Sự thật về số tiền của người bị kết án oan sai Trần Văn Thêm được đền bù như thế nào?

ANTD.VN - Sau gần 50 năm được giải oan, cụ Thêm đã được Tòa án nhân dân (TAND) cấp cao tại Hà Nội bồi thường số tiền hơn 6,7 tỷ đồng. Oái oăm thay, khi có tiền thì câu chuyện riêng tư của cụ Thêm bị xới lên bởi lý do, khoản tiền của cụ được bồi thường là như vậy, nhưng người thân lại cho rằng, cụ Thêm chỉ nhận được hơn 2 tỷ đồng!?...

Sự thật về số tiền của người bị kết án oan sai Trần Văn Thêm được đền bù như thế nào? ảnh 1

Cụ Trần Văn Thêm cùng hai cháu là Trần Văn Được và Trần Tuệ Lâm trao đổi với phóng viên ANTĐ

Hàng chục năm gánh nỗi hàm oan

Nhằm rộng đường dư luận, phóng viên ANTĐ đã có cuộc gặp và trao đổi với nhân vật chính là cụ Thêm trong vụ việc này. Trước khi trả lời những câu hỏi của phóng viên, cụ Thêm cho biết vẫn rất minh mẫn và hoàn toàn tỉnh táo.

Năm 1970, cụ Trần Văn Thêm khi đó 34 tuổi, cùng người em họ Nguyễn Khắc Văn ghé vào ngủ ở lều cắt tóc. Nửa đêm, hung thủ xông vào dùng búa bổ củi đánh ông Văn tử vong. Cụ Thêm sau đó bị kết tội giết người em họ của mình.

Năm 1973, các cơ quan tố tụng tỉnh Vĩnh Phú (sau này tách ra thành tỉnh Phú Thọ và tỉnh Vĩnh Phúc) đưa ra xét xử và kết tội cụ Thêm mức án tử hình. Không đồng ý với bản án, cụ Thêm kêu oan. Đến năm 1974, TAND Tối cao xét xử phúc thẩm và kết tội y án sơ thẩm mức án tử hình đối với cụ Thêm.

Năm 1975, sau khi đối tượng Phan Thanh Nhàn khai giết hại nạn nhân Nguyễn Khắc Văn, Ủy ban thẩm phán TAND Tối cao đã mở phiên tòa theo thủ tục Giám đốc thẩm, tuyên hủy toàn bộ 2 bản án phúc thẩm, sơ thẩm và giao hồ sơ để cơ quan công an điều tra, xử lý lại theo quy định của pháp luật.

Sau khi được tạm tha, cụ Trần Văn Thêm đã có nhiều đơn kêu oan đến các cơ quan cao nhất của Đảng, Quốc hội, các cơ quan tiến hành tố tụng. Đến năm 2015, TAND Tối cao đã sao chụp và nhận được các tài liệu liên quan do gia đình cụ Thêm cung cấp. Từ đó, các cơ quan tố tụng Trung ương tiến hành xem xét, xác định cụ Thêm không thực hiện hành vi giết ông Nguyễn Khắc Văn năm 1970.

Dựa trên việc tính toán thời gian từ khi cụ Trần Văn Thêm bị bắt giam, ở tù đến khi tại ngoại là 46 năm, gia đình cụ Thêm đã đòi bồi thường 12 tỷ đồng. Việc thương lượng bồi thường suốt 3 năm sau mới thống nhất (số tiền bồi thường hơn 6,7 tỷ đồng).

Tháng 10-2017, TAND Cấp cao tại Hà Nội đã có Quyết định số 759 về việc giải quyết bồi thường đối với cụ Trần Văn Thêm với tổng số tiền bồi thường hơn 6,7 tỷ đồng. Tuy nhiên, sau đó việc cấp kinh phí bồi thường gặp nhiều khó khăn, kéo dài.

Hơn 6,7 tỷ đồng, nhưng chỉ nhận được hơn 2 tỷ đồng(?!)

Trên cơ sở công văn đề nghị cấp kinh phí của TAND Tối cao, Bộ Tài chính đã cấp kinh phí và TAND Cấp cao tại Hà Nội đã tiến hành việc chi trả tiền bồi thường theo quy định cho cụ Thêm.

