Đây là vấn đề đã nhiều lần được dư luận đề cập. Chủ trương nhất quán của chúng ta là tiến tới giá phải theo thị trường, nếu không nền kinh tế sẽ bị méo mó. Ví dụ, than cho sản xuất điện hiện đang được bán với giá thấp hơn các ngành khác, dưới giá thành. Do vậy, đó đây mới xảy ra tình trạng buôn lậu than, bán ra nước ngoài. Hệ lụy nữa, quan trọng hơn là khi giá điện thấp, Nhà nước phải bù lỗ thì các dự án đầu tư sẽ không thiên về phát triển công nghệ để tiết kiệm điện. Như vậy, chúng ta sẽ có nền sản xuất lạc hậu. Một số dự án thép phế phẩm rộ lên trước đây là những ví dụ cụ thể. Họ lãi nhờ giá điện của ta thấp, có nghĩa ta tự nhiên lại bao cấp cho họ về giá điện, đây là điều không thể chấp nhận được. Điện là thức ăn của công nghiệp nhưng ngân sách Nhà nước không thể đầu tư mãi vào điện nên cần phải kêu gọi đầu tư từ xã hội. Song giá điện thấp quá thì nhà đầu tư không có lãi, chúng ta sẽ không thu hút được đầu tư.
- Chính phủ và Bộ Công Thương đã nhận được đề xuất tăng giá điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam - EVN hay chưa, thưa Bộ trưởng?
- Giá điện phải điều chỉnh. Thế nhưng, người dân thu nhập còn thấp nên nếu đòi hỏi giá quốc tế ngay thì rất khó khăn. Vật tư, thiết bị, máy móc cho các công trình điện phần lớn đều nhập khẩu nên chúng ta không có lựa chọn nào khác. Tuy vậy, thay vì hỗ trợ chung cho điện thì chúng ta hỗ trợ cho người dân. Ví dụ, mỗi hộ dân, nhất là người nghèo được bao cấp một số điện nhất định. Chính phủ khẳng định sau này khi điều hành giá điện, sẽ có chính sách hỗ trợ người tiêu dùng có thu nhập thấp, người nghèo.
Thứ hai, nếu tăng ngay giá điện đầu vào sẽ dẫn đến sức cạnh tranh hao hụt. Đây là cái giá phải trả. Ngoài ra, nếu điều chỉnh giá điện hay loại giá nào đó như giá dịch vụ y tế thì điều hành phải khéo léo theo yếu tố tâm lý của thị trường. Vì thế, tại sao nhiều năm nay, chúng ta không thể điều chỉnh ngay một lúc giá điện mà phải theo lộ trình. Chính phủ luôn khuyến khích các doanh nghiệp không chỉ bằng lời nói mà bằng cơ chế tài chính, chính sách thuế cho các doanh nghiệp đổi mới công nghệ, để đầu tư vào công nghệ hiện đại và tiết kiệm năng lượng hơn.
- Dư luận đang rất quan tâm thời điểm và phương án tăng giá điện cụ thể, thưa Bộ trưởng?
- Phương án lộ trình tăng giá điện đã được Chính phủ bàn nhiều năm nay. Lộ trình tăng cụ thể lúc nào còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như chỉ số giá tiêu dùng chẳng hạn. Ta không điều chỉnh ngay một lúc mà cần phải có lộ trình. Chính phủ cũng đã yêu cầu EVN phải có kế hoạch tuyên truyền để giải thích, lấy ý kiến phản hồi của người dân để có điều chỉnh cần thiết về biện pháp cụ thể khi tăng giá điện.
