Những chiến binh Al-Shabaab huấn luyện tại cơ sở ở phía Nam
và chân dung “kiến trúc sư trưởng” Mohamed Mohamud
Bước trượt dài của một hiệu trưởng
Mohamed Mohamud, còn được gọi là Dulyadin hoặc Gamadhere được cho là người đứng sau cuộc tấn công của al-Shabaab vào Kenya hôm 2-4 vừa qua. Hiện các cơ quan chức năng đã công bố khoản tiền thưởng trị giá 20 triệu shilling (khoảng 145.000 nghìn bảng Anh) cho ai cung cấp tin về Mohamed Mohamud. Truyền thông Kenya đưa tin, Mohamud khoảng 40 tuổi, có 3 vợ. Hai người vợ của Mohamud sống ở Garissa, còn một người khác sống ở Ras Kamboni, một thị trấn ở Jubaland. Mẹ của Mohamud là Ralia Mohamed Wardere có bí danh là Iron Lady. Một trong những người anh chị em ruột của Mohamed là Abdi Yussuf Ali Adan có bí danh Abdi Mulla. Abdi Yussuf Ali Adan cũng là một nhà lãnh đạo “có tiếng” của al-Shabaab.
Mohamed Mohamud bắt đầu “sự nghiệp” như một kỹ sư khi tốt nghiệp Đại học Jomo Kenyatta ở Nairobi vào đầu những năm 1990. Ông Mohamud từng làm việc cho tổ chức Saudi Al-Haramain trước khi trở thành giáo viên rồi hiệu trưởng một trường Hồi giáo. Cảnh sát cho biết, Mohamud từng là Hiệu trưởng một trường Hồi giáo ở Garissa trong khoảng thời gian từ giữa năm 1997 - 2000. Tại đây, “khuynh hướng cực đoan của Mohamed Mohamud trở nên rõ ràng hơn”. Mohamud gia nhập al-Shabaab khoảng 15 năm trước đây. Sau đó, ông vượt qua biên giới vào Somalia, gia nhập Liên minh Tòa án Hồi giáo. Sau khi phong trào sụp đổ, ông đã tham gia và có vị trí quan trọng ở al-Shabaab.
Điều hành mạng lưới khủng bố lớn ở Kenya
Mohamed Mohamud là một người bạn thân của Ahmed Omar Abu Ubeyd - lãnh đạo al-Shabaab. Gideon Kimilu, Phó giám đốc Cục Cảnh sát điều tra tội phạm Kenya tại Nairobi cho biết, Mohamud là người đứng đằng sau nhiều cuộc tấn công khủng bố lớn, trong đó có cuộc tấn công vào xe buýt ở Mandera, gần biên giới Somali khiến 28 người thiệt mạng vào tháng 11 năm ngoái, sau đó là vụ tấn công khiến 36 công nhân mỏ bị sát hại. Tháng trước, Mohamed Mohamud cũng bị cáo buộc đứng đằng sau vụ 12 kẻ khủng bố âm mưu tấn công vào Quốc hội Kenya tại Nairobi. Đồng thời, ông cũng được liệt kê trong danh sách đóng băng tài sản ở Anh.
Mohamed Mohamud đã xây dựng được một mạng lưới rộng lớn các “cộng tác viên” trong nước của al-Shabaab, đặc biệt là ở Dadaab, trại tị nạn lớn nhất thế giới. Mohamed Mohamud thường xuyên tìm đến những địa điểm như Garissa - một nơi xa xôi bị Chính quyền “bỏ rơi” để dễ dàng tuyển mộ tân binh.
Những câu hỏi về an ninh ở Kennya
Cuộc tấn công của Al-Shabaab vào Garissa làm dấy lên câu hỏi về khả năng hoạt động của bộ máy an ninh quốc gia của Kenya. Cam kết quân sự lâu dài với Somalia và những cuộc tấn công của Chính phủ có thể là cái cớ để các nhóm khủng bố tiến hành “trả đũa” nhằm vào dân thường. Những cảnh báo của các quốc gia lân cận đã “làm tê liệt” ngành công nghiệp du lịch của Kenya. Chỉ vài giờ trước khi bắt đầu diễn ra cuộc tấn công, Tổng thống Kenya cho biết, “Kenya an toàn như bất kỳ nước nào trên thế giới”.
Những người dân ở Garissa, nơi nạn mù chữ, nghèo đói và thất nghiệp lan tràn, từ lâu đã cảm thấy bị thiệt thòi và bị chính quyền Nairobi “bỏ rơi”. Nhà hoạt động chính trị Mwangi cho biết, “một người đàn ông trẻ ở Garissa gốc Somali được xem là nghi can khủng bố”. Peter Aling’o, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu An ninh Kenya cho biết, “các phần tử khủng bố đang xuất hiện ngay trong lòng Kenya. Điều gì đang khiến giới trẻ Kenya tham gia al-Shabaab? Khủng bố mới xuất hiện có liên quan gì đến vấn đề chính trị, kinh tế Kenya. Chúng ta cần có những cuộc đối thoại để mang đến cho thanh niên Kenya cảm giác rằng, các giá trị bản thân họ được tôn trọng“.
