Những cư dân địa phương tuyệt vọng trước sự tàn phá của trận động đất hồi năm 2009
Cơn địa chấn lịch sử
Hôm 6-4-2009, trận động đất kinh hoàng có cường độ 6,3 độ richter làm rung chuyển miền Trung Italia. Tâm chấn nằm ở thành phố L’Aquila - một thành phố từ thời Trung cổ, nơi lưu giữ nhiều công trình kiến trúc cổ kính. 309 người chết, 1.000 người bị thương và 40.000 người lâm vào cảnh “màn trời chiếu đất” sau cơn địa chấn. 26 thành phố và thị trấn khác cũng chịu ảnh hưởng.
Một tuần trước khi trận động đất xảy ra, do có một số dư chấn nhỏ được ghi nhận trong khu vực nên Chính phủ Italia đã thành lập Ủy ban Dự báo rủi ro, gồm 6 chuyên gia hàng đầu về địa chất cùng ông Bernardo De Bernardinis - Phó giám đốc Cơ quan Bảo vệ Dân sự Italy, đồng thời tổ chức một cuộc thảo luận về địa chấn vào ngày 31-3-2009. Động đất là một thảm họa đặc biệt nguy hiểm tại nhiều khu vực của Italia bởi không ít tòa nhà ở đây có tuổi thọ vài thế kỷ.
Vụ án nhằm vào các chuyên gia hàng đầu về địa chất Italia khởi nguồn từ một đoạn băng phỏng vấn ông Bernardo De Bernardinis. Sau khi hội thảo hôm 31-3 kết thúc, Ban tổ chức phát đi đoạn băng, trong đó, ông Bernardo De Bernardinis phát biểu: “Các chuyên gia địa chất đã nói với tôi, do các địa tầng đang liên tục giải phóng năng lượng nên sẽ không có nguy cơ xảy ra động đất lớn”.
Theo bên công tố, cho dù trong hội thảo không có thông tin như vậy, nhưng 6 nhà khoa học đã không phản bác phát biểu của ông Bernardo De Bernardinis, cũng không nhấn mạnh về khả năng và hậu quả động đất, từ đó khiến người dân tin rằng không xảy ra địa chấn lớn. Do yếu tố này, bên công tố cho rằng 7 bị cáo có tội. Hơn nữa, 6 nhà khoa học còn bị cáo buộc “đánh giá rủi ro thiên tai một cách mơ hồ và hời hợt” - một trong những nguyên nhân khiến số người chết tăng cao. Trong ngày tuyên án 22-10-2012, tòa án đã tuyên phạt các bị cáo 6 năm tù với tội danh ngộ sát và buộc họ phải trả 11 triệu USD tiền bồi thường thiệt hại.
Đến tháng 3-2013, 7 bị cáo đã nộp đơn kháng án. Trong quá trình kháng án, các luật sư biện hộ chỉ ra rằng truyền thông đã khiến người dân tưởng rằng đó là tổng kết của buổi hội thảo. Trong phiên tòa phúc thẩm ngày 10-11-2014, thẩm phán nhận định cáo buộc của bên công tố đưa ra không thể kết thành tội danh nên đã giảm án cho cựu quan chức Bernardo De Bernardinis còn 2 năm tù, trong khi 6 nhà khoa học được tuyên trắng án.
Phán quyết gây tranh cãi
Năm 2012, bản án dành cho các nhà địa chất Italia đã gây ra những tranh luận trái chiều. Giới khoa học đã lên tiếng phản đối, bởi cho đến nay, loài người vẫn chưa thể dự đoán chính xác thời điểm, khu vực cũng như cường độ của động đất. 5.000 nhà khoa học từng ký vào một bức thư gửi tới Tổng thống Italia Giorgio Napolitano để biểu thị sự ủng hộ đối với các bị cáo.
Một số chuyên gia còn cảnh báo, vụ án này là một tiền lệ nguy hiểm, ngăn chặn sự chia sẻ kiến thức giữa giới khoa học và người dân. Giáo sư Malcolm Sperrin thuộc bệnh viện Hoàng gia Berkshir, Anh đã nhận định rằng, nếu các nhà khoa học bị phạt tù vì dự báo sai về cơn thịnh nộ của thiên nhiên thì đây sẽ là bước lùi của sự phát triển và sẽ khó có đột phá trong mọi lĩnh vực nghiên cứu. Vụ 6 nhà khoa học Italia bị phạt tù còn được giới khoa học so sánh với việc nhà thiên văn học Galileo Galilei từng bị bỏ tù vì cho rằng Trái đất chuyển động quanh Mặt trời.
Sau khi tòa phúc thẩm phán quyết trắng án đối với 6 chuyên gia địa chất, Viện trưởng Viện nghiên cứu Núi lửa và Vật lý địa chất toàn cầu Italia - Stefano Gresta vui mừng cho biết: “Danh dự của giới khoa học Italia đã được khôi phục”.
Dù cho giới khoa học đã cảm thấy “nhẹ lòng” trước phán quyết mới này, nhưng nhiều gia đình mất đi người thân trong trận động đất tại L’Aquail lại tỏ ra không hài lòng. Attilio
Cecchini - luật sư của một gia đình nạn nhân thiệt mạng trong vụ động đất năm 2009 cho biết, phán quyết trắng án là một sự bất công bằng cho những nạn nhân vô tội trong thảm hoạ cách đây 5 năm. Người dân dự phiên tòa đã hô to: “Thật đáng xấu hổ”, tờ báo Italia Corriere della Sera đưa tin.
