 |
Trung Quốc tăng ngân sách quốc phòng trong gần ba thập kỷ liên tiếp để hiện đại hóa quận đội trở thành lực lượng vũ trang đẳng cấp thế giới |
Xây dựng lực lượng quân sự đẳng cấp thế giới
Theo báo cáo ngân sách trình lên Quốc hội Trung Quốc ngày 5-3, chi tiêu quốc phòng năm 2025 của Trung Quốc dự kiến đạt 1.784 tỷ nhân dân tệ (khoảng 249 tỷ USD). Ngân sách quốc phòng năm nay tăng 7,2% so với năm ngoái, đồng thời đánh dấu năm thứ 29 gia tăng liên tiếp. Từ ngân sách quốc phòng 9,87 tỷ USD năm 1994, theo số liệu của Ngân hàng Thế giới (WB), mức chi tiêu quân sự của Trung Quốc năm 2025 này đã tăng gấp đôi so với ngân sách năm 2013. Người phát ngôn của kỳ họp Quốc hội Trung Quốc Lou Qinjian (Lâu Cần Kiệm) cho biết, tỷ lệ chi tiêu quốc phòng của Trung Quốc năm nay vẫn dưới 1,5% GDP và thấp hơn mức trung bình toàn cầu. Tuy nhiên, các viện nghiên cứu và tổ chức tư vấn phương Tây cho rằng, chi tiêu quốc phòng thực tế của Trung Quốc cao hơn con số công bố. Dù vậy, với quy mô nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, ngân sách quốc phòng của Trung Quốc vẫn lớn thứ hai thế giới sau Mỹ.
Ngân sách quốc phòng của Trung Quốc đã duy trì mức tăng trưởng một con số kể từ khi chấm dứt mức tăng hai con số từ năm 2016, nhưng vẫn cao hơn tốc độ tăng trưởng mục tiêu GDP trong cùng năm. Trước năm 2022, khoảng cách giữa hai mức tăng này chỉ từ 0,5-1,6 điểm phần trăm, và khoảng cách này lên hơn 2 điểm phần trăm từ năm 2023. Trong bối cảnh ngân sách quốc phòng toàn cầu năm 2024 đạt mức kỷ lục 2.430 tỷ USD, trong đó Mỹ chiếm khoảng 40%, Trung Quốc tiếp tục khẳng định quan điểm duy trì chi tiêu quốc phòng ở mức hợp lý. Theo Người phát ngôn của kỳ họp Quốc hội Trung Quốc, hòa bình cần được bảo vệ bằng sức mạnh và khẳng định: “Chỉ có một Trung Quốc có nền quốc phòng mạnh mẽ mới có thể bảo vệ tốt hơn chủ quyền, an ninh và lợi ích phát triển quốc gia, hoàn thành tốt hơn trách nhiệm và nghĩa vụ quốc tế của một nước lớn, bảo vệ hòa bình và ổn định thế giới”.
Dù là nước có ngân sách quốc phòng lớn thứ hai thế giới sau Mỹ (quốc gia dự kiến chi 851,9 tỷ USD cho ngân sách quốc phòng trong tài khóa 2025), nhưng chi tiêu quân sự của Trung Quốc vẫn vượt tổng ngân sách dành cho quân sự của các quốc gia và vùng lãnh thổ lân cận như Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Philippines và Đài Loan (Trung Quốc). Đây là những quốc gia và vùng lãnh thổ là đối tượng tác chiến của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA).
Lý giải về mức tăng ngân sách quốc phòng 7,2% năm nay, ông Zhou Bo (Chu Ba - nhà nghiên cứu thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và An ninh thuộc Đại học Thanh Hoa, Trung Quốc) cho rằng, mức tăng chi tiêu quân sự này là nhằm phục vụ cho nhu cầu xây dựng PLA thành lực lượng quân sự đẳng cấp thế giới. Trong khi đó, ông Ding Shufan (Đinh Thụ Phạ - Giáo sư danh dự tại Viện Nghiên cứu Đông Á thuộc Đại học Chengchi Đài Loan) phân tích, mặc dù tốc độ tăng trưởng ngân sách quốc phòng của Trung Quốc có xu hướng ổn định, nhưng 7,2% vẫn là mức rất cao, khoảng cách giữa tăng trưởng chi tiêu quốc phòng và tăng trưởng GDP ngày càng lớn.
Các học giả cho rằng, việc gia tăng chi tiêu quân sự phản ánh quyết tâm của Trung Quốc trong việc tiếp tục thúc đẩy hiện đại hóa quân sự và cho bên ngoài thấy rằng sức mạnh quân sự của Trung Quốc sẽ tăng lên không ngừng. Lên tiếng tại Quốc hội chiều 5-3, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường tái khẳng định cam kết của chính phủ nước này đối với quá trình hiện đại hóa quân đội, nhấn mạnh sự cần thiết “phải bảo vệ lợi ích quốc gia”. Ông Lý Cường khẳng định, Chính phủ ở mọi cấp sẽ hỗ trợ mạnh mẽ sự phát triển quốc phòng và lực lượng vũ trang. Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc trước đó đã mục tiêu hoàn thành chương trình hiện đại hóa quân đội vào năm 2035, bao gồm các chương trình phát triển tên lửa, tàu chiến mặt nước, tàu ngầm và công nghệ giám sát mới.