Tuy nhiên, cụ Trần Văn Thêm đã có giấy uỷ quyền cho ông Nguyễn Văn Hòa - Phó Giám đốc Công ty luật Hòa Lợi (Hà Nội) trong việc giải quyết bồi thường oan sai. Do vậy, số tiền này được TAND Cấp cao tại Hà Nội chuyển vào tài khoản cá nhân của ông Nguyễn Văn Hòa. Giấy uỷ quyền do một văn phòng công chứng trên địa bàn huyện Thạch Thất (Hà Nội) thực hiện.

Trao đổi với phóng viên, anh Trần Văn Được (SN 1974, là cháu cụ Thêm), người trực tiếp đi kêu oan cho cụ Thêm cho biết, sở dĩ cụ được giải oan như ngày hôm nay là được sự giúp đỡ của rất nhiều người thân và các tổ chức, cơ quan...

“Trước kia, tôi đến gõ cửa Công ty luật Hòa Lợi nhờ tư vấn về việc tranh chấp đất. Tại đây, tôi kể lại câu chuyện của cụ Thêm và được Luật sư Vũ Lợi - Giám đốc Công ty luật Hòa Lợi nhận lời giúp đỡ. Sau đó, Luật sư Lợi giới thiệu cho ông Nguyễn Văn Hòa, là người trực tiếp hướng dẫn các bước thực hiện kêu oan và mới được như bây giờ”, anh Trần Văn Được kể.

6 sổ tiết kiệm trị giá 3 tỷ đồng (mỗi sổ trị giá 500 triệu đồng) đều mang tên Trần Văn Thêm

Anh Trần Văn Được cũng khẳng định: “Quá trình đi tìm công bằng cho cụ Thêm, tôi là người trực tiếp tham gia việc này và đồng hành trong công việc còn ông Hòa - là một người rất nhiệt tình và chỉ mong sớm tìm lại công bằng cho cụ Thêm. Khi được bồi thường, ông Hòa cũng làm các thủ tục chuyển trả toàn bộ số tiền cho cụ Thêm”.

Liên quan đến việc một số thông tin cho rằng, cụ Thêm được bồi thường số tiền lên tới hơn 6,7 tỷ đồng, nhưng thực tế cụ Thêm chỉ nhận về được có 2 tỷ đồng khiến dư luận không khỏi bức xúc.

Trao đổi với phóng viên, anh Trần Văn Sáu (SN 1976, con trai út cụ Thêm) cho biết, bố tôi sau khi được giải oan đã được cơ quan chức năng đền bù số tiền hơn 6,7 tỷ đồng. Tuy nhiên, chỉ thấy cụ Thêm mang về có hơn 2 tỷ đồng, trong đó chia cho 2 con trai (trong đó có anh Sáu) mỗi người 500 triệu đồng và 4 người con gái, mỗi người 200 triệu đồng. Số tiền còn lại không biết để đâu. Đồng thời, anh Sáu cũng cho biết trong quá trình đi tìm công lý, do bận công việc nên anh và những người con khác của cụ Thêm không tham gia lần nào, mà chỉ có người cháu là anh Trần Văn Được tham gia.

“Tôi đã nhận đủ số tiền 6,7 tỷ đồng”

Liên quan đến những thông tin về vụ việc này, cụ Trần Văn Thêm khẳng định: “Việc đó tôi không biết thông tin từ đâu, không biết ai nói vậy. Tôi là chủ thể chính trong việc này sao họ lại không hỏi mà cứ phát ngôn lung tung”.

Cụ Thêm cũng cho biết mình đã nhận được toàn bộ số tiền hơn 6,7 tỷ đồng tiền mặt từ người ủy quyền là ông Nguyễn Văn Hòa. Sau đó, cụ Thêm đã làm 6 sổ tiết kiệm (trị giá mỗi sổ 500 triệu đồng).

“Trong 6 cuốn sổ tiết kiệm đều mang tên tôi, tôi giữ lại 5 sổ, còn 1 sổ tiết kiệm được lập giấy giao nhận, nhờ ông Nguyễn Văn Hòa giữ hộ với lý do, nếu cơ quan Nhà nước yêu cầu nộp thuế thì ông Hòa sẽ là người thực hiện việc này khi cần thiết. Đây là vấn đề tế nhị, ông Hòa ban đầu không nhận nhưng tôi nói mãi và phải làm cả giấy tờ đầy đủ. Sổ này cũng vẫn mang tên tôi, nếu không được phép thì ai mà lấy tiền ra tiêu được?””.

Cụ Thêm cũng cho biết: "Sau khi được ông Hòa bàn giao số tiền hơn 6,7 tỷ đồng, tôi mang về một số tiền mặt chia cho các con (trong đó, 4 cô con gái mỗi người 200 triệu đồng, 2 người con trai mỗi người 500 triệu đồng), còn lại tôi cũng chia cho một số người trước đó đã từng giúp mình trong hành trình kêu oan. Do không biết ai và mình còn số tiền là bao nhiêu, nên tôi không nói”.

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Văn Hòa - Phó giám đốc Công ty luật Hòa Lợi cho biết, những thông tin cho rằng cụ Thêm chỉ nhận được tiền đền bù hơn 2 tỷ đồng là không đúng. Đây cũng là chuyện cá nhân của gia đình cụ. Còn số tiền cụ được đền bù bao nhiêu, chúng tôi đã bàn giao đủ cho cụ Thêm.

“Việc này thể hiện trên các văn bản công chứng cũng như số tiền mặt và các sổ tiết kiệm đứng tên cụ Thêm. Việc cụ Thêm có làm gì hay sử dụng số tiền đó như thế nào là quyền của cụ. Duy nhất một sổ tiết kiệm trị giá 500 triệu đồng, cụ Thêm nhờ tôi giữ để đề phòng khi phải nộp thuế”, ông Hòa chia sẻ.

Cụ Thêm là người toàn quyền định đoạt số tiền của mình được bồi thường

Theo quy định pháp luật về việc bồi thường của cụ Trần Văn Thêm khi bị kết án oan sai, được quy định tại khoản 2 Điều 26 - Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2009 (Thời điểm có hiệu lực của Luật này) như sau:

“Người bị tạm giam, người đã chấp hành xong hoặc đang chấp hành hình phạt tù có thời hạn, tù chung thân, người đã bị kết án tử hình, người đã thi hành án tử hình mà có bản án, quyết định của cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự xác định người đó không thực hiện hành vi phạm tội;”

Như vậy, đây là việc Nhà nước bồi thường cho thời gian từ khi cụ Trần Văn Thêm bị bắt giam, ở tù đến khi tại ngoại là 46 năm. Số tiền mà cụ Trần Văn Thêm được bồi thường theo Quyết định số 759 về việc giải quyết bồi thường đối với cụ Trần Văn Thêm với tổng số tiền bồi thường trên 6,7 tỷ đồng.

Theo như thông tin mà cụ Thêm cung cấp thì việc ông Hòa (Người đại diện theo ủy quyền) đã bàn giao cho cụ số tiền hơn 6,7 tỉ đồng là đúng quy định pháp luật về bồi thường. Còn việc cụ Trần Văn Thêm sử dụng số tiền bồi thường nhận được từ Cơ quan TAND Cấp cao tại Hà Nội là quyền tự định đoạt của cụ Trần Văn Thêm. Trong việc này gia đình cụ Thêm (những người con) không có quyền và nghĩa vụ trong việc sử dụng số tiền này. Nếu cụ Trần Văn Thêm mất trước thời điểm nhận bồi thường thì những thân nhân (những người con) mới có quyền nhận thay và thực hiện việc chia thừa kế theo quy định pháp luật vì đây là di sản thừa kế.

Mặt khác, theo quy định của Luật về thuế cùng các văn bản hướng dẫn thi hành về thuế thu nhập cá nhân thì khoản thu nhập này của cụ Trần Văn Thêm không phải nộp thuế Thu nhập cá nhân;

 “Thu nhập từ bồi thường Nhà nước và các khoản bồi thường khác theo quy định của pháp luật về bồi thường Nhà nước là khoản tiền cá nhân được bồi thường do các quyết định xử phạt vi phạm hành chính không đúng của người có thẩm quyền, của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền gây thiệt hại đến quyền lợi của cá nhân; thu nhập từ bồi thường cho người bị oan do cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự quyết định. Căn cứ xác định khoản bồi thường này là quyết định của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền buộc cơ quan hoặc cá nhân có quyết định sai phải bồi thường và chứng từ chi bồi thường”.

Luật sư Đặng Thành Chung - Giám đốc Công ty luật TNHH An Ninh