Trẻ em trên thế giới “bị lãng quên” những mũi vaccine cơ bản do đại dịch Covid-19

0:00 / 0:00
0:00
  • Nam miền Bắc
  • Nữ miền Bắc
  • Nữ miền Nam
  • Nam miền Nam
ANTD.VN - Gián đoạn hệ thống chăm sóc sức khỏe toàn cầu do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, đặc biệt là những dịch vụ y tế thiết yếu đang tiếp tục đe dọa “xóa sổ” những thành tựu y tế mà thế giới đã phải nỗ lực hàng chục năm mới đạt được.

Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) và Tổ chức Y tế thế giới (WHO) trung tuần tháng 7-2021 công bố số liệu cho thấy, năm 2020, cùng với sự xuất hiện của đại dịch Covid-19, thế giới ghi nhận số trẻ em không được tiêm những mũi vaccine quan trọng đầu đời tăng mạnh, trong khi hàng triệu em khác bỏ lỡ các mũi vaccine nhắc lại. Có tới 23 triệu trẻ em trên thế giới đã không được tiêm các loại vaccine cơ bản - mức cao nhất trong hơn 10 năm qua và nhiều hơn 3,7 triệu trẻ so với con số thống kê năm 2019.

Cuộc khủng hoảng y tế mới

Báo cáo mới nhất của UNICEF và WHO là minh chứng cho thấy hệ thống y tế trên khắp thế giới vẫn đang rơi vào tình trạng khẩn cấp sau hơn một năm đại dịch Covid-19 bùng phát. Covid-19 khiến hệ thống y tế ở các quốc gia trở nên quá tải, mọi nguồn lực y tế phải dành cho công tác phòng, chống dịch, đồng nghĩa với việc tiếp cận dịch vụ chăm sóc các vấn đề sức khỏe khác bị ảnh hưởng nặng nề. Đây là vấn đề đáng quan ngại bởi ngay cả trước đại dịch, ước tính vẫn có ít nhất một nửa trong tổng số 7,8 tỷ người trên thế giới chưa được tiếp cận đầy đủ với các dịch vụ y tế thiết yếu.

Theo kết quả cuộc khảo sát của WHO tại hơn 150 quốc gia, các dịch vụ y tế quan trọng ở hầu hết các nước đều bị gián đoạn do Covid-19. Khoảng 70% dịch vụ tiêm chủng định kỳ ở các nước được khảo sát chịu tác động, tiếp đó là dịch vụ kế hoạch hóa gia đình (68%), chẩn đoán và điều trị ung thư (55%), dịch vụ cấp cứu (25%). Đặc biệt, Covid-19 khiến hoạt động điều trị những bệnh không truyền nhiễm giảm đáng kể. Trong số 155 quốc gia được WHO khảo sát, 53% cho thấy sự gián đoạn một phần hoặc toàn bộ những dịch vụ điều trị các bệnh tăng huyết áp, 49% với bệnh tiểu đường, 42% với ung thư và 31% với những trường hợp khẩn cấp về tim mạch. WHO cảnh báo rằng sự chậm trễ đáng kể ở bất kỳ dịch vụ nào cũng có thể dẫn đến tác động tiêu cực lâu dài cho sức khỏe dân số.

Các chương trình tiêm chủng thụt lùi tới 25 năm

Đáng báo động nhất là các chương trình tiêm chủng vaccine thông thường. Theo đánh giá của Quỹ Bill & Melinda Gates, chỉ trong 25 tuần đầu tiên sau khi xuất hiện, đại dịch Covid-19 đã khiến thế giới thụt lùi tới 25 năm liên quan đến các chương trình tiêm chủng này. Đại dịch khiến hơn 60 quốc gia phải tạm ngưng các chiến dịch tiêm chủng diện rộng, ảnh hưởng tới 228 triệu người, phần lớn trong số đó là trẻ em tại châu Phi.

Ủy ban khẩn cấp của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cảnh báo những biến thể mới gây lo ngại của virus SARS-CoV-2 có thể lây lan toàn cầu, gây khó khăn hơn cho nỗ lực kiểm soát dịch bệnh. Trong một tuyên bố, Ủy ban trên cho biết, đại dịch Covid-19 chưa biết khi nào mới chấm dứt, đồng thời nhấn mạnh khả năng cao các biến thể mới và có thể nguy hiểm hơn sẽ xuất hiện, lây lan toàn cầu và khó kiểm soát.

Liên quan đến tranh cãi xung quanh việc một số nước đề xuất không cho nhập cảnh đối với những khách du lịch không có giấy chứng nhận tiêm chủng vaccine. Ủy ban cho biết, WHO duy trì quan điểm rằng “trong du lịch quốc tế không nên yêu cầu chứng minh đã tiêm chủng vaccine ngừa

Covid-19.” Theo Ủy ban, không nên coi tiêm chủng vaccine là điều kiện duy nhất để cho phép mở lại du lịch quốc tế, trong bối cảnh việc tiếp cận và phân phối vaccine ngừa Covid-19 trên thế giới không đồng đều và còn hạn chế.

Trước đó, các chuyên gia cũng cho rằng yêu cầu chứng minh đã tiêm vaccine càng làm sâu sắc thêm tình trạng bất bình đẳng và thúc đẩy tự do đi lại không công bằng. Ủy ban khẩn cấp của WHO cũng khuyến nghị các nước công nhận tất cả các loại vaccine Covid-19 đã được WHO cho phép sử dụng khẩn cấp khi cấp phép đi lại quốc tế. Cơ quan này cũng khuyến khích các nước hành động để đạt tỷ lệ ít nhất 10% dân số được tiêm phòng vaccine ngừa Covid-19 vào tháng 9-2021.

