Theo truyền thuyết: Nữ vương Po-Nagar, còn gọi là Yan-Pu-Nagara, Po-Ino-Nagar hay Bà Đen (người Việt Nam gọi là Thiên Y Thánh Mẫu Ana) là vị nữ thần được tạo nên bởi mây trời và bọt biển, người tạo dựng ra Trái đất, sản sinh gỗ quí, cây cối và lúa gạo. Bà có 97 chồng, trong đó chỉ một mình Po Yan Amo là người có uy quyền và được tôn trọng hơn cả. Bà có 38 người con gái, tất cả đều hóa thân thành nữ thần, trong đó có ba người được người Chăm chọn làm thần bảo vệ đất đai và còn thờ phụng cho tới ngày nay. Tương truyền, tượng bà Thiên Y Ana theo tín ngưỡng phồn thực của người Chăm, xưa không mặc quần áo. Po Nagar hiện nay đã được sửa lại, ăn mặc theo kiểu nhà Phật.
Truyền thuyết đã khép lại từ rất lâu rồi, chỉ còn lại đây những suy tư hoài vọng của những người vãn cảnh. Ngồi bên tháp, gió từ tả ngạn sông Cái - Nha Trang thổi lồng lộng. Chiếc cầu Bông xinh đẹp vẫn đang ngày ngày nhìn những dòng nước chảy và vẫn luôn dõi theo từng thay đổi của thời gian. Cạnh đó là xóm Cồn, xóm Bóng thơ mộng đã đi vào thơ ca nhiều thế hệ.
Ðến thăm Tháp Bà - Nha Trang, ngoài việc tìm hiểu về lịch sử, kiến trúc, tâm linh, du khách còn có dịp thưởng thức những vũ điệu Chăm độc đáo và uyển chuyển. Những điệu múa của các cô gái Chăm trong trang phục truyền thống, hòa cùng tiếng trống Paranưng, điệu kèn Saranai làm đắm say du khách. Những điệu múa quạt, múa đội nước mang đậm nét văn hóa truyền thống và thể hiện thói quen sinh hoạt rất đời thường của người Cham-pa sẽ tạo cho du khách ấn tượng đẹp khi đến với nơi tôn kính này.
Cùng hòa cảm xúc với những điệu múa, du khách còn được chiêm ngưỡng những nét kiến trúc đặc sắc của khu đền tháp. Ngay cổng chính là tượng Nữ thần Durga đang nhảy múa giữa hai nhạc công. Trên đỉnh tháp có tượng thần Shilva cưỡi ngưu thần Nandin. Nhiều người đến đây không khỏi ngạc nhiên khi ngắm nhìn những vũ công, người chèo thuyền... được tạc vào đá ở mặt ngoài tượng tháp. Qua hai hàng cột xây bằng gạch đất nung cao sừng sững, đi sâu vào trong, còn có bốn ngôi tháp, hai miếu thờ và một nhà ngang. Hai ngôi tháp lớn, một cao 18m, một cao 22,48m, được xây bằng gạch nung. Tháp lớn xây thành 4 tầng, mỗi tầng đều có cửa giả, tượng thần và hình thú bằng đá.
