Thực hư vụ 4 huyền thoại bóng đá bị đổ tội ám sát lãnh đạo tối cao Stalin 75 năm trước

Spartak giành chiến thắng trong giải vô địch bóng đá Liên Xô

Theo tài liệu được giải mật, các nhà cầm quyền Xô Viết đã cố gắng kết tội những người làm nên huyền thoại của bóng đá Nga này về âm mưu ám sát lãnh đạo tối cao của Liên bang Xô Viết Joseph Stalin tại cuộc diễu hành ngày 1-5-1937 bằng một loạt các vụ tấn công khủng bố.

Spartak - đội bóng của nhân dân

Năm 1935, Nikolai Starostin thành lập một câu lạc bộ xã hội thể thao Spartak, được xây dựng trên nền tảng câu lạc bộ bóng đá Pischevik. Một năm sau, giải vô địch bóng đá Liên Xô đầu tiên đã diễn ra và Spartak ngay lập tức trở thành một trong những đội bóng nổi tiếng nhất cả nước, khiến các cầu thủ của họ trở thành ngôi sao.

Nikolai Starostin sinh ở Matxcơva năm 1902. Năm 1917, ông đã tham gia đội tuyển học sinh trung học Sokol. Sau Cách mạng tháng Mười, Nikolai tiếp tục sự nghiệp bóng đá ở nhiều câu lạc bộ. Đầu thập niên 30, N.Starostin là Đội trưởng đội tuyển Liên Xô.

Năm 1935, Tổng Thư ký Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Komsomol Aleksandr Kosarev quyết định thành lập một hiệp hội liên kết các đội thể thao của ngành công nghiệp. Một bữa, tất cả các quan chức, vận động viên nổi tiếng cùng ngồi tìm cách đặt tên cho hiệp hội. Khi tất cả đang bí,  bỗng Nikolai Starostin nhìn thấy trên bàn có cuốn Spartacus (tiếng Nga là Spartak) - tiểu thuyết lịch sử của Giovagnoli, liền kêu lên: Đây là cái chúng ta cần. Spartak là một tên gọi xứng đáng với phẩm chất của một vận động viên: can đảm, ý chí giành chiến thắng, khéo léo và sức mạnh, trung thành với lý tưởng.

“4 anh em nhà Starostin, huyền thoại của đội bóng đá Spartak Matxcơva đều viết hồi ký về thời gian sống trong tù của họ. Nhưng điều thú vị là bất kỳ đề cập nào về anh em Starostin đều biến mất khỏi mọi bản án và bản cáo trạng hình sự. Nó chỉ ra rằng, tất cả mọi thứ trong cuộc điều tra đã dẫn đến vụ bắt giữ họ, nhưng tên của anh em Starostin cho đến nay vẫn không tồn tại ở bất cứ bản án nào”

Nhà sử học Sergey Bondarenko 

Tất cả hầu như ngay lập tức tán thành. Tên gọi Spartak đã ra đời như thế. Trên các trang báo thể thao cho đến nay, Nikolai Starostin luôn được gọi là nhà sáng lập CLB Spartak. Một kỷ lục đến nay vẫn chưa có ai phá được. Nikolai Starostin có 3 người em trai khác là Aleksandr (SN 1903), Andrey (SN 1906), Peter (SN 1909) đều theo nghiệp đá bóng. Từ năm 1931-1934, 3 anh em nhà Starostin được gọi vào đội tuyển Liên Xô. Trong đội hình Spartak vô địch Liên Xô năm 1936, có đủ 3 người em trai của Nikolai. Có vinh quang nào hơn thế!

Âm mưu được tạo dựng

Vào tháng 7-1937, lãnh đạo tối cao của Liên bang Xô Viết Stalin triệu tập người đứng đầu Trung ương Đoàn Alexander Kosarev và yêu cầu cập nhật về cuộc chiến chống lại “kẻ thù của nhân dân” trong Trung ương đoàn. Ông Kosarev giải thích rằng tổ chức của ông không có bất kỳ kẻ thù nào của người dân, nhưng Stalin không thích câu trả lời đó. 

Theo lệnh của cấp trên, cảnh sát bắt đầu điều tra anh em nhà Starostin, là những người bạn thân nhất của ông Kosarev. Vào ngày 13-8-1937, đội Spartak trở về từ Paris, sau khi chiến thắng một giải đấu quốc tế. Tuy nhiên, các cầu thủ đã rất ngạc nhiên khi thấy rằng không ai xuất hiện để chào đón họ. Vào tháng 9, các tờ báo của Liên Xô bắt đầu chạy các tít bài phê phán anh em Starostin vì đồng cảm với tư tưởng của chủ nghĩa tư bản và tham vọng trở thành cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp theo phương Tây.

