Vụ án Đinh La Thăng và đồng phạm: Viện kiểm sát bác bỏ phần lớn quan điểm của luật sư

ANTD.VN - Sáng 24-3, phiên tòa xét xử bị cáo Đinh La Thăng – nguyên Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN) và đồng phạm tiếp diễn với phần đối đáp.

Bị đưa ra tòa xét xử, bị cáo Đinh La Thăng cùng 6 đồng phạm bị truy tố về tội “Cố ý làm trái quy định Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”. Riêng bị cáo Ninh Văn Quỳnh (nguyên Trưởng ban Tài chính – Kế toán, kiểm toán PVN) còn bị xét xử thêm tội “Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản”.

Hành vi phạm tội của các bị cáo được xác định là đã dùng 800 tỉ đồng của Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam đầu tư vào Ngân hàng TMCP Đại Dương (Oceanbank) trái quy định, dẫn đến thất thoát toàn bộ số tiền này của Nhà nước.

Các bị cáo không có ý thức tuân thủ pháp luật

Tại phiên tòa, đại diện Viện kiểm sát (VKS) viện dẫn ý kiến của LS Phan Trung Hoài (bào chữa cho bị cáo Đinh la Thăng) cho rằng các thành viên của HĐQT đã biết và thống nhất để bị cáo Thăng ký bản thỏa thuận góp vốn 6934 vào tháng 9-2008 với Hà Văn Thắm. Nguyễn Xuân Sơn và Nguyễn Ngọc Sự là thành viên HĐQT nên khi báo cáo việc thỏa thuận với Oceanbank đương nhiên nắm được, đồng ý.

Đại diện VKS bày tỏ quan điểm đối đáp trước ý kiến của bị cáo và luật sư tại phiên tòa

Đối đáp ý kiến nêu trên, đại diện VKS khẳng định, Nguyễn Xuân Sơn chỉ là Trưởng ban trù bị của Ngân hàng Hồng Việt và Nguyễn Ngọc Sự chỉ là Phó Tổng giám đốc PVN phụ trách tài chính chứ không phải thành viên HĐQT. Việc thỏa thuận góp vốn theo văn bản 6934 được ký kết giữa bị cáo Đinh La Thăng là Chủ tịch HĐTV PVN và Hà Văn Thắm là Chủ tịch HĐQT Oceanbank, các thành viên HĐQT PVN chỉ biết vào ngày 30-9-2008.

Mặt khác, theo đại diện VKS, căn cứ quy định của Chính phủ và nội quy của PVN thì vấn đề này cần phải được HĐQT PVN lấy ý kiến, biểu quyết theo nguyên tắc tập thể. "Do đó, ý kiến của luật sư cho rằng, các thành viên HĐQT PVN đã biết, mặc nhiên thống nhất là không có căn cứ”- VKS nêu quan điểm.

VKS phân tích, bản thân bị cáo Đinh La Thăng cũng ý thức được vi phạm này nên vào đầu năm 2017 khi bị Ủy ban Kiểm tra Trung ương kiểm tra, bị cáo đã nhờ một số người nguyên là thành viên HĐQT PVN xác nhận bị cáo đã có bàn bạc, thống nhất chủ trương và giao cho bị cáo thực hiện. Nhưng sự thật không đúng như vậy và đây là vấn đề mà VKS đã chứng minh trong ý kiến bào chữa của bị cáo cho rằng mình không che giấu hành vi vi phạm.

Bị cáo Thăng đã che giấu, bởi khi bị kiểm tra và tại CQĐT, chưa bị khởi tố, bị cáo đã đưa ra tài liệu này để chứng minh việc đã có sự thống nhất của các thành viên HĐQT. Tuy nhiên, CQĐT đã chứng minh việc này không phải sự thật", đại diện VKS nêu rõ.

Đại diện VKS cho hay, luật sư Hoài cũng đề nghị VKS giải thích vì sao kết luận điều tra có đưa nội dung này nhưng cáo trạng truy tố loại bỏ và đến luận tội lại đưa ra để chứng minh hành vi phạm tội của bị cáo Thăng. Về nội dung này, đại diện VKS đề nghị LS theo dõi lại nội dung cáo trạng đã nêu rất rõ hành vi che giấu sự thật của bị cáo Thăng.

