- Tài sản các cơ quan, đơn vị khi sáp nhập, hợp nhất sẽ được xử lý như thế nào?
- Trình Trung ương đề án sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh trong tháng 4
 |
Việc sáp nhập không thể thực hiện theo phép cộng cơ học |
Bỏ cấp trung gian để giảm độ trễ
Bộ Chính trị, Ban Bí thư vừa ban hành Kết luận 127-KL/TW về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, trong đó có việc nghiên cứu định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 2 cấp bảo đảm tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.
Nêu quan điểm về chủ trương này, GS. TS Trần Ngọc Đường, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho rằng, đây là chủ trương hợp lòng dân và phản ánh xu thế phát triển của xã hội hiện đại.
Việc sáp nhập cấp tỉnh, bỏ cấp huyện là bước tiếp nối chủ trương tinh gọn bộ máy nhằm giảm thiểu đầu mối và cấp trung gian, nâng cao hiệu lực hiệu quả hoạt động của bộ máy.
Việc bỏ cấp trung gian - cấp huyện trong thời điểm này là cần thiết, làm cho các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước xuống thẳng cơ sở, không phải qua tầng nấc trung gian cấp huyện nữa.
Thực tế, nhiều quốc gia trên thế giới, cũng chú trọng xây dựng chính quyền cấp tỉnh, cấp xã mạnh, còn chính quyền trung gian do tỉnh đưa về một khu vực hoặc vùng nào đó thuộc một vài xã, phường để đại diện chính quyền tỉnh nắm chính quyền ở khu vực, cơ sở đó.
Tuy nhiên, việc bỏ cấp huyện sẽ xung đột với các quy định trong Hiến pháp. Do vậy, các vấn đề cũng cần phải xem xét trình Quốc hội trong thời gian tới để sửa đổi một số quy định của Hiến pháp liên quan đến vấn đề này.
Đồng quan điểm, nguyên Thứ trưởng Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh cho rằng, việc sáp nhập cấp tỉnh và bỏ cấp huyện là cấp thiết để giảm độ trễ, sự cồng kềnh và kém hiệu quả của bộ máy hành chính.
Bộ máy địa phương cồng kềnh sẽ làm tăng chi phí hành chính và cản trở hiệu quả chính sách. Hiện nay, cấp huyện không có nhiều vai trò trong quyết sách, thậm chí có thể trở thành lực cản nếu triển khai không hiệu quả.
Sáp nhập để phát triển
Bên cạnh việc xóa bỏ cấp huyện, sáp nhập cấp tỉnh cũng là nội dung cũng nhận được nhiều sự quan tâm của các chuyên gia nghiên cứu.
Theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tiêu chuẩn của tỉnh, thành phố gồm quy mô dân số, diện tích tự nhiên và số đơn vị hành chính cấp huyện trực thuộc.
Đối với các tỉnh, quy mô dân số tối thiểu phải 900.000 người trở lên (tỉnh miền núi, vùng cao); với các tỉnh không phải miền núi, vùng cao, phải từ 1,4 triệu người trở lên.
Về diện tích, tiêu chuẩn đối với tỉnh tối thiểu là từ 5.000 km2 trở lên; đối với các tỉnh miền núi, vùng cao tiêu chuẩn diện tích cao hơn, là 8.000 km2. Tiêu chuẩn về số đơn vị cấp huyện trực thuộc tối thiểu là 9 đơn vị trở lên, trong đó có ít nhất 1 thành phố hoặc 1 thị xã.
Theo các tiêu chuẩn nêu trên, qua thống kê của Tổng cục Thống kê và các tỉnh, hiện nhiều địa phương không đạt các tiêu chuẩn tối thiểu.
Tính đến năm 2023, có 17 tỉnh không đạt tiêu chuẩn tối thiểu về dân số 900.000 người, gồm: Điện Biên, Lào Cai, Yên Bái, Bắc Kạn, Hòa Bình, Lai Châu, Cao Bằng, Hà Giang, Tuyên Quang, Lạng Sơn, Hà Nam, Quảng Trị, Kon Tum, Ninh Thuận, Đắk Nông, Phú Yên, Hậu Giang.
Có 28 tỉnh không đạt tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên tối thiểu, gồm: Bắc Ninh, Hà Nam, Hưng Yên, Vĩnh Phúc, Ninh Bình, Vĩnh Long, Thái Bình, Hậu Giang, Hải Dương, Nam Định, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bến Tre, Trà Vinh, Tiền Giang, Bạc Liêu, Bình Dương, Sóc Trăng, Ninh Thuận, Đồng Tháp, Thái Nguyên, Phú Thọ, An Giang, Bắc Giang, Tây Ninh, Long An, Hòa Bình, Quảng Trị, Bắc Kạn.
Có 14 tỉnh có số đơn vị hành chính cấp huyện dưới tiêu chuẩn 9 đơn vị, gồm: Bắc Ninh, Hà Nam, Ninh Bình, Vĩnh Long, Lai Châu, Thái Bình, Hậu Giang, Bà Rịa - Vũng Tàu, Đắk Nông, Tuyên Quang, Bạc Liêu, Ninh Thuận, Quảng Bình, Bắc Kạn.
Theo GS. TS Nguyễn Ngọc Đường, việc sáp nhập tỉnh là chủ trương đúng đắn, tuy nhiên để bảo đảm hiệu lực hiệu quả hoạt động của bộ máy, việc sáp nhập cần tính toán cẩn trọng, không nên đơn thuần dựa vào chỉ tiêu dân số, diện tích để cộng cơ học các tỉnh với nhau.
Khi sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh phải đặt trong tổng thể quy hoạch phát triển kinh tế chung của cả nước, với mục đích khai thác lợi thế so sánh của từng địa bàn, từng khu vực, lợi thế về nhân lực, đất đai, tài nguyên, không gian phát triển, ngành nghề và điều kiện thổ nhưỡng tự nhiên… để mục đích cuối cùng là khai thác hết nguồn lực trong nền kinh tế để phát triển đất nước.
Còn theo nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh, sắp xếp tinh gọn bộ máy nói chung, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, đơn vị cấp xã là công việc khó, nhạy cảm, phức tạp, tác động trực tiếp đến cán bộ, công chức và ảnh hưởng đến thói quen, tập quán của người dân địa phương.
Do đó, việc sáp nhập cấp tỉnh có thể căn cứ đặc điểm phát triển kinh tế của các vùng Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long, Đồng bằng sông Hồng để xác định lợi thế, khó khăn từng địa phương cần sáp nhập.
