- Một tuần sau "cú sốc" đổi tiền ở Ấn Độ
- Hỗn loạn tại các ngân hàng Ấn Độ vì đổi tiền
- Ấn Độ đổi tiền "đánh" tham nhũng và trốn thuế
Chưa có tiền lệ
Nền kinh tế Ấn Độ, vốn chủ yếu dùng tiền mặt đã bị chấn động kể từ tuần trước, khi ông Modi tuyên bố các tờ bạc mệnh giá 500 và 1.000 rupee sẽ bị ngừng lưu thông và chỉ có thể đổi sang tiền 500 và 2.000 rupee mới trước ngày 24-11. Thông thường, tiền mặt sẽ được chuyển từ nhà máy in của Ngân hàng Trung ương Ấn Độ tới 4.000 kho lưu trữ trên khắp cả nước, sau đó sẽ được xe tải vũ trang chuyên dụng chuyển tới các chi nhánh ngân hàng. Còn trong chiến dịch lần này, các tờ bạc mới được vận chuyển bằng đường máy bay đến các khu vực vùng sâu vùng xa của đất nước.
Cùng với việc bơm tiền mới vào hệ thống là cần phải bổ sung vào 220.000 máy rút tiền trên toàn Ấn Độ để phân chia những tờ tiền mệnh giá 500 và 2.000 rupee mới. Nhưng vấn đề là kích cỡ của những tờ tiền này không vừa với khay rút tiền truyền thống. Để thay khay tiền tại tất cả máy ATM, ước tính phải mất ít nhất 1 tháng.
Đáng chú ý, trong tuần qua, người dân Ấn Độ cũng lên “cơn sốt” các mặt hàng có giá trị cao như vàng hay đồng hồ xa xỉ. Người giàu Ấn Độ đổ xô đi mua đồng hồ Rolex bằng những đồng tiền nằm trong diện phải đem đi đổi tiền mới. Một cửa hàng bán đồng hồ ở Tây Bắc Mumbai bán được tới 45 chiếc Rolex trong một ngày, theo đại diện của hãng, bằng mức doanh số của cửa hàng trong cả tháng. Thậm chí nhân viên cửa hàng phải mời khách đi mua nơi khác vì không đủ hàng. Trong khi đó, nhu cầu đối với vàng cũng bùng nổ. Ông Chirag Thakkar, Giám đốc công ty bán buôn vàng Amrapali Group của Ấn Độ cho biết, các cửa hàng vàng trang sức đã đóng cửa vào cuối ngày 8-11, nhưng lại phải mở cửa vài tiếng sau đó vì khách gọi cửa quá nhiều. Cửa hàng tiếp tục mở cửa thâu đêm và bán tới tận 4 giờ sáng. “Khách xách những bao tiền đứng xếp hàng. Khách thậm chí sẵn sàng trả 52.000 rupee cho 10 gram vàng, gấp đôi thị trường”, ông tả lại.
Trái ngược với không khí đó, hàng triệu chiếc xe tải của tập đoàn All India Motor Transport Congress lại nằm đắp chiếu bên lề đường khoảng 8 ngày sau khi có thông báo đổi tiền. Công ty này vận chuyển khoảng 65% khối lượng hàng hóa của toàn quốc gia. Tuy nhiên, nhiều lái xe phải bỏ xe giữa hành trình vì hết tiền mặt để mua thực phẩm, đổ xăng, trả phí thông quan.
Nhiều điểm tín ngưỡng tại Ấn Độ đã mở hòm quyên góp để giúp đỡ người trong hoàn cảnh khó khăn. Có nơi đã phân phát tiền công đức cho người dân nghèo không có tiền mặt để mua thực phẩm. Ngoài ra, các ngân hàng còn đến những cơ sở tôn giáo để vận động ban quản lý gửi tiền tuyên góp vào tài khoản, nhằm đưa tiền mặt trở lại thị trường, xoa dịu tình trạng khan tiền hiện tại.
Còn nhiều thách thức
Thủ tướng Ấn Độ bất ngờ tuyên bố hủy bỏ 2 loại tiền mệnh giá 500 rupee và 1.000 rupee nhằm mục đích chống tham nhũng và đưa lượng tài sản ước tính lên tới nhiều tỷ USD nằm ngoài hệ thống quản lý tài chính vào hoạt động hợp pháp. Hai đồng tiền bị hủy chiếm khoảng 4/5 tổng giá trị tiền mặt được lưu thông, bởi vậy, thay đổi này đe dọa gây gián đoạn đối với nền kinh tế chủ yếu sử dụng tiền mặt của Ấn Độ.
Trước những xáo trộn trong cuộc sống của người dân, nhất là tâm lý chán nản, mệt mỏi vì phải xếp hàng dài để đổi tiền, Ngân hàng Trung ương Ấn Độ (RBI) trấn an rằng không có chuyện cạn tiền, tiền mặt luôn có sẵn “bất kỳ khi nào người dân cần”. RBI cũng yêu cầu các ngân hàng thương mại báo cáo hàng ngày thay vì hai tuần một lần như trước đây về số lượng tiền được rút và đổi để nắm rõ biến động về số liệu.
Kể từ khi đắc cử vào năm 2014, ông Modi đã cam kết sẽ mạnh tay với dòng tiền “ngầm” trong nền kinh tế. Theo ước tính của công ty đầu tư Ambit, nền kinh tế “ngầm” chiếm khoảng 1/5 tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Ấn Độ. Và theo ước tính của Viện Nghiên cứu Global Financial Integrity đóng trụ sở ở Washington (Mỹ), trong thời gian từ năm 2001 đến 2011 đã có đến hơn 350 tỉ USD được tuồn bất hợp pháp từ Ấn Độ ra nước ngoài.
Quyết sách này của ông Modi sẽ mang lại lợi ích về lâu dài, nhưng trước mắt gây ảnh hưởng không nhỏ tới tiêu dùng trong nước cũng như tăng trưởng kinh tế. Người dân và nền kinh tế nước này cần thời gian nhất định để thích ứng. Biện pháp bất ngờ này của ông Modi còn là cú đòn hiểm về chính trị, cho thấy vị Thủ tướng và Đảng BJP cầm quyền quyết tâm chống tham nhũng. Điều này được nhận định sẽ có lợi cho ông Modi và Đảng BJP trong cuộc bầu cử sắp tới.
