục triển khai đầu tư xây dựng công trình nhà tái định cư tại 2 ô đất CT4, CT5 bằng nguồn đầu tư công. Đối với dự án Tổ hợp hỗn hợp trung tâm thương mại, dịch vụ, văn hóa tại số 148 phố Giảng Võ, là thành phần trong tổng thể các dự án đầu tư; hiện Công ty cổ phần Trung tâm hội chợ triển lãm Việt Nam là đơn vị có quyền sử dụng đất; việc gia hạn thời gian thuê đất, đăng ký biến động là thủ tục thuộc trách nhiệm của chủ đầu tư và Sở Tài nguyên và Môi trường.

Chủ tịch UBND thành phố yêu cầu các Sở: Tài nguyên và Môi trường, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư phối hợp, hoàn thiện hồ sơ thẩm định chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời chấp thuận nhà đầu tư, thống nhất, trình UBND thành phố giải quyết trước ngày 4-11-2024. Đối với dự án Trung tâm Nghiên cứu chuyển giao công nghệ và Giám định công nghệ tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc, huyện Thạch Thất, Thanh tra thành phố đẩy nhanh tiến độ thanh tra theo chỉ đạo của UBND thành phố, sớm có kết luận, kiến nghị phương án xử lý, giải quyết tồn tại, vướng mắc của dự án.

Sở Khoa học và Công nghệ khẩn trương nghiên cứu, cập nhật quy định hiện hành, xây dựng phương án có tính khả thi để quản lý, khai thác, sử dụng tài sản công theo quy định mới để sử dụng, khai thác, phát huy hiệu quả xã hội. Ban Quản lý Khu công nghệ cao Hòa Lạc chủ trì, phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ có biện pháp tăng cường công tác đảm bảo vệ sinh môi trường khu vực dự án…

Không chỉ “chuyển động” giải quyết các dự án đầu tư kéo dài, chậm triển khai, chậm đưa vào sử dụng để tránh lãng phí, trước đó, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh đã ký ban hành Kế hoạch số 246/KH-UBND ngày 16-8-2024 về việc triển khai thực hiện Kế hoạch số 223-KH/TU ngày 12-3-2024 của Thành ủy về thực hiện Chỉ thị số 27-CT/TW ngày 25-12-2023 của Bộ Chính trị về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí” trên địa bàn thành phố. Kế hoạch nhằm quán triệt và tổ chức thực hiện nghiêm túc mục tiêu, yêu cầu và các nội dung, giải pháp trọng tâm của Chỉ thị số 27-CT/TW ngày 25-12-2023 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 98/NQ-CP ngày 26-6-2024 của Chính phủ, Kế hoạch số 223-KH/TU ngày 12-3-2024 của Thành ủy về thực hiện về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí” trên địa bàn thành phố.

Cụ thể, tăng cường phổ biến, quán triệt, tổ chức thực hiện công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Tiếp tục rà soát, bổ sung, hoàn thiện các quy định, quy chế để kịp thời thực hiện có hiệu quả công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Xây dựng và chỉ đạo tổ chức triển khai có hiệu quả Chương trình thực hành tiết kiệm, chống lãng phí 5 năm, hàng năm. Đẩy mạnh công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát đối với công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; tăng cường quản lý Nhà nước, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, triệt để tiết kiệm, chống lãng phí. Phát huy quyền làm chủ của nhân dân, vai trò giám sát, phản biện của Mặt trận Tổ quốc và tổ chức chính trị - xã hội các cấp thành phố trong công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí…

Kiên quyết phòng, chống lãng phí để có nguồn lực phát triển đất nước

Tổng Bí thư Tô Lâm và các đại biểu thuộc Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội

Bài viết “Chống lãng phí” của Tổng Bí thư Tô Lâm được công bố gần đây như một thông điệp mạnh mẽ khẳng định Đảng luôn quan tâm đến công cuộc phòng chống lãng phí; nhắc nhở các tổ chức xem xét lại công tác quản lý, sử dụng nguồn lực Nhà nước, xã hội; khuyến khích, động viên cả hệ thống chính trị và người dân tránh xa lãng phí, đưa nhiệm vụ chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, như “cơm ăn nước uống, áo mặc hằng ngày”. Đây là một trong những nhiệm vụ cần làm ngay để đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên vươn mình, định hình tương lai, gia tăng mạnh mẽ nguồn lực, làm giàu cho đất nước. Để hiểu sâu sắc hơn về công cuộc phòng, chống lãng phí của Đảng và những chỉ đạo của Tổng Bí thư, Báo An ninh Thủ đô đã có buổi trò chuyện cùng ông Ngô Văn Sửu - nguyên Vụ trưởng Vụ 1, Ủy ban Kiểm tra Trung ương.

