Tổng thống Nga Putin ký sắc lệnh công nhận Crimea là một phần lãnh thổ Nga ngày 21-3-2014
Cuộc họp khẩn xuyên đêm
Lần đầu tiên hé lộ về sự kiện gây tranh cãi - Matxcơva sáp nhập Crimea cách đây một năm - Tổng thống Nga V.Putin đã thẳng thắn cho biết trong đoạn phim quảng cáo của “The way to the Motherland”: “ Nửa đêm 22-2-2014, tôi đã triệu tập các lãnh đạo cơ quan tình báo, Bộ Quốc phòng Nga, yêu cầu họ bàn cách giải cứu Tổng thống Ukraine khi đó - ông Viktor Yanukovych, nếu không ông ấy có thể sẽ bị sát hại. Chúng tôi sẵn sàng giải cứu ông Yanukovych ra khỏi thành phố Donetsk bằng cả đường bộ, đường biển và đường không. Phải đến 7h sáng chúng tôi mới họp xong. Tôi đã nói với các cộng sự của mình rằng: Chúng ta phải đưa Crimea trở về”.
Ông Yanukovych được bầu làm Tổng thống Ukraine hồi tháng 2-2010 với nhiệm kỳ 5 năm. Tuy nhiên, vào tháng 2 năm ngoái, Ukraine xảy ra chính biến, đỉnh điểm là việc lật đổ Tổng thống Yanukovych, sửa lại Hiến pháp, tổ chức bầu cử sớm vào tháng 5-2014, và ông Petro Poroshenko đã thắng cử tân Tổng thống Ukraine với hơn 50% phiếu bầu.
Bất ổn tại Ukraine được cho là bùng phát sau khi cựu Tổng thống Viktor Yanukovych từ chối ký một thỏa thuận thương mại với Liên minh châu Âu tháng 11-2013. Một phong trào chính trị được gọi là “Euromaidan” đòi quan hệ ngoại giao gần gũi hơn với EU và đòi ông Yanukovych từ chức đã lan rộng. Trước bối cảnh này, Tổng thống bị lật đổ Yanukovych đã phải chạy trốn sang Nga.
Được biết, kênh truyền hình “Nước Nga-1” đã phát sóng đoạn phim quảng cáo có lời kể của nguyên thủ nước Nga vào ngày 8-3 nhưng không công bố lịch trình chiếu cụ thể.
Quyết định gây tranh cãi
Vùng đất Crimea vốn là một phần của Nga từ thế kỷ 18. Crimea có quyền tự chủ trong Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga giai đoạn 1921-1945 với tên gọi Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Tự trị Crimea (Cộng hòa tự trị Crimea), tới khi chính quyền Stalin trục xuất dân tộc đa số người Tatar khỏi Crimea và hủy bỏ quyền tự trị. Năm 1954, nhà lãnh đạo Liên Xô Khrushchev đã chuyển tỉnh này cho Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraine quản lý. Quyền tự trị của Crimea được tái lập vào năm cuối cùng trước khi Liên Xô giải thể năm 1991. Về vị trí địa lý, Crimea là bán đảo ở phía bắc Biển Đen. Lãnh thổ cộng hòa tự trị Crimea bao trùm hầu hết diện tích bán đảo, phần còn lại là thuộc thành phố Sevastopol vốn được quản lý riêng. Crimea có ý nghĩa chiến lược đối với nước Nga, bởi đây là nơi Matxcơva đặt căn cứ của Hạm đội Biển Đen.
Chỉ 4 ngày sau khi diễn ra cuộc họp khẩn do Tổng thống Nga Putin chủ trì vào cuối tháng 2-2014, các binh lính không rõ danh tính đã chiếm cơ quan Quốc hội ở Crimea và các đại biểu tại đây gấp rút bỏ phiếu thành lập chính quyền mới. Ngày 16-3-2014, Cộng hòa tự trị Crimea và thành phố Sevastopol tổ chức trưng cầu dân ý. Kết quả có tới 96,77% cử tri tham gia bỏ phiếu tán thành việc Crimea gia nhập Liên bang Nga. Ngày 17-3, Crimea tuyên bố độc lập và ngày 18-3, Tổng thống Putin cùng đại diện Crimea và Sevastopol ký Hiệp ước, cho phép Crimea và Sevastopol gia nhập Liên bang Nga. Tuy nhiên, sự kiện này đã bị các nhà lãnh đạo thế giới lên án gay gắt.
Sự biến động chính trị của Cộng hòa tự trị Crimea được Matxcơva khẳng định chỉ có người dân địa phương tham gia.
