Cuộc sống trong những căn nhà "hộp diêm" nhỏ nhất phố cổ

Chật vật những “ngôi nhà hộp diêm”

Nhà anh Hoàng Văn Xuân (51 tuổi) ở số 44 Hàng Buồm được dân phố cổ “mệnh danh” là nhỏ nhất Hà Nội. Căn nhà có chiều dài 2.7m, chiều rộng 1.9m và chiều cao 1.2m. Mọi sinh hoạt của ông Xuân và con trai tên Thủy (16 tuổi) vỏn vẹn trong “ngôi nhà hộp diêm” này. Nhà ông ngồi thì được chứ đứng là không xong. “Áo còn mặc được, mặc quần thì phải ngả người ra”. Đang tuổi ăn, tuổi lớn mà Thủy ở trong nhà cứ phải co ro người vì sợ đầu đụng trần nhà. Để học bài Thủy “cắm đầu” vào tủ sách và ngồi quay lưng lại với cái TV bố đang mở.

Theo ông Xuân, Thủy chẳng bao giờ dám mời bạn về nhà chơi. Phần vì xấu hổ, phần vì có mời bạn đến nhà chơi cũng không có chỗ mà ngồi. “Lúc có khách đến chơi nhà chẳng bao giờ cháu Thủy dám vào. Vì vào nhà thì khách biết ngồi ở đâu. Hai cha con đi ra đi vào còn phải len chân, chỗ đâu mà tiếp khách!”, ông Xuân thở dài.

Ông Xuân trong ngôi nhà không thể đứng thẳng của mình

Đường lên nhà ông Xuân như lối lên gác xép

Cũng không kém phần chật chội, nhà có diện tích 15m2 mà có tới 5 người ở. Ngủ trên gác, đêm muốn đi vệ sinh phải xuống dưới  tầng. Nấu ăn ở ngay lối đi, ai muốn vào nhà phải đi len qua bếp. Cơm nấu xong bê lên tầng trên, ăn xong lại bê xuống tầng dưới rửa ráy. Nhiều lúc vì chật chội, có việc gấp phải đi ra ngoài không thể chờ đợi được mà mọi người sinh ra cáu bẳn nhau. Hàng xóm cũng vì thế mà nhiều lúc không mấy hài lòng, đi ra đi vào nhìn nhau cũng mặt mặt nặng mày nhẹ. Mùa đông thì còn đỡ chứ mùa hè thì ngột ngạt và rất nóng bức... “Nhiều lúc tưởng chừng như ngạt thở trong chính căn nhà của mình”. Đó là cảnh sống của gia đình chị Nguyễn Thị Phượng ở Hàng Giầy. Gia đình chị cũng có cuộc sống khổ sở như rất nhiều gia đình khác ở phố cổ.

Cụ Lê Duy Danh (80 tuổi) ở Hàng Buồm có bảy người con. Căn hộ của gia đình cụ có diện tích hơn 30m2 là nơi ở của 20 con người, thuộc 3 thế hệ. Sống chật vật trong nhà nhưng nhờ buôn bán gia đình cụ cũng sống khá đầy đủ về vật chất.

Mặc dù cuộc sống ngột ngạt và chật vật như vậy, nhưng đa số người dân phố cổ đều lưỡng lự khi nói đến chuyện rời đi chỗ khác. Phố cổ là nơi đông dân, chật chội nhưng cũng là nơi buôn bán sầm uất ở Hà Nội. Nơi đây, gần các trung tâm thương mại, giải trí, gần trung tâm thành phố... Dịch vụ phát triển. Dân phố cổ đi đâu cũng dễ, làm gì cũng tiện. Phố cổ hàng năm thu hút hàng trăm ngàn lượt khách du lịch. Dân phố cổ buôn thúng, bán nia cũng có ăn. Từ những cửa hàng lớn đến những quán nhỏ chỉ một mét đất cũng giúp người dân ở đây trở nên khấm khá.

Chị Phượng băn khoăn: “Nếu phải giãn dân thì chị cũng bằng lòng. Nhưng quan trọng là cách thức như thế nào. Cho căn hộ mới là tốt nhưng phải đóng thêm tiền thì chị chịu. Với lại chuyển qua nơi ở mới thì làm việc gì để sống, cơm đâu ăn ngày 2 bữa. Ở đây chị bán cốc nước chè cũng lo được tiền ăn nên không muốn chuyển. Chị đang chờ đợi xem nhà mình có thuộc diện giãn dân không và nếu có thì Nhà nước sẽ hỗ trợ thế nào”.

Đồ đạc để đầy khu sinh hoạt tập thể

Anh Vũ Mạnh Dũng, người sống ở phố Hàng Gà có một cửa hàng thời trang tọa lạc ngay ở ngã tư phố thì cho rằng, dân phố cổ chẳng ai muốn chuyển đi. “Di dân thì phải đến nơi có cuộc sống tốt đẹp hơn nếu không thì người ta cũng quay về. Đến nơi ở mới không có thu nhập thì lấy gì mà sống được.”

Cô Hạnh ở Hàng Mã chia sẻ: “Đề  án phải cho dân biết kế hoạch rõ ràng, ăn gì, làm gì, ở thế nào thì dân mới nghe. Đây là mảnh đất máu thịt, là miếng cơm, manh áo của biết bao người. Cô chỉ đi khi biết nơi ở mới không khổ hơn ở phố cổ”.

Lối vào khu tập thể của hàng chục hộ gia đình ở phố cổ

Rất đông người dân phố cổ là người gốc Hà thành, phố cổ không chỉ là nơi sinh sống đơn thuần của họ mà còn là “nơi chốn”, là mảnh đất cha ông họ đã “ăn đời ở kiếp”. Với họ, sống ở phố cổ không chỉ vì kế sinh nhai, mà bởi nó là nơi thiêng liêng, là “nơi chôn rau cắt rốn”, phải “dứt áo ra đi” họ không đành lòng.

Cụ Lê Duy Danh năm nay hơn 80 tuổi. Phố cổ đã trở thành một phần trong tâm hồn của cụ. Khi nói đến chuyện giãn dân, cụ Danh đôi mắt xa xăm, giọng xúc động: “ Ở đây quen hơi bén tiếng rồi. Bao nhiêu nét đẹp, nỗi đau thương của mảnh đất này ông đã từng chứng kiến. Đi nơi khác phải bắt đầu lại từ đầu. Ông lớn tuổi nên muốn ở đâu an đấy, khổ cũng quen rồi. Nhà nước khuyến khích đi thì ông sẽ đi, nhưng xa mảnh đất cha ông thì lòng ông day dứt lắm”.

Đề án giãn dân phố cổ đã được lập, tuy nhiên không phải ai cũng dễ dàng chấp thuận. Hàng ngàn người dân phố cổ đang nóng lòng chờ đợi một đề án thuận lòng dân.