Đối với ý kiến của bị cáo Thăng cùng một số luật sư cho rằng công văn của Bộ Tài chính chỉ gửi PVN để biết, không phải yêu cầu thực hiện và những nội dung của công văn này chỉ mang tính “khuyến nghị”, theo VKS điều này không đúng vì nội dung công văn đề nghị PVN phải báo cáo rõ và phải chịu trách nhiệm về hiệu quả hoạt động đầu tư vào Ocenbank.

Các luật sư thừa nhận lần góp vốn thứ ba không phù hợp với Luật Các tổ chức tín dụng, song được các cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt và không có sự cảnh báo nào nên Nghị quyết lần 3 không vi phạm. VKS nhìn nhận, Luật Các tổ chức tín dụng ra đời và có hiệu lực trước đó 5 tháng mà vẫn ký nghị quyết để nắm giữ 20%, trong khi luật quy định 15%.

Các bị cáo nói không có sự cảnh báo nào của cơ quan có thẩm quyền nên mặc nhiên thực hiện coi đó là đúng. Ở văn bản nào, quyết định nào nói phải có sự cảnh báo, phải có sự nhắc nhở thì đó mới là vi phạm pháp luật. Đó là sự nhận thức rất không phù hợp của các bị cáo, không có ý thức tự giác tuân thủ pháp luật, cố ý thực hiện các hành vi trái pháp luật...

Không phải là sự “vẽ ra” như lời luật sư nói

Các bị cáo cho rằng việc đầu tư của PVN có hiệu quả, việc mất vốn do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mua bắt buộc với giá 0 đồng. Về vấn đề này, VKS cho rằng hậu quả rủi ro sẽ được loại trừ trách nhiệm nếu các bị cáo không có hành vi cố ý làm trái.

Tự bào chữa, bị cáo Đinh La Thăng cho rằng bản thân không phạm tội như truy tố

Trong trường hợp này, các bị cáo là những người có trách nhiệm quản lý phần vốn của tập đoàn, có trách nhiệm bảo toàn và phát triển vốn của tập đoàn nhưng các bị cáo lại có hành vi vi phạm pháp luật từ khi quyết định đầu tư, để xảy ra hậu quả thì các bị cáo phải chịu trách nhiệm về hậu quả gây ra.

Sau khi góp vốn, HĐQT không có cơ chế kiểm tra giám sát riêng cho người đại diện phần vốn góp của PVN tại Oceanbank để đánh giá thực trạng hoạt động tài chính của Oceanbank. Các bị cáo chỉ căn cứ vào báo cáo tài chính hàng năm mà các bị cáo khai là đã được kiểm toán hàng năm. Nhưng kết luận thanh tra đều nói báo cáo tài chính này phản ánh không đúng bản chất hoạt động kinh doanh của Oceanbank.

PVN đã không phát hiện được những hành vi sai phạm, những tồn tại, những quản trị yếu kém, vi phạm pháp luật của ban điều hành cũng như HĐQT Oceanbank. Chính hoạt động yếu kém đó đã khiến Oceanbank âm vốn chủ sở hữu và nhà nước đã phải mua lại bắt buộc ngân hàng này.

Trong khi đó, PVN đã cử rất nhiều cán bộ của Ngân hàng Hồng Việt sang Oceanbank và giữ nhiều trọng trách trong ban điều hành, ban quản trị như Nguyễn Xuân Sơn, Nguyễn Thị Minh Thu, Nguyễn Minh Phương... Cả một khoảng thời gian từ khi Nguyễn Xuân Sơn làm Tổng Giám đốc đến khi trở lại PVN đã xảy ra một loạt các vi phạm và chủ yếu là người của PVN.

“Giữa hành vi đầu tư và hậu quả xảy ra chúng tôi thấy có mối quan hệ nhân quả rất chặt chẽ. Ở đây không phải là sự “vẽ ra” như luật sư Lê Văn Thiệp nêu, chúng tôi hoàn toàn căn cứ vào pháp luật, cũng như điều lệ, nghị quyết của Chính phủ”- đại diện VKS nêu rõ.

Các bị cáo và luật sư cho rằng không có hành vi phạm tội cố ý làm trái và không cố ý thực hiện hành vi nhưng VKS nhận thấy cáo trạng, kết quả điều tra công khai tại phiên tòa đã làm rõ và bản luận tội nêu, phân tích, đánh giá về các hành vi cố ý làm trái của các bị cáo. VKS thấy không cần nhắc lại chi tiết những hành vi làm trái, những văn bản áp dụng để chứng minh hành vi làm trái.