Tác động sâu sắc tới cục diện toàn cầu
Chi tiêu quốc phòng của Trung Quốc là vấn đề được quan tâm, trong bối cảnh căng thẳng gia tăng ở các vùng biển khu vực và cạnh tranh nước lớn ngày càng quyết liệt giữa Trung Quốc và Mỹ. Với ngân sách lớn thứ hai thế giới và không ngừng gia tăng, PLA không chỉ là đội quân đông nhất thế giới mà còn đang ngày càng được hiện đại hóa và nâng cao trình độ trên tất cả các lĩnh vực để tiến hành các hoạt động trên bộ, trên không, trên biển, hạt nhân, không gian, phản công, chiến tranh điện tử và không gian mạng.
Theo Viện nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (IISS) có trụ sở tại Anh, sau gần ba thập kỷ liên tục tăng ngân sách quốc phòng, quân đội Trung Quốc hiện có hơn hai triệu quân nhân thường trực, trở thành lực lượng vũ trang đông đảo nhất thế giới, và đang không ngừng hiện đại hóa. Lục quân chiếm đa số trong quân đội Trung Quốc với khoảng 965.000 binh sĩ, tiếp theo số quân của hải quân và không quân lần lượt là 260.000 người và 395.000 người. Lực lượng tên lửa chiến lược được biên chế khoảng 120.000 quân nhân, trong khi các đơn vị bán vũ trang như cảnh sát vũ trang có tới 500.000 người.
Với tốc độ hiện đại hóa không ngừng gia tăng, Trung Quốc đang trong quá trình thu gọn quy mô quân đội, cắt giảm gần 300.000 binh sĩ lục quân hồi năm 2019 khi chi hàng tỷ USD mỗi năm nhằm cải thiện năng lực tác chiến. Trung Quốc đang hướng tới mục tiêu mà nhà lãnh đạo cao nhất của nước này đặt ra là hoàn tất quá trình hiện đại hóa quân đội vào năm 2035, theo đó xây dựng một lực lượng vũ trang “đẳng cấp thế giới”, đủ sức cạnh tranh sòng phẳng với Mỹ và các cường quốc quân sự phương Tây trước năm 2050.
Trong quá trình hiện đại hóa quân đội cũng như mục tiêu cường quốc toàn cầu, Trung Quốc dành nguồn lực lớn đầu tư cho lực lượng hải quân. Hải quân Trung Quốc hiện có đội tàu chiến nhiều nhất thế giới với hơn 500 chiếc, trong đó có 3 tàu sân bay, 3 tàu sân bay trực thăng, 8 tàu vận tải đổ bộ cỡ lớn, hơn 60 tàu đổ bộ hạng trung, 51 tàu khu trục, 49 tàu hộ vệ, 70 tàu hộ vệ hạng nhẹ, 109 tàu tên lửa và 79 tàu ngầm, trong đó có hàng chục tàu ngầm hạt nhân chiến lược mang tên lửa đạn đạo.
Một báo cáo của Lầu Năm Góc đánh giá, Trung Quốc hiện có lực lượng không quân lớn nhất châu Á và thứ ba thế giới. Không quân và hải quân Trung Quốc có khoảng 2.800 máy bay chiến đấu các loại, từ máy bay ném bom chiến lược, máy bay tiêm kích tàng hình… Giới quan sát cho rằng, không quân Trung Quốc đang chuyển dần hình thái tác chiến từ bảo vệ không phận sang "phòng thủ kết hợp tiến công", xây dựng lực lượng có khả năng triển khai sức mạnh tầm xa để thu hẹp khoảng cách với Mỹ và phương Tây.
Trung Quốc hiện là một trong 4 cường quốc quân sự hàng đầu thế giới (3 nước còn lại là Mỹ, Nga và Ấn Độ) sở hữu bộ ba răn đe hạt nhân hoàn thiện, gồm tên lửa đạn đạo xuyên lục địa phóng từ mặt đất (ICBM), tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm (SLBM) và máy bay mang vũ khí hạt nhân. Viện nghiên cứu hòa bình Stockholm (SIPRI) ước tính, Trung Quốc sở hữu khoảng 350 đầu đạn hạt nhân, so với 160 của Ấn Độ, 5.428 của Mỹ và 5.977 của Nga. Lầu Năm Góc năm 2024 từng cảnh báo, Trung Quốc có thể mở rộng kho dự trữ vũ khí hạt nhân lên khoảng 1.500 đầu đạn trước năm 2035.
Cùng với sự trỗi dậy của sức mạnh kinh tế khi trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, Trung Quốc cũng đang gia tăng chi tiêu quốc phòng để không ngừng gia tăng sức mạnh quân sự. Điều này có những tác động sâu sắc tới cục diện khu vực cũng như toàn cầu.
