 |
Các không gian sáng tạo, đặc biệt là các không gian sáng tạo nghệ thuật là một hướng giải quyết để xử lý hài hòa mối quan hệ giữa bảo tồn và phát triển, duy trì và tạo ra bản sắc cho đô thị. Nhiều trường hợp ở các đô thị trên thế giới, việc phát triển các không gian sáng tạo đã tạo ra dấu ấn mới cho sự phát triển.
Ở thành phố Bristol (Vương quốc Anh), Tobacco Factory Theatre là một một không gian sáng tạo, được hình thành từ việc cải tạo một công trình đã cũ để trở thành biểu tượng mới, tạo dựng bản sắc mới cho một thành phố. Trước kia, đây vốn là một nhà máy thuốc lá của Bristol, nơi tập trung của khoảng 40 nghìn người dân. Sau thời kỳ suy thoái, nhà máy thuốc lá phải tạm dừng hoạt động và thậm chí bị bỏ hoang. George Ferguson, một chính trị gia lúc đó đã bỏ tiền ra mua nhà máy này và khuyến khích các nghệ sĩ biến khu đất bỏ hoang này thành một địa điểm nghệ thuật.
Dưới bàn tay của các nghệ sĩ, nhà máy thuốc lá bỏ hoang có một sức sống mới với hàng loạt các nhà hát hay các triển lãm. Khu vực này lại trở nên đáng sống với người dân địa phương nhờ sự can thiệp của nghệ thuật. Và điều đặc biệt là nhờ những cống hiến cho nghệ thuật.
Ví dụ này cho thấy, đối với Hà Nội, chúng ta cần xây dựng bản sắc mới, riêng cho mình từ việc hình thành các không gian sáng tạo. Truyền thống ngàn năm văn hiến của Hà Nội có thể tìm thấy ở những góc phố, những tòa nhà được tái sử dụng cho mục đích của xã hội hiện tại. Đưa nghệ thuật vào không gian sống, khiến cho cuộc sống trở nên sinh động, vui vẻ hơn là những gì mà các không gian sáng tạo có thể làm được cho Hà Nội…
 |
Đưa nghệ thuật vào không gian sống, khiến cuộc sống trở nên sinh động và đáng sống hơn với người dân địa phương |
Sự hấp dẫn của Hà Nội có thể đi theo cách thức mà thành phố Bristol đã thực hiện. Khẩu hiệu thành phố đáng sống cần đi kèm với những hành động cụ thể, ở đó, người dân có thể tham gia vào các hoạt động sáng tạo, vui chơi.
Không gian sáng tạo có nhiều các giá trị đối với sự phát triển của đô thị, tuy nhiên, việc phát triển các không gian sáng tạo ở Hà Nội gặp rất nhiều khó khăn. Để giải quyết những khó khăn này, tôi đề xuất một số giải pháp như sau:
- Thứ nhất: Nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành về vai trò của các không gian sáng tạo trong việc phát triển thủ đô. Các không gian sáng tạo không chỉ là nơi kinh doanh, khu vui chơi giải trí mà còn là nơi tạo ra động lực cho sự phát triển của thành phố. Trong bối cảnh tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhiều lĩnh vực hoạt động chịu ảnh hưởng tiêu cực, tuy nhiên, ngành công nghiệp sáng tạo lại chính là lĩnh vực được lợi từ chính những thay đổi này. Chính vì vậy, bên cạnh việc nhìn nhận những giá trị trực tiếp mà các không gian sáng tạo đem lại, Hà Nội cũng phải nhìn nhận thấy những giá trị gia tăng, gián tiếp của các không gian ấy như góp phần tạo bản sắc, quảng bá hình ảnh, tăng sức hấp dẫn cho thủ đô và các tác động lan tỏa đến các ngành kinh tế - xã hội khác.
- Thứ hai: Hoàn thiện hệ thống chính sách để tạo điều kiện phát triển các không gian sáng tạo của thủ đô. Hiện nay, các không gian sáng tạo đang gặp rất nhiều khó khăn trong việc hoạt động dẫn đến việc hình thành, tồn tại và ngừng hoạt động của các không gian này ở thủ đô có chu trình rất nhanh. Rõ ràng, chúng ta không thể ứng xử với các không gian sáng tạo như các doanh nghiệp bình thường vì đặc điểm của các không gian này mang tính thử nghiệm, hướng tới cộng đồng. Khi thực tiễn cho thấy một thành công trong lĩnh vực sáng tạo có thể đem lại rất nhiều lợi nhuận cho người sáng tạo, cộng đồng và quốc gia như sự phát triển của facebook, uber, grab, amazon… thì mặt khác cũng cho thấy khoảng 80% các ý tưởng táo bạo đã bị thất bại.
Nuôi dưỡng ước mơ, sáng tạo phải được thực hiện theo cách khác thông thường, vì vậy, chính quyền thành phố cần phải có những chính sách ưu đãi về đất đai, quy hoạch đô thị, chính sách thuế, các định rõ ràng hơn địa vị pháp lý của các không gian sáng tạo là những tổ chức phi lợi nhuận, vì cộng đồng, thì các không gian sáng tạo ở thủ đô mới có thêm những cơ hội phát triển.
- Thứ ba: Huy động nguồn lực cho các không gian sáng tạo. Hiện giờ, đa phần các không gian sáng tạo ở Hà Nội là các sáng kiến cá nhân, tâm huyết của những nhóm nhỏ. Đây cũng là những lý do khiến cho các không gian ở Hà Nội chỉ tồn tại trong khoảng thời gian ngắn khi mà các nỗ lực của các cá nhân không vượt qua được những trở lực của lợi nhuận, đi kèm với sự tâm huyết sụt giảm theo thời gian. Để truyền cảm hứng cho các không gian sáng tạo phát triển, chính quyền thành phố cần có thêm ngân sách để hỗ trợ cho việc nghiên cứu, tọa đàm, thử nghiệm các mô hình phát triển. Bên cạnh đó, việc hình thành một quỹ hỗ trợ sáng tạo, đầu tư mạo hiểm cũng có thể giúp các nhà đầu tư tư nhân, các quỹ đầu tư mạo hiểm nước ngoài, các doanh nghiệp có thể chung sức cùng chính quyền thủ đô phát triển các không gian sáng tạo.