Về ý thức chủ quan, các bị cáo cho rằng không cố ý thực hiện hành vi, không biết những hành vi đó là sai chỉ là nhận thức của các bị cáo... Thế nhưng một trong những điều kiện, tiêu chuẩn để được bổ nhiệm làm thành viên HĐQT/HĐTV là phải có sự hiểu biết pháp luật và chấp hành pháp luật. Là công chức, đặc biệt là công chức giữ chức vụ quản lý thì phải biết và buộc phải biết quy định của pháp luật...

Mua Oceanbank giá 0 đồng là tất yếu

Đối đáp tại phiên tòa, đại diện VKS nói: “Trong vụ án này, đại diện VKS rất chia sẻ với các bị cáo là đồng phạm với bị cáo Đinh La Thăng về việc phải có trách nhiệm thực hiện ý kiến chỉ đạo của người đứng đầu trong việc tham gia góp vốn vào Oceanbank.

Bị cáo Đinh La Thăng đã khai nhận tại phiên tòa: “tất cả các nghị quyết, quyết định cần phải lấy biểu quyết của HĐQT, chỉ cần có một thành viên không tham gia, không đồng ý là tôi cho dừng lại ngay”. Điều này thể hiện tính chuyên quyền, độc đoán của bị cáo Đinh La Thăng”.

Vì sự phức tạp của vụ án nên 2 KSV phải thay nhau bày tỏ quan điểm đối đáp

VKS thấy rằng có một số thành viên khác là người có trách nhiệm trong HĐQT PVN điển hình như ông Hoàng Xuân Hùng, khi nhận tờ trình phê duyệt việc tham gia góp vốn, ông đã có ý kiến đề nghị xem xét lại và không biểu quyết. Điều này cho thấy, trong cùng bộ máy, cùng chức vụ, quyền hạn như nhau nhưng ý thức tuân thủ pháp luật khác nhau. Các bị cáo không thể biện minh cho mình là không cố ý làm trái...

Về nội dung bị cáo Đinh La Thăng cho rằng không có quy định nào yêu cầu trình xin ý kiến Thủ tướng Chính phủ trước khi ký nghị quyết, VKS đối đáp các bị cáo đều là cán bộ cao cấp, từng giữ nhiều cương vị quản lý khác nhau, đặc biệt là bị cáo Đinh La Thăng. Bị cáo Thăng biết rõ những gì cần xin chủ trương thì phải được cấp có thẩm quyền xem xét về chủ trương, sau đó mới triển khai các thủ tục tiếp theo trên cơ sở chủ trương đó.

Thế nhưng bị cáo Thăng đã “làm trước, báo cáo sau”. “Việc bị cáo Thăng và các luật sư cho rằng không có quy định nào buộc phải xin chủ trương rồi mới triển khai là sự biện minh, không có căn cứ pháp luật” – đại diện VKS kết luận.

Đối với vấn đề mua Oceanbank với giá 0 đồng, VKS lập luận, HĐXX ,VKS và các luật sư đều đã nhận được công văn của NHNN. Trên cơ sở văn bản trả lời của NHNN, VKS cho rằng quyết định mua bắt buộc đối với Oceanbank với giá 0 đồng còn nguyên giá trị pháp luật.

Bởi xuất phát từ thực trạng hoạt động kinh doanh cua Oceanbank, trước yêu cầu của an ninh tài chính và quyền lợi của người dân, NHNN đã phải mua lại Oceanbank là đòi hỏi tất yếu.

Việc có nhiều ý kiến cho rằng giá mua 0 đồng là không hợp lệ, việc định giá mua đã có định giá về giá trị vốn sở hữu tại thời điểm xác định âm vốn chủ sở hữu là 2,5 lần, NHNN yêu cầu cổ đông nộp tiền nhưng không nộp tiền và không có khả năng thực hiện. Như vậy, có đủ căn cứ xác định giá trị vốn sở hữu của Oceanbank là không còn giá trị vì NHNN mua 0 đồng là có lợi cho các cổ đông.

Nhà nước gánh  một hậu quả nợ cũng như các việc phát sinh khác. Theo văn bản trả lời của NHNN thì việc mua bắt buộc cổ phần của Oceanbank với giá 0 đồng là có cơ sở pháp lý. “Tại thời điểm này, không có căn cứ nào có thể  bác việc mua 0 đồng của NHNN. Vì vậy, ý kiến của các luật sư và bị cáo nêu ra là không có cơ sở” – đại diện VKS bác bỏ.