Từ tháng 12-1937 đến tháng 1-1938, cảnh sát bắt giữ 11 người có quan hệ cá nhân với anh em Starostin. Người đầu tiên bị giam giữ là Viktor Ryabokon, một trọng tài, người sau này đã làm chứng rằng Nikolai Starostin đã vạch ra một cuộc tấn công khủng bố chống lại Joseph Stalin. 

Anh em nhà Starostin với hàng trên là Alexandr và Nikolai, hàng dưới là Andrey và Peter, năm 1935

Vào tháng 2-1938, cảnh sát tiếp tục bắt giữ nhiều người thân cận với anh em nhà Starostin. Mọi người dường như bị ép cung để khai ra cùng một câu chuyện: Ngày 1-5-1937, một nhóm dưới quyền chỉ huy của Nikolai Starostin đã lên kế hoạch thực hiện một loạt cuộc tấn công khủng bố trong cuộc diễu hành nhân dịp Ngày Quốc tế Lao động tại Quảng trường Đỏ. Một quả bom được cho là sẽ nổ tung từ bên trong Lăng Lênin. Những tay súng ẩn nấp ở quảng trường và trên đỉnh Cửa hàng bách hóa GUM sẽ bắn nhà lãnh đạo Stalin. Các nhà điều tra kết luận rằng vụ ám sát không bao giờ xảy ra do cũng cách tổ chức kém. 

Vào giữa năm 1938, hầu hết những người bị bắt từ 6 tháng trước đó đã bị kết án tử hình và bị thi hành án. Kosarev, người đã bảo đảm với Stalin rằng ông không cần phải sợ “kẻ thù của nhân dân” đã bị hành quyết vào tháng 2-1939. Đến tháng 3-1942, cảnh sát bắt giữ Nikolai, Andrey và Peter Starostin. Anh trai Alexandr của họ bị bắt vào tháng 10. Sau đó, theo các hồ sơ cảnh sát được tiết lộ một phần, có người dường như đã can thiệp và bảo vệ anh em Starostin.

Ban đầu, các công tố viên muốn kết tội họ vì phản quốc, nhưng những cáo buộc chính trị này cuối cùng đã bị bỏ đi, thay vào tội phạm kinh tế ít nghiêm trọng hơn. Như Nikolai Starostin đã viết trong hồi ký của ông, vụ án “đã bị giảm xuống thành cáo buộc ăn cắp một toa xe chở hàng dệt và cuối cùng họ rơi vào sự vô lý của việc truyền bá tinh thần của môn thể thao tư sản”.

Năm 1943, anh em nhà Starostin bị kết án 10 năm tù vì cáo buộc kích động chống Xô Viết, nhận hối lộ và tham ô. Năm 1945, theo yêu cầu của con trai Vasily, một người hâm mộ bóng đá, Stalin ân xá cho Nikolai Starostin nhưng các anh em khác giữ nguyên mức án.

Đội Spartak chơi tại Quảng trường Đỏ phía sau là Điện Kremlin và Lăng Lênin

Hào quang trở lại 

Sau khi Stalin qua đời ngày 5-3-1953, ông Nikita Khrushchev lên thay vị trí Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô. Anh em nhà Starostin lại được trọng dụng, tài năng của họ lại có điều kiện phô diễn. Năm 1955, vụ việc đã được điều tra trở lại và bản án ban đầu bị hủy bỏ. Sau đó, ông Aleksandr sau này trở thành Chủ tịch Liên đoàn Bóng đá Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Liên bang Nga, ông Andrey làm Huấn luyện viên đội tuyển Liên Xô.

Anh cả Nikolai năm 1955 trở thành Chủ tịch Hiệp hội Thể thao Spartak và giữ chức vụ này đến tận năm 1992. Năm 1990, Nikolai Starostin được phong danh hiệu Anh hùng Lao động xã hội chủ nghĩa và là cầu thủ bóng đá đầu tiên của Liên Xô được tặng thưởng Huân chương cao quý mang tên Lênin. Ông Nikolai Starostin mất năm 1996 ở độ tuổi 94. Hiện, trên đại lộ “Vinh quang” ở Luzhniki có một bức tượng của ông.

Chân dung 4 anh em nhà Starostin và anh cả Nikolai Starostin khi về già

Vụ án hình sự đổ tội cho anh em Starostin không còn là bí mật. 4 anh em đều viết hồi ký về thời gian sống trong tù của họ. Tuy nhiên, các tài liệu vụ án đã được niêm phong trong 75 năm và bản chất thực sự của các cáo buộc luận tội không được tiết lộ cho đến tận hôm nay. “Nhưng điều thú vị là bất kỳ đề cập nào về anh em Starostin đều biến mất khỏi mọi bản án và bản cáo trạng hình sự. Nó chỉ ra rằng, tất cả mọi thứ trong cuộc điều tra đã dẫn đến vụ bắt giữ họ, nhưng tên của anh em Starostin cho đến nay vẫn không tồn tại ở bất cứ bản án nào”, nhà sử học Sergey Bondarenko của “Memorial” nói với nhật báo Kommersant.