Năm 2020, đã có thêm 3,5 triệu trẻ em bỏ lỡ mũi tiêm đầu tiên vaccine tổng hợp bạch hầu, uốn ván và ho gà (DTP), trong khi 3 triệu trẻ em đã bỏ lỡ mũi tiêm phòng bệnh sởi đầu tiên. Điều đáng lo ngại hơn nữa là có tới 17 triệu trẻ em - đa số sống tại các khu vực đang xảy ra xung đột, những vùng hẻo lánh hoặc các khu ổ chuột, hầu như không được tiêm bất cứ loại vaccine nào trong năm 2020. Điều này càng làm gia tăng tình trạng bất bình đẳng trong việc tiếp cận vaccine.

Tình trạng tiêm chủng không đầy đủ để phòng bệnh bạch hầu, uốn ván và ho gà cho trẻ em ở Ấn Độ, Pakistan, Indonesia, Philippines, Mexico, Angola, Tanzania, Mozambique, Argentina, Venezuela và Mali cũng là vấn đề đáng lo ngại. Thực trạng này đang đe dọa “đảo ngược” những thành quả tiêm chủng của thế giới. Trước đại dịch Covid-19, thế giới đã đạt được những tiến bộ to lớn trong việc đảm bảo trẻ em được tiêm phòng. Tỷ lệ bệnh nhân Covid-19 nhập viện tăng cao cũng ảnh hưởng tới việc chăm sóc và điều trị cho các bệnh nhân khác.

Đảm bảo tất cả mọi người tiếp cận với dịch vụ chăm sóc toàn diện

WHO cảnh báo rằng việc gián đoạn tiếp cận dịch vụ y tế, đặc biệt là chương trình tiêm chủng cho trẻ em, có nguy cơ dẫn tới những đợt bùng phát dịch bệnh và đây sẽ là thảm họa đối với các cộng đồng và hệ thống y tế đang phải chống chọi với Covid-19.

Một nghiên cứu của WHO chỉ ra rằng mức độ bao phủ dịch vụ y tế giảm 15% sẽ dẫn tới tăng 9,8% số ca tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi (tương đương 1.400 trẻ mỗi ngày) và tăng 8,3% số ca tử vong ở bà mẹ. Trong tình huống xấu nhất, khi can thiệp y tế giảm 45%, số ca trẻ em dưới 5 tuổi tử vong có thể tăng 44,7% và tỷ lệ tăng này ở bà mẹ là 38,6% mỗi tháng. Các can thiệp này bao gồm kế hoạch hóa gia đình, chăm sóc trước sinh và sau sinh, sinh nở, tiêm chủng vaccine và các dịch vụ phòng ngừa và điều trị. Nghiên cứu của WHO cho thấy vì bất kỳ lý do gì, khi chăm sóc y tế thường xuyên bị gián đoạn, số ca tử vong ở bà mẹ và trẻ em sẽ tăng lên.

Sự xuất hiện của đại dịch Covid-19 khiến thế giới ghi nhận số trẻ em không được tiêm những mũi vaccine quan trọng đầu đời tăng mạnh

Sự xuất hiện của đại dịch Covid-19 khiến thế giới ghi nhận số trẻ em không được tiêm những mũi vaccine quan trọng đầu đời tăng mạnh

Trước tình hình trên, WHO kêu gọi cộng đồng quốc tế nỗ lực để ngăn chặn cuộc khủng hoảng y tế mới thông qua việc điều chỉnh, phân bổ hợp lý, đảm bảo rằng các chiến lược kiểm soát Covid-19 nằm trong các chiến lược cân bằng để giải quyết các ưu tiên y tế khác và đảm bảo tất cả mọi người, kể cả những người dễ bị tổn thương nhất, được tiếp tục tiếp cận với dịch vụ chăm sóc toàn diện.

WHO cũng tiếp tục cung cấp hỗ trợ để các quốc gia có thể duy trì những dịch vụ y tế thiết yếu trong thời kỳ đại dịch và thúc đẩy tiến độ bao phủ sức khỏe toàn dân. Riêng với chương trình tiêm chủng vaccine, WHO, UNICEF và các đối tác khác đã khởi động Chương trình tiêm chủng 2030 (IA2030), với mục tiêu tới năm 2030 đạt 90% trẻ em và thanh thiếu niên được tiêm vaccine thiết yếu; giảm 1/2 số trẻ em hoàn toàn không được tiêm vaccine...

Điều quan trọng là tất cả cần hành động khẩn trương bởi những biện pháp này không chỉ giải quyết các thách thức mà đại dịch đặt ra và các tác động gián tiếp đối với hệ thống y tế toàn cầu, mà còn định hình một kế hoạch rõ ràng để xây dựng lại thế giới tốt đẹp hơn khi đại dịch dần được đẩy lùi.

“Đại dịch Covid-19 tiếp tục đặt ra những thách thức nghiêm trọng đối với sức khỏe toàn cầu bên cạnh tác động của chính căn bệnh này, song chúng ta không thể để cuộc chiến chống lại Covid-19 làm suy yếu cuộc chiến chống lại bệnh sởi, bệnh bại liệt hoặc các bệnh có thể phòng ngừa bằng vaccine. Điều này sẽ dẫn tới một cuộc khủng hoảng y tế mới về lâu dài và chúng ta không thể đánh đổi cuộc khủng hoảng y tế này bằng một cuộc khủng hoảng y tế khác… Đại dịch Covid-19 đã khiến chúng ta bị mất đi nhiều nền tảng quan trọng. Nếu tình trạng này tiếp diễn hậu quả sẽ phải trả bằng cuộc sống và hạnh phúc của những cộng đồng dễ bị tổn thương nhất”.

Bà Henrietta Fore (Giám đốc Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc - UNICEF)