Cuộc kháng chiến trường kỳ chống “giặc nội xâm”

- Phóng viên: Thưa ông, trong mọi thời kỳ, Đảng ta luôn coi trọng nhiệm vụ phòng chống lãng phí. Mới đây, trong bài viết “Chống lãng phí”, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Công tác phòng chống lãng phí đang đứng trước những yêu cầu, nhiệm vụ mới rất khẩn trương, cấp bách”. Ông nhìn nhận thế nào về vấn đề này?

Nguyên Vụ trưởng Vụ 1, Ủy ban Kiểm tra Trung ương Ngô Văn Sửu

- Ông Ngô Văn Sửu - nguyên Vụ trưởng Vụ 1, Ủy ban Kiểm tra Trung ương: Bài viết “Chống lãng phí” của Tổng Bí thư đã thể hiện sâu sắc ý nghĩa quan trọng của việc phòng chống lãng phí đối với công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Bài viết thể hiện quan điểm, những trăn trở của người đứng đầu Đảng, đồng thời chỉ ra những vấn đề còn tồn đọng, nguyên nhân khách quan, chủ quan và mối nguy của lãng phí. Đó là gây suy giảm nguồn lực về con người, tài chính, gây cạn kiệt tài nguyên quốc gia, làm gia tăng khoảng cách giàu nghèo. Nghiêm trọng hơn, lãng phí gây suy giảm lòng tin của người dân với Đảng, Nhà nước, tạo rào cản vô hình trong phát triển kinh tế - xã hội, bỏ lỡ thời cơ phát triển của đất nước.

Tại sao phải khẩn trương, cấp bách? Bởi Đảng, Nhà nước đã xác định nước ta đang bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Phấn đấu hoàn thành “hai mục tiêu 100 năm” (năm 2030 kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng; năm 2045 kỷ niệm 100 năm thành lập nước), Việt Nam trở thành nước phát triển có thu nhập trung bình cao. Trong hành trình đầy thách thức này, nhiệm vụ chống lãng phí là vô cùng quan trọng, thậm chí là yếu tố quyết định đến việc thành công hay thất bại của cả quá trình. Vì vậy, lời kêu gọi của Tổng Bí thư Tô Lâm là rất kịp thời và cần thiết, là lời cảnh tỉnh quan trọng đối với toàn Đảng, với tổ chức, cá nhân đang quản lý, sử dụng nguồn lực nhà nước, xã hội. Khẳng định tầm nhìn chiến lược của Đảng, xác định phòng chống lãng phí tương đương với phòng chống tham nhũng, tiêu cực, quyết liệt và không có vùng cấm, không có ngoại lệ.

Trong lịch sử, sau khi Cách mạng tháng Tám thành công, chính quyền non trẻ phải đương đầu với 3 thứ giặc là giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm. Để tạo nguồn lực chống lại 3 thứ giặc đó, nhiệm vụ sản xuất, giáo dục đào tạo là giải pháp cấp bách, nhưng đồng thời cũng phải tiết kiệm, phòng chống lãng phí. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh coi lãng phí, tham ô là “giặc nội xâm”. Đánh giặc ngoại xâm đã khó, đánh “giặc nội xâm” còn khó hơn nhiều. Người xác định tham ô, lãng phí và bệnh quan liêu là kẻ thù của nhân dân và Chính phủ.

Thực hiện căn dặn của Bác, Đảng ta luôn coi trọng, đặt công việc phòng chống lãng phí lên hàng đầu. Hội nghị lần thứ 3 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khóa X) đã ban hành Nghị quyết số 04-NQ/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí. Nghị quyết nêu rõ quan điểm chủ động phòng ngừa vừa kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng. Gắn phòng chống tham nhũng, lãng phí với xây dựng, chỉnh đốn Đảng, phát huy dân chủ, thực hành tiết kiệm, chống chủ nghĩa cá nhân, chống quan liêu. Nhằm đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tháng 12-2012 Ban Bí thư đã ban hành Chỉ thị số 21-CT/TW yêu cầu thực hiện 8 nhiệm vụ trọng tâm.

Sau đó là Chỉ thị số 27-CT/TW của Bộ Chính trị ban hành ngày 25-12-2023 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Yêu cầu nâng cao nhận thức, tổ chức thực hiện nghiêm chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; xem đây là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên của cả hệ thống chính trị và xã hội.

Ngày 9-5-2024, Bộ Chính trị ban hành Quy định số 144-QĐ/TW về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới. Quy định gồm 6 điều, trong đó điều 3 yêu cầu cán bộ, đảng viên phải quản lý, sử dụng tài sản công đúng mục đích, đúng quy định; tiết kiệm, hiệu quả, không xa hoa, lãng phí thời gian, tiền bạc, công sức và các nguồn lực vật chất khác của tập thể và cá nhân.

Lãng phí gây suy giảm lòng tin của nhân dân

- Trong bài viết của mình, Tổng Bí thư đã rõ 5 dạng thức lãng phí. Theo ông những lãng phí này sẽ ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển kinh tế - xã hội, cũng như uy tín của Đảng và niềm tin của nhân dân?

- Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ 5 dạng thức cùng các nguyên nhân của lãng phí đang nổi lên gay gắt hiện nay. Về mặt kinh tế - xã hội, sự lãng phí làm suy giảm nguồn lực con người, nguồn lực tài chính, lãng phí tài nguyên thiên nhiên, lãng phí thời gian, công sức, làm giảm hiệu quả sản xuất, gia tăng khoảng cách giàu nghèo… Trước hết là thất thoát, lãng phí các nguồn lực do chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn công cuộc đổi mới. Đất nước đang từng bước xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Có thể do đó những quy định pháp luật chưa thật sự đồng thuận, chặt chẽ, vô tình tạo ra những lỗ hổng gây cản trở sản xuất, đầu tư phát triển kinh tế. Cũng do quy chế, quy định của ta chưa được chặt chẽ nên lãng phí xảy ra ở nhiều nơi, nhiều lĩnh vực. Tôi lấy ví dụ, trong lĩnh vực quản lý công vụ, việc Huyện ủy, UBND của một huyện ở tỉnh Thanh Hóa vay tiền các cá nhân trong và ngoài cơ quan để tiếp khách, ăn uống, sửa xe, mua sắm thiết bị... lên đến hơn 50 tỷ đồng. Trong lĩnh vực xây dựng - y tế, Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức (cơ sở 2 tại Hà Nam) xây dựng gần xong nhưng bỏ hoang, mặc cho người bệnh mỏi mòn chờ đợi. Hai bệnh viện này đều có tổng mức đầu tư khoảng 4.500 tỷ đồng, khởi công xây dựng vào cuối năm 2014.

Hay nhiều khu tái định cư ở Hà Nội dù đã hoàn thiện cơ sở hạ tầng nhưng không có người ở như khu tái định cư Đền Lừ III (Hoàng Mai), dự án nhà ở tái định cư N01 - D17 (quận Cầu Giấy)... Điều này không chỉ gây lãng phí về tài nguyên đất mà còn lãng phí nguồn lực, tài sản xã hội. Hay việc xử lý vi phạm cũng có thể gây ra thất thoát. Trong quá trình điều tra các vụ án tham nhũng, tiêu cực, có rất nhiều tài sản (gồm nhà đất, phương tiện giao thông, cổ phiếu…) bị phong tỏa một thời gian dài. Do đó, đến bước thi hành án, thanh lý tài sản nhằm khắc phục hậu quả thì giá trị tài sản đã bị giảm sút, thậm chí không còn giá trị kinh tế gây lãng phí rất lớn.

Trong bài viết, Tổng Bí thư đã nhìn nhận thẳng thắn là lãng phí còn gây suy giảm lòng tin của người dân với Đảng, với Nhà nước. Đó là khi nhân dân nhận thấy lãng phí vẫn còn phổ biến, kéo dài, thậm chí để lại hậu quả nghiêm trọng nhưng chưa được xử lý triệt để, tác động tiêu cực đến cuộc sống, hoạt động sản xuất, kinh doanh của họ thì lòng tin tất yếu bị suy giảm. Nếu như hậu quả về kinh tế chúng ta có thể khắc phục nhanh chóng, thì niềm tin của nhân dân cần đánh đổi rất nhiều thời gian, công sức mới có được lại.

Khi phát biểu tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, Tổng Bí thư cũng đã yêu cầu đổi mới mạnh mẽ công tác lập pháp theo hướng vừa đảm bảo yêu cầu quản lý Nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển, tư duy quản lý không cứng nhắc, dứt khoát từ bỏ tư duy không quản được thì cấm. Trước đó, ngày 14-9, tại phiên họp Chính phủ chuyên đề pháp luật tháng 9, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đã nhấn mạnh, cần tiếp tục đổi đổi mới tư duy xây dựng pháp luật theo hướng vừa quản lý chặt chẽ, vừa kiến tạo phát triển, huy động được các nguồn lực, tạo không gian phát triển mới cho đất nước trong giai đoạn mới. Có thể khẳng định, vấn đề hoàn thiện pháp luật đang được đặc biệt quan tâm. Tôi tin sẽ có những sửa đổi để khơi thông rào cản, chấm dứt hiện trạng thất thoát nguồn lực.

