Tam quan đền Bảo Hà
Ông “thần vệ quốc”
Ông Hoàng Bảy thực sự là ai cho đến nay vẫn là một bí ẩn, dù trong dân gian có nhiều câu chuyện truyền kỳ khác nhau giải đáp điều này. Người Bảo Hà chỉ biết ông Hoàng Bảy là “thần vệ quốc” - một vị anh hùng của miền sơn cước từng đánh giặc phương Bắc bảo vệ nhân dân. Khi ông mất, đền thờ ông được xây dựng trên ngọn núi Cấm, quay mặt ra phía sông Hồng, đúng thế “tựa sơn đạp thủy” để “trấn yểm” cho vùng đất biên giới được bình yên, thịnh vượng.
Một trong số các truyền thuyết kể rằng, vào cuối đời Lê niên hiệu Cảnh Hưng (1740-1786) khắp vùng Quy Hóa gồm Châu Thủy Vỹ và Châu Văn Bàn (thuộc Yên Bái, Lào Cai hiện nay) thường xuyên bị giặc phương Bắc tràn sang cướp phá, khắp vùng loạn lạc, cư dân điêu tàn. Trước cảnh đau thương tang tóc ấy, tướng Hoàng Bảy được triều đình giao trọng trách khởi binh dẹp loạn vùng biên ải. Đội quân của ông tiến dọc sông Hồng đánh đuổi quân giặc, giải phóng Châu Văn Bàn và củng cố xây dựng Bảo Hà thành căn cứ lớn. Trong một trận chiến đấu không cân sức, tướng Hoàng Bảy anh dũng hy sinh. Thi thể ông trôi theo dòng sông Hồng tới Bảo Hà thì dạt vào bờ. Nhân dân trong vùng đã vớt xác, an táng ông và lập đền thờ tại đây để ghi nhớ công đức to lớn của vị anh hùng.
Theo ông Phạm Văn Chiến - Trưởng ban quản lý đền Bảo Hà, đó chỉ là truyền thuyết, còn không ai biết ông Hoàng Bảy chính xác là ai, quê quán ở đâu và cũng không rõ năm sinh năm mất của ông. Hiện nay, trong đền Bảo Hà còn một bộ trống âm dương và một chuông đồng cổ với hoa văn rất tinh xảo. Theo ông Chiến, đó là hai bảo vật của đền, vừa mang tính tâm linh, vừa mang tính văn hóa lịch sử. “Trống và chuông cổ có từ bao giờ thì tôi không được biết, chỉ biết rằng, nó có từ rất lâu rồi. Đó là hai vật thiêng của đền Bảo Hà và có mối liên hệ mật thiết với cá nhân ông Hoàng Bảy”, ông Chiến nhận định.
Ngựa mã dâng ông Hoàng Bảy và Chuông đồng cổ
Gạt đi những chuyện mê tín
Vốn để thờ vị tướng có công đánh giặc yên dân, nhưng không rõ từ bao giờ đền ông Hoàng Bảy đã trở thành địa điểm mà “dân số má” từ khắp các nơi kéo về dâng lễ cầu lộc.
Điều đáng ngạc nhiên mà theo Trưởng Ban quản lý đền Bảo Hà kể, rất nhiều người, đặc biệt dân giang hồ đến đây cầu lộc. Ông bảo, có những đợt ông được chứng kiến tận mắt, tai nghe rõ ràng từng câu xin lộc ông Hoàng Bảy của “dân số má” rằng: “Cầu xin ngài cho con đánh lô trúng lô, đánh đề trúng đề, buôn bán trót lọt, ít qua ít, nhiều qua nhiều…”. Chỉ vài ngày sau, người ấy quay lại tạ lễ vì thắng lớn. Đấy không phải là trường hợp điển hình mà hầu hết “dân số má” đều kéo đến đền Bảo Hà xin lộc. Có lẽ vì thế, mà đền Bảo Hà được xưng tụng là “đền số má”.
Đã từng có thời gian, đền Bảo Hà trở thành một trong những “điểm nóng” về tệ nạn xã hội, đặc biệt là tệ nạn ma túy.
Cấm mang thuốc phiện vào đền
Nhiều người lạ đến đền ông Hoàng Bảy không khỏi ngỡ ngàng khi thấy những biển hiệu “Cấm mang thuốc phiện vào đền” treo từ ngoài cổng đến bên trong đền. Theo lời ông Chiến, trước đây khi thuốc phiện còn phổ biến, dân giang hồ có thói quen dâng lễ bằng thuốc phiện. Họ mang cả thuốc phiện và bàn đèn vào đền dâng ông Hoàng Bảy để mời thánh xin lộc. Việc làm vi phạm pháp luật ấy từng gây bức xúc trong nhân dân nên Ban quản lý đền buộc phải có biển cấm và theo dõi sát những đối tượng khả nghi để kịp thời ngăn chặn.
“Thời gian gần đây tình trạng đó đã ít đi, thậm chí không còn diễn ra nhưng chúng tôi vẫn phải thường xuyên nhắc nhở những đối tượng cố ý, bí mật đem thuốc phiện thay hương nhang vào cúng”, ông Chiến cho hay. Tuy nhiên, ông Chiến cũng phải thừa nhận, dù Ban quản lý đền có cảnh giác thế nào thì vẫn thỉnh thoảng thấy xuất hiện bàn đèn và thuốc phiện trên ban thờ ông Hoàng Bảy. Tất nhiên, đó chỉ là số ít, không đáng kể so với những năm về trước.
Gạt đi những chuyện mê tín hay lời đồn thổi chưa rõ thực hư trong dân gian đó, thì đền ông Hoàng Bảy vẫn là một điểm thu hút du khách thập phương vì những nét kiến trúc cổ cũng như phong cảnh hữu tình. Dịp mùa xuân hay hội đền vào tháng 7 âm lịch, người dân nhiều địa phương trong cả nước vẫn tìm đến đây để cầu lộc, cầu an. “Đền ông Hoàng Bảy rất quan trọng trong tâm linh thờ Mẫu. Đó là một trong ba ngôi đền của tín ngưỡng thờ Mẫu có vị trí đặc biệt cùng với đền ông Hoàng Bơ và ông Hoàng Mười”, ông Trần Hữu Sơn, Giám đốc Sở VH-TT&DL tỉnh Lào Cai cho biết.
