- Ở đời, trọng sự tử tế, đàng hoàng
- Nghệ thuật rối nước và những nghệ sỹ nông dân
- Chàng trai 8X và kho sách cũ khổng lồ
"Quê nhưng không cộc"
Sinh năm 1978, Kù Kao Khải thuộc lớp nghệ sỹ trẻ đa năng và đầy triển vọng về hội họa và điêu khắc sắp đặt. Thế nhưng sau khi ra trường, anh để lại sau lưng tất cả những ồn ào phố thị trở về quê hương miền biển Kim Sơn - Ninh Bình làm thầy giáo tại trường cấp 2 Kim Tân.
Bạn bè ai cũng tưởng Khải sẽ chỉ an phận với nghề dạy học. Thế nhưng, Khải lại âm thầm, hì hụi sáng tác nghệ thuật khiến nhiều người sửng sốt khi anh tham dự triển lãm điêu khắc toàn quốc và giành liền 3 giải.
Tác phẩm điêu khắc đem lại vinh dự ấy cho thầy giáo làng Kù Kao Khải chính là “Chuyện quê”. Tác phẩm như sự đánh giá của họa sỹ Lê Quốc Bảo là “quê nhưng không cộc”. Mà ngược lại, với chỉ một tác phẩm, Khải đã lột tả đúng thần thái và sự lam lũ của ngư dân - những người bám biển và làm chủ đại dương rộng lớn.
“Chuyện quê” kể về một đôi vợ chồng đi làm kinh tế mới tại bãi bồi biển Kim Sơn. Dù cuộc sống ở biển có nhiều gian truân cực nhọc, nhưng biển cũng cho họ tôm cá và cả những niềm vui. Tác phẩm được Bộ VH-TT&DL trao giải Nhì (không có giải Nhất). Cùng với đó, “Chuyện quê” cũng được giải chính thức của Hội Mỹ thuật Việt Nam và một giải A triển lãm khu vực sông Hồng.
Nghe tin thầy giáo làng đoạt giải thưởng từ chính tác phẩm kể về quê biển, ở Kim Sơn ai cũng mừng rỡ. Bởi không ai ngờ rằng, vùng biển Kim Sơn nghèo nàn toàn sú vẹt lại được vinh danh và biết tới.
Mặn mòi với biển
Ngay từ thơ ấu, Khải đã biết đến biển qua những chuyến ra khơi đánh cá của cha và những ngư dân trong xóm. Lớn lên, anh cũng trở thành một ngư dân đích thực. Những chuyến ra khơi của Khải kéo dài cả tháng, khi trở về cá đã đầy khoang. Nhưng để có cá đầy khoang không phải đơn giản, họ đã phải chiến đấu với sóng dữ cuồng phong, với cái nắng rát và đầy rẫy những hiểm nguy rình rập.
Thầy giáo Kù Kao Khải chia sẻ: “Nơi tôi sống là vùng bãi bồi mặn mòi nắng gió và cũng là không gian sống của những người dân lao động cần cù, chất phác. Nếu chỉ thoáng qua, cảm nhận về cuộc sống của những người dân ở đây chỉ hằn lại với vất vả, nhọc nhằn. Nhưng ở một góc độ khác, bằng ngôn ngữ của hội họa và điêu khắc, tôi muốn khắc họa vẻ đẹp của họ, một vẻ đẹp hiếm có, luôn rạng rỡ và ngời sáng, dù phía trước luôn phải đối diện với vô vàn khó khăn thử thách của cuộc sống nơi đầu sóng ngọn gió”.
Trong hầu hết câu chuyện mà Khải đã kể qua nghệ thuật, những ngư dân bao giờ cũng xù xì, đen nhẻm và khắc khổ. Nhưng đó cũng chính là vẻ đẹp ánh lên từ sự tảo tần, thánh thiện. Khi đến với vùng biển, anh thích nhìn họ cặm cụi bắt cá bắt tôm, thích nhìn thấy hạnh phúc của những gia đình vùng biển đạp lên sóng dữ mà sống.
“Nhặt” 100 câu chuyện về biển
Thầy Kù Kao Khải cho biết: “Ngư dân không chỉ kiếm sống nhờ biển mà còn là những chủ nhân của biển. Nhưng từ khi “Biển Đông dậy sóng” với những hành động ngang ngược của Trung Quốc thì không chỉ những ngư dân quê tôi mà hầu hết các vùng biển khác đều rất khó khăn. Tôi muốn đấu tranh cho ngư dân từ chính những chuyện kể bằng điêu khắc”.
Ước mơ “nhặt” 100 câu chuyện về biển kể qua điêu khắc của Khải đã sắp thành hiện thực. Trong đó, tôi ấn tượng nhất với câu chuyện tố cáo những kẻ xâm lăng dùng thuyền và vòi rồng đâm và phụt vào thuyền của kiểm ngư và ngư dân Việt Nam.
Đó đơn giản chỉ là một chiếc tàu lớn, hành xử như “ngáo ộp” đè lên những chiếc tàu cá nhỏ của ngư dân ta, đánh bắt trên ngư trường truyền thống bao đời nay. Những con cá mà ngư dân đánh được đang bị đổ ra ngoài trong vòng cuốn của vòi rồng. Đến lúc này, sự đơn giản của tác phẩm không còn giản đơn nữa, nó đã tố cáo sự bạo ngược của kẻ xâm lăng đối với ngư dân và đối với biển.
Ngoài những câu chuyện kể về biển đảo qua điêu khắc gây được tiếng vang. Trong những giờ lên lớp, thầy Khải còn truyền dạy những kiến thức biển đảo cho học sinh. Từ chính ngôi trường làng đó, những học sinh thân thương đã hiểu hơn về chủ quyền biển đảo, thấy yêu hơn đất nước giang sơn gấm vóc này.
“Ngoài nghệ thuật điêu khắc, tôi muốn chuyển tải đến tất cả mọi người, đặc biệt là các em học sinh về tình yêu với biển đảo quê hương. Biển cả rộng lớn vô cùng đã đem lại cho chúng ta tôm cá, nhưng chúng ta cũng phải biết yêu biển và bảo vệ biển”.
Thầy giáo Kù Kao Khải