Ngoài ra còn có nguyên nhân về con người. Một bộ phận cán bộ có tâm lý coi nhẹ việc chống lãng phí ngay trong hoạt động quản lý. Lâu nay họ chỉ coi lãng phí là việc làm ở mức độ khiển trách, cần khắc phục, chưa coi lãng phí là hành vi nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sự phát triển, tiến bộ của xã hội. Họ chưa nhận thức được lãng phí không chỉ là tài sản, nguồn vốn, mà còn có cơ hội, thời gian, nhân lực… Để khắc phục được những tồn tại này cần phải có cơ chế kiểm tra, giám sát chặt chẽ, liên tục. Đồng thời ban hành chế tài xử lý, răn đe ở mức cao.

Đưa chống lãng phí trở thành thói quen, văn hóa mới

- Chống lãng phí là nhiệm vụ khó khăn, phức tạp, liệu chúng ta có đủ cơ sở để thực hiện nó một cách khẩn trương, cấp bách không, thưa ông?

- Chúng ta phải chấp nhận cuộc chiến chống chống lãng phí không hề đơn giản mà ngược lại rất gian nan, đòi hỏi cả hệ thống chính trị quyết tâm hành động, không để tình trạng “trên nóng, dưới lạnh”. Đồng thời chúng ta cũng có đầy đủ cơ sở cả về pháp lý và chính trị vững chắc. Đó là những nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, chỉ thị của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Bên cạnh đó, Quốc hội cũng đã ban hành Nghị quyết số 74/2022/QH15 về đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Về mặt pháp luật, ngày 26-11-2013 Quốc hội ban hành Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí 2013. Luật này quy định về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong quản lý, sử dụng ngân sách Nhà nước, vốn Nhà nước, tài sản Nhà nước, lao động, thời gian lao động trong khu vực Nhà nước; quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên. Bên cạnh đó, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân cũng được quy định rất rõ. Trong luật hình sự cũng đã quy định về tội vi phạm quy định về sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí.. Với những quy định của Đảng, Nhà nước, tôi tin rằng chúng ta có đủ cơ sở để thực hiện nhiệm vụ phòng chống lãng phí, dồn toàn lực để đưa đất nước bước sang kỷ nguyên mới.

- Trong bài viết Tổng Bí thư có nhắc đến các giải pháp chống lãng phí, ông có nhìn nhận như thế nào về các giải pháp này?

- Như Tổng Bí thư đã khẳng định, chúng ta đang bước vào kỷ nguyên mới. Để nắm bắt cơ hội, đẩy lùi thách thức, gia tăng mạnh mẽ nguồn lực chăm lo cho nhân dân, làm giàu cho đất nước, chống lãng phí cần được triển khai quyết liệt, đồng bộ với những giải pháp hữu hiệu, tạo sự lan tỏa mạnh mẽ, trở thành tự nguyện, tự giác của mỗi cán bộ, đảng viên và người dân. Trong số 4 giải pháp phòng chống lãng phí, giải pháp “Xây dựng văn hóa phòng chống lãng phí; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, “cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày”” là điều mới mẻ. Có thể khẳng định, lối sống cần cù, tiết kiệm đã trở thành nét đẹp văn hóa con người Việt Nam.

Nền văn minh lúa nước hàng nghìn năm của chúng ta cũng là bấy nhiêu năm người dân phải chống chọi với thiên tai, dịch bệnh. Chính điều kiện khó khăn đã hình thành nên tính cách “ăn chắc mặc bền”, “khéo ăn thì no, khéo co thì ấm” và điều này đã giúp dân tộc Việt Nam vượt qua những thử thách, giai đoạn khó khăn. Còn trong điều kiện thực tế hiện nay, để hình thành văn hóa tiết kiệm, không lãng phí cần có nhận thức từ sớm. Cần trả lời được câu hỏi lãng phí là gì? Chống lãng phí cần làm những gì? Văn hóa chống lãng phí, thực hành tiết kiệm cần bắt đầu từ mỗi cá nhân, hình thành từ trong gia đình, được hướng dẫn trong trường học, rồi lan tỏa ra toàn xã hội. Cán bộ, đảng viên phải là lực lượng tiên phong, gương mẫu, đi đầu trong việc xây dựng văn hóa tiết kiệm. Bên cạnh đó, chúng ta có thể đưa việc xây dựng văn hóa liêm chính, tiết kiệm trở thành nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

- Trân trọng cảm ơn ông về cuộc trao đổi!

(Còn nữa)