Mức tiêu thụ đường mỗi tháng hiện nay là 98.000 tấn
Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Diệp Kỉnh Tần, tính đến giữa tháng 7, lượng đường tồn kho của các nhà máy trong cả nước chỉ còn gần 240.000 tấn, cộng với lượng đường sẽ nhập khẩu trong kế hoạch năm 2012 là 70.000 tấn, thì tổng lượng đường để dùng từ nay đến niên vụ 2012-2013 khoảng 310.000 tấn. “Nếu cân đối cung cầu đường của cả nước từ nay tới cuối năm thì không thừa”, ông Tần tính toán. Cũng liên quan đến việc điều hành mặt hàng đường, Bộ Công Thương cho biết, từ tháng 7-2012, đã giao quota nhập khẩu 70.000 tấn đường cho các doanh nghiệp.
Tuy nhiên, điều khiến dư luận quan tâm là mới đây, Hiệp hội Mía đường Việt Nam có văn bản gửi Bộ NN&PNNT kiến nghị ưu tiên dùng hạn ngạch nhập khẩu đường hàng năm để nhập khẩu đường của Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai (HAG) sản xuất từ Lào về Việt Nam. Theo đề xuất trên, HAG hiện đang đầu tư cụm công nghiệp mía đường Hoàng Anh Attapeu tại Lào với công suất 7.000 tấn/ngày. Tuy nhiên, HAG đang gặp khó khăn trong việc tiêu thụ. Vì vậy, lãnh đạo HAG đang đề nghị xem xét cơ chế cho phép nhập khẩu hơn 100.000 tấn đường/năm từ Lào để giải quyết đầu ra cho nhà máy từ năm 2013.
Mặc dù chưa có khẳng định các Bộ Công Thương, Bộ NN&PTNT cùng Bộ Tài chính có đồng thuận đề xuất trên hay không, song Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Thành Biên cho rằng, các sản phẩm do HAG làm ra sẽ mang xuất xứ của Lào. Việt Nam và Lào đã có các thỏa thuận về ưu đãi thuế quan, trong đó một số mặt hàng được hưởng thuế suất bằng một nửa thuế suất ưu đãi của ASEAN. Có nghĩa, với mặt hàng đường, nếu nhập khẩu theo thuế suất của ASEAN là 5% thì nhập từ Lào chỉ còn 2,5%.
Nếu đề xuất này được chấp thuận, thì HAG được nhập khẩu đường từ Lào sẽ chỉ phải chịu thuế suất 2,5% trong khi các doanh nghiệp khác sẽ phải nhập đường với thuế suất 5% theo quy định. Nhiều ý kiến tỏ ra lo ngại, nếu cấp toàn bộ hạn ngạch này cho HAG thì nhà nước sẽ thất thu một khoản thuế bằng chênh lệch giữa thuế nhập khẩu từ Lào (2,5%) và thuế nhập khẩu từ các nước khác trong ASEAN (5%). Ngoài ra, sẽ xảy ra vấn đề độc quyền khi các nhà nhập khẩu trong nước sẽ phải mua toàn bộ đường của HAG.
Theo ông Nguyễn Thành Biên, “Bộ Công Thương đang tổng hợp ý kiến của các bộ, ban ngành liên quan và có phương án trình Chính phủ trước khi có trả lời về việc đàm phán thuế quan hạn ngạch đường với Lào. Ở đây, HAG đóng vai trò là một nhà đầu tư từ phía Lào. Về mặt danh chính ngôn thuận, Chính phủ Việt Nam không đàm phán với HAG mà đàm phán với Chính phủ CHDCND Lào”. Trong khi đó, lượng đường nhập khẩu trong hạn ngạch năm nay được Bộ Công Thương phân bổ cho một số doanh nghiệp, chứ không theo hình thức đấu thầu công bằng như mọi